Giải bài toán phát triển nông nghiệp nhưng không phá rừng

Chiều ngày 25/4, phiên họp bên lề về sản xuất và thương mại sản phẩm nông sản không gây mất rừng đã được tổ chức. Phiên họp nằm trong khuôn khổ Hội nghị Toàn cầu lần thứ 4 - Chương trình Hệ thống lương thực thực phẩm bền vững.

Sự kiện diễn ra trong bối cảnh mở rộng nông nghiệp gây ra gần 90% diện tích rừng bị mất trên toàn cầu, các quy định và cam kết không gây mất rừng cần được hiểu rõ và chuyển thành các hành động tích cực trên thực tế do bối cảnh phức tạp và đầy thách thức với sự tham gia của nhiều bên liên quan.

Phát biểu tại sự kiện, ông Trần Quang Bảo - Cục trưởng Cục Lâm Nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) chia sẻ: “Canh tác nông nghiệp được nhận định là một trong những ngành sử dụng đất ở quy mô lớn. Việc mở rộng diện tích đất nhằm phát triển nông nghiệp hiện nay trên trên thế giới là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến mất rừng, thu hẹp diện tích đất rừng”.

Toàn cảnh sự kiện (Ảnh: Phương Anh).

Ông Bảo chia sẻ, với những cam kết ngăn chặn đảo ngược tình trạng mất rừng và suy thoái đất vào năm 2023, sản xuất và thương mại hàng hóa nông sản do đó cũng cần phải được định hướng phát triển bền vững theo chuỗi giá trị, không mở rộng diện tích nhưng tăng chất lượng và giá trị sản phẩm cũng như tăng cường sinh kế cho cộng đồng.

Theo ông Patrick Haverman - Phó trưởng Đại diện thường trú UNDP Việt Nam, sự kiện được tổ chức kịp thời và quan trọng vì nạn phá rừng và suy thoái rừng đang là nguyên nhân chính dẫn tới biến đổi khí hậu và mất đa dạng sinh học trên toàn cầu. Ngoài ra, Liên minh châu Âu vừa đồng thuận quy định về chuỗi cung ứng không gây mất rừng.

Trong bối cảnh mở rộng nông nghiệp gây ra gần 90% diện tích rừng bị mất trên toàn cầu, các quy định và cam kết không gây mất rừng cần được hiểu rõ và chuyển thành các hành động tích cực trên thực tế. UNDP Việt Nam đã và đang hỗ trợ Việt Nam quản lý rừng và cảnh quan bền vững thông qua nhiều chương trình và dự án trong hơn 20 năm qua.

Tại sự kiện, ông Patrick Haverman đã đưa ra 3 quan điểm đề xuất. Thứ nhất, thay vì đưa ra các chính sách, luật, quy định và chương trình hoàn toàn mới để đáp ứng các yêu cầu quốc tế mới và đang được quan tâm như quy định không mất rừng của Liên minh châu Âu, điều cần làm là xem các hệ thống và khuôn khổ chính sách hiện có có thể kết nối được với các quy định này như thế nào.

Song song với đó là tìm ra giải pháp cải thiện các hệ thống, hướng tới những thay đổi trực tiếp nhằm chuyển đổi sáng tạo, giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và nạn phá rừng.

Thứ hai, hơn bao giờ hết, các bên liên quan như người tiêu dùng, công ty thương mại và các tổ chức tài chính có vai trò nổi bật hơn trong việc định hình thị trường cũng như tiêu dùng bền vững và có trách nhiệm, từ đó sẽ thúc đẩy chuỗi cung ứng và sản xuất bền vững.

Các nông hộ nhỏ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất nếu các quy định về không gây mất rừng và bền vững được áp dụng (Ảnh: Phương Anh).

Thứ ba, các nông hộ nhỏ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất nếu các quy định về không gây mất rừng và bền vững được áp dụng do quá trình thẩm định nghiêm ngặt và tốn kém. Vì vậy, cần kết hợp các biện pháp để hỗ trợ và bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương này.

Phó trưởng Đại diện thường trú UNDP Việt Nam chia sẻ, với các quy định và bối cảnh quốc tế gần đây về sản xuất và thương mại bền vững, và chuỗi cung ứng không gây mất rừng, UNDP sẵn sàng làm việc với các đối tác chính phủ và khối tư nhân để xây dựng một môi trường thuận lợi cho chuỗi cung ứng nông sản không gây mất rừng và hỗ trợ các mô hình thương mại và sản xuất không gây mất rừng, vì lợi ích của môi trường và con người, đặc biệt là các nông hộ nhỏ và các cộng đồng dễ bị tổn thương.

Dưới góc độ tài chính, ông Ivan Ivanov - Phụ trách chương trình toàn cầu của IFC về chăn nuôi bền vững chia sẻ quan điểm và kinh nghiệm đầu tư vào chuỗi giá trị không gây mất rừng. Đặc biệt là các chiến lược tận dụng lợi ích và đầu tư sẵn có trong khu vực công và tư vào các hoạt động sử dụng đất bền vững, không gây mất rừng.

Từ góc độ hiệp hội ngành hàng, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) thảo luận về nỗ lực và đóng góp của Việt Nam trong các sáng kiến quốc tế và các chính sách quốc gia như cấm khai thác gỗ, chi trả dịch vụ môi trường rừng và các chương trình phục hồi rừng. Ông cũng chia sẻ quan điểm về năng lực của các doanh nghiệp và hộ sản xuất gỗ và lâm sản ngoài gỗ của Việt Nam trong việc theo kịp các quy định mới và sắp ban hành về các sản phẩm không gây mất rừng.

Nguyễn Phương Anh