Giải cơn khát nhân lực cho ngành 'công nghiệp tỷ đô'

Đây là ngành công nghiệp đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao, tính chính xác tuyệt đối và khả năng thích ứng nhanh với công nghệ mới.

Bắc Ninh – trung tâm công nghiệp công nghệ cao của cả nước đang từng bước khẳng định vị thế là điểm đến hấp dẫn các nhà đầu tư trong lĩnh vực bán dẫn.

Với hạ tầng hiện đại, hệ sinh thái công nghiệp điện tử hoàn chỉnh và những chính sách đột phá về đào tạo, thu hút nhân lực, tỉnh Bắc Ninh đang nỗ lực giải “cơn khát” nhân lực cho ngành công nghiệp được ví như “xương sống” của kỷ nguyên số.

Doanh nghiệp hoạt động tại khu công nghiệp Yên Phong mở rộng, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh. Ảnh: Thanh Thương- TTXVN

*Bài toán nhân lực trong cuộc đua bán dẫn
Theo dự báo của các tổ chức quốc tế, đến năm 2030, ngành bán dẫn toàn cầu có thể thiếu hụt khoảng 1 triệu lao động kỹ thuật; trong đó lực lượng kỹ thuật viên đóng gói, kiểm định và vận hành dây chuyền chiếm tỷ trọng lớn. Riêng tại Việt Nam, để đáp ứng mục tiêu phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, mỗi năm cần đào tạo khoảng 10.000 kỹ sư chuyên ngành. Tuy nhiên, thực tế cho thấy lực lượng lao động hiện có mới chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu.
Tại Bắc Ninh, nơi tập trung nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới, bài toán nhân lực càng trở nên cấp thiết. Theo Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh, hiện trên địa bàn có khoảng 50 dự án đang hoạt động trong lĩnh vực bán dẫn và các ngành liên quan. Dự báo riêng trong năm 2025, nhu cầu lao động của lĩnh vực này tại Bắc Ninh vào khoảng 10.000 người và sẽ tiếp tục tăng nhanh trong những năm tới.
Thực tế cho thấy, nhiều dự án quy mô lớn đang “khát” nhân lực trầm trọng. Điển hình như nhà máy sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu, thiết bị bán dẫn của Công ty Amkor – một trong những dự án FDI lớn nhất trong lĩnh vực bán dẫn tại Việt Nam dự kiến ngay trong năm 2025 đã cần khoảng 2.300 lao động kỹ thuật chuyên ngành.
Ông Gernot Fattinger, Phó Chủ tịch phụ trách công nghệ Tập đoàn Qorvo (Hoa Kỳ) nhận định, Bắc Ninh hiện đáp ứng rất tốt các điều kiện về hạ tầng để phát triển công nghiệp bán dẫn. Tập đoàn Qorvo đang triển khai xây dựng Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển (R&D) quy mô lớn tại tỉnh. Tuy nhiên, điều doanh nghiệp đặc biệt quan tâm là nguồn nhân lực chất lượng cao. Hiện nay, Bắc Ninh mới chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu nhân lực của các doanh nghiệp trong ngành. Trong kỷ nguyên số, các kỹ sư lành nghề về bán dẫn đóng vai trò then chốt quyết định năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Theo Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Bắc Ninh, hiện nay chỉ khoảng 12–15% lao động kỹ thuật tại các doanh nghiệp FDI trên địa bàn có trình độ cao đẳng hoặc đại học đúng chuyên ngành. Trong khi đó, nhu cầu dự báo sẽ tăng gấp đôi trong giai đoạn 2025–2030. Khoảng cách giữa “cung” và “cầu” nhân lực đang đặt ra yêu cầu cấp bách về một chiến lược đào tạo bài bản, dài hạn và có tính đột phá.
Dù đối mặt nhiều thách thức, Bắc Ninh lại sở hữu những lợi thế chiến lược hiếm có để phát triển nguồn nhân lực bán dẫn. Nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, giáp Hà Nội – trung tâm đào tạo và nghiên cứu lớn của cả nước, tỉnh có điều kiện thuận lợi để kết nối với các trường đại học uy tín như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Công nghiệp Hà Nội, Đại học FPT…
Bên cạnh đó, hệ sinh thái công nghiệp điện tử – công nghệ cao đã hình thành và phát triển mạnh mẽ trong nhiều năm là nền tảng quan trọng để triển khai mô hình đào tạo “học đi đôi với hành”, gắn kết chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp.

*Đột phá từ chính sách đào tạo

Nhận diện rõ nguồn nhân lực là thách thức lớn nhất đối với mục tiêu phát triển công nghiệp công nghệ cao, Bắc Ninh đã sớm xác định đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là nhiệm vụ trọng tâm, mang tính chiến lược lâu dài. Bắc Ninh là địa phương đầu tiên trong cả nước ban hành chính sách hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và ngành công nghiệp bán dẫn phục vụ nền công nghiệp công nghệ số.

Bắc Ninh đã sớm xác định đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là nhiệm vụ trọng tâm, mang tính chiến lược lâu dài. Ảnh: TTXVN

Tại kỳ họp thứ 8, HĐND tỉnh Bắc Ninh khóa XIX, nhiệm kỳ 2021–2026 diễn ra ngày 10/12 vừa qua, HĐND tỉnh Bắc Ninh đã thông qua Nghị quyết về hỗ trợ đào tạo nhân lực phục vụ các ngành công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và công nghiệp số giai đoạn 2025–2030. Đây được xem là bước đi đột phá, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của tỉnh trong việc chuẩn bị nguồn lực con người cho giai đoạn phát triển mới.
Theo Nghị quyết này, nhiều chính sách hỗ trợ được triển khai đồng bộ và toàn diện, bao gồm: hỗ trợ chi phí học tập cho học sinh, sinh viên theo học các ngành nghề phục vụ công nghiệp bán dẫn, AI và công nghiệp số; hỗ trợ đào tạo, đào tạo lại, đào tạo nâng cao cho người lao động; hỗ trợ đào tạo đại học ở nước ngoài; hỗ trợ nâng cao năng lực đội ngũ nhà giáo; đồng thời thúc đẩy hợp tác quốc tế giữa các cơ sở đào tạo trong tỉnh với các đối tác giáo dục uy tín trên thế giới.
Nghị quyết không chỉ mang ý nghĩa hỗ trợ về tài chính, mà quan trọng hơn là tạo hành lang chính sách để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cao đẳng, đại học chủ động đổi mới chương trình đào tạo, đầu tư trang thiết bị hiện đại, cập nhật công nghệ mới và tiếp cận các chuẩn đào tạo quốc tế.
Tiến sĩ Vũ Quang Khuê, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh, đánh giá cao tính mở và tính mới của Nghị quyết. Theo ông Khuê, ngoài lĩnh vực bán dẫn, nhiều ngành nghề phục vụ kinh tế số, công nghiệp số cũng đã được đưa vào diện hỗ trợ, giúp học sinh, sinh viên trong tỉnh được thụ hưởng đầy đủ các chính sách. Đặc biệt, nội dung hỗ trợ hợp tác quốc tế được xem là điểm nhấn quan trọng, tạo điều kiện để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp mở rộng hợp tác đào tạo, tiếp cận các chương trình, công nghệ và phương pháp giảng dạy tiên tiến.
Song song với chính sách đào tạo, Bắc Ninh cũng chú trọng xây dựng cơ chế liên kết chặt chẽ giữa “ba nhà”: Nhà nước – nhà trường – doanh nghiệp. Doanh nghiệp tham gia sâu vào quá trình xây dựng chương trình đào tạo, tiếp nhận học sinh, sinh viên thực tập, đào tạo tại chỗ và tuyển dụng sau tốt nghiệp. Mô hình này không chỉ giúp rút ngắn khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thực tiễn, mà còn tạo nguồn nhân lực “đặt hàng”, đáp ứng đúng yêu cầu của từng dự án, từng dây chuyền sản xuất.
Ông Trần Đình Toàn, Trưởng khoa Điện tử - Tin học, Trường Cao đẳng Cơ điện và Xây dựng Bắc Ninh chia sẻ, để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của ngành công nghiệp bán dẫn, nhà trường triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như: cập nhật chương trình theo chuẩn công nghệ mới, mở rộng hợp tác với doanh nghiệp, tổ chức đào tạo theo đơn đặt hàng, đẩy mạnh thực học – thực hành tại các nhà máy công nghệ cao. Những bước đổi mới này hướng đến mục tiêu hình thành đội ngũ kỹ thuật viên chất lượng cao, đủ năng lực tham gia vào chuỗi sản xuất bán dẫn.
Với tầm nhìn chiến lược và những bước đi bài bản, Bắc Ninh đang từng bước giải “cơn khát” nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn – ngành "công nghiệp tỷ đô” và là nền tảng của nền kinh tế số. Khi bài toán nhân lực được tháo gỡ, Bắc Ninh không chỉ củng cố vị thế trung tâm công nghiệp công nghệ cao của cả nước, mà còn mở ra cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, góp phần đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành quốc gia công nghiệp hiện đại trong tương lai không xa.

Đỗ Huyền/vnanet.vn