Giải mã bí ẩn 'viên ngọc' trên đầu rắn hổ mang không phải ai cũng biết

Thời gian gần đây, vụ việc người đàn ông ôm rắn hổ mang chúa vào Bệnh viện Chợ Rẫy đăc biệt nhận được sự quan tâm của dư luận. Sau khi bị rắn hổ mang chúa cắn khoảng 30 phút, người đàn ông này ngay lập tức rơi vào tình trạng nguy kịch, hôn mê, nhiễm độc thần kinh.

Bác sĩ Nguyễn Lý Minh Duy, khoa Hồi sức cấp cứu (ICU), Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) cho biết, hiện tại tình trạng anh T. vẫn rất nặng. Vết rắn cắn tại đùi phải bị hoại tử, nhiễm trùng.

Trước tình hình nguy kịch của anh T., nhiều người dân lan truyền thông tin chữa rắn độc cắn bằng "ngọc rắn". Quan niệm này có đúng không, "ngọc rắn" thực sự là gì?

"Viên ngọc" trên đầu rắn hổ mang chúa

Trong tự nhiên, hổ mang là loài rắn cực độc, một phát cắn của nó có thể cướp đi sinh mạng của con người nếu không được chữa trị kịp thời. Từ xưa, có không ít phương thuốc dân gian được lan truyền để chữa trị những vết cắn của rắn độc.

Video cảnh lấy "ngọc rắn"

Một trong số đó là dùng chính viên đá rắn (snake-stone) hay còn gọi là ngọc rắn (snake's pearl), tiếng Ấn Độ gọi là Nagamani, để chữa bệnh. Phương thuốc này được lưu truyền trong văn hóa của người châu Phi, Nam Mỹ, Ấn Độ và cả châu Á.

Đây là một "viên ngọc" nhỏ to bằng hạt đậu của rắn hổ mang mà chúng ta có thể dùng một lưỡi dao ấn nhẹ phía trên đỉnh đầu của con rắn để lấy nó ra.

Nhiều thông tin về công dụng chữa bệnh, hút nọc độc của “viên ngọc rắn”

Ban đầu, vào thời kỳ đầu của người Celt (là một nhóm đa dạng các bộ lạc, bộ tộc và dân tộc thời kỳ đồ sắt và thời kỳ đầu Trung Cổ ở châu Âu) thì "viên ngọc" này được cho là có thể dùng để bảo vệ con người chống lại linh hồn quỷ dữ hơn là chữa rắn cắn.

Viên ngọc rắn

Tại Peru, 'ngọc rắn' được áp dụng cho vị trí bị rắn độc cắn và được buộc cố định vào đó, sau đó để một vài ngày để 'viên ngọc' (được cho là) sẽ giúp hút nọc độc từ vết cắn (theo Linnea Smith - "Piedra Negra").

Tại Iran, nhà vật lý, thiên văn và địa lý học nổi tiếng người Ba Tư Muhammad al-Qazwini có viết: 'Viên ngọc' rắn được sử dụng bằng cách thả nó vào nước ấm hoặc sữa chua rồi ngâm vết thương bị rắn cắn vào đó để viên đá có thể hút nọc rắn ra bên ngoài.

“Viên ngọc” thực chất chỉ là một phần xương của con rắn

Thực tế 'viên ngọc' trên đầu của rắn hổ mang chỉ là... một phần xương của con rắn. Đôi khi, nó có thể xuất hiện ở cả phần đuôi của con rắn.

“Viên ngọc” thực chất chỉ là một phần xương của con rắn

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì 'viên ngọc' này không hề có bất cứ hiệu quả y khoa nào đến vết rắn cắn. WHO cũng đưa ra khuyến cáo rằng, mọi người không nên sử dụng các phương pháp truyền thống nhưng thiếu tính khoa học như dùng 'ngọc rắn', hút nọc độc bằng miệng… để chữa trị khi bị rắn cắn.

Khi bị rắn độc cắn cần phải làm gì?

Theo Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, khi không may bị rắn độc cắn, cần tuân thủ các bước sơ cứu sau:

- Trấn an người bệnh.

- Không để bệnh nhân tự đi lại. Bất động chân, tay bị cắn bằng nẹp (vì vận động làm cho nọc độc xâm nhập vào trong cơ thể nhanh hơn).

- Cởi bỏ đồ trang sức ở chân, tay bị cắn (vì có thể gây chèn ép khi vùng đó bị sưng nề).

- Áp dụng biện pháp băng ép bất động với một số loại rắn hổ (rắn cạp nong, cạp nia, hổ mang chúa, rắn biển và một số giống rắn hổ mang thường), băng ép bất động để làm chậm sự xuất hiện triệu chứng liệt.

- Dùng các băng chun giãn, băng vải hoặc tự tạo từ khăn, quần áo. Băng tương đối chặt nhưng không quá mức (còn sờ thấy động mạch đập). Bắt đầu băng từ ngón chân, tay đến hết toàn bộ chân, tay bị cắn. Dùng nẹp cứng (nẹp, miếng gỗ, que, miếng bìa cứng,...) cố định chân, tay bị cắn.

- Không băng ép khi rắn lục cắn vì có thể làm vết thương nặng thêm.

- Có thể chích nặn rửa vết cắn dưới bòi nước sạch với xà phòng rồi sát trùng.

- Nếu bệnh nhân khó thở thì hô hấp nhân tạo (hà hơi thổi ngạt hoặc bằng phương tiện y tế có tại chỗ như bóp bóng, máy thở xách tay,..). Nếu có dấu hiệu ngừng tuần hoàn thì tiến hành hồi sinh tổng hợp ngay tại chỗ và chờ nhân viên y tế đến.

- Vận chuyển bệnh nhân bằng phương tiện đến cơ sở y tế đồng thời duy trì băng ép, bất động, để vùng bị cắn thấp hơn vị trí của tim, nếu ở chân, tay thì có thể để thõng tay hoặc chân.

- Chú ý: Bất cứ trường hợp nào bị rắn cắn, ngay cả khi xác định là rắn lành, đều cần xử trí và theo dõi tại bệnh viện như trường hợp rắn độc cắn, ít nhất trong 12 giờ đầu. Nếu trễ sau 24-48 giờ, kết quả điều trị rất kém hoặc không hiệu quả.

Không sử dụng các biện pháp sau:

- Không garô: Garô là biện pháp làm tắc nghẽn hoàn toàn động mạch. Nó gây đau và rất nguy hiểm và không thể duy trì lâu (không quá 40 phút), chân tay rất dễ bị thiếu máu nguy hiểm. Nhiều trường hợp sau đó phải cắt cụt chân tay vì garô. Ngoài ra khi đến bệnh viện, bác sĩ tháo băng garo ra thì chất độc sẽ cùng lúc ùa về tim khiến bệnh nhân bị sốc, đe dọa tính mạng.

- Không trích, rạch, trâm, chọc tại vùng vết cắn: các biện pháp này không có lợi ích, rõ ràng gây hại thêm cho bệnh nhân (tổn thương thêm mạch máu, dây thần kinh,...nhiễm trùng nặng thêm).

- Hút nọc độc: Không có lợi ích.

- Không chườm đá (chườm lạnh): Đã được chứng minh là có thể gây hại.

- Không sử dụng các loại thuốc dân gian, cổ truyền, chữa bằng mẹo: Không có ích lợi, khi đắp có thể gây nhiễm trùng, khi uống có thể gây hại cho nạn nhân.

- Không cố gắng bắt hoặc giết rắn: Nếu rắn đã chết hoặc bắt được rắn phải đem cùng với bệnh nhân đến bệnh viện để nhận dạng.