Giải mã quá trình 'thuần hóa' âm thầm ở động vật hoang dã

Gấu xuất hiện tại trung tâm thành phố Morioka, tỉnh Iwate, Nhật Bản ngày 23/10/2025. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Theo phóng viên TTXVN tại Israel, phân tích trên do Tiến sĩ Yonat Eshchar, Tổng Biên tập trang Davidson Institute of Science Education (thuộc Viện Weizmann của Israel) thực hiện.

Nghiên cứu đầu tiên tập trung vào quần thể khoảng 50 cá thể gấu nâu Marsican ở miền Trung Italy. Kết quả phân tích di truyền cho thấy quần thể này tách khỏi các nhóm gấu nâu châu Âu khác cách đây 2.000-3.000 năm và gần như bị cô lập suốt 1.500 năm. Trong nhiều thế kỷ, con người săn bắn có chọn lọc nhằm giảm số lượng gấu gần khu dân cư. Theo thời gian, những cá thể hung dữ bị loại bỏ, trong khi những cá thể ít hung dữ hơn có cơ hội sinh sản, dẫn tới quá trình “giống thuần hóa” diễn ra ngoài ý muốn.

Các nhà khoa học phát hiện nhiều biến đổi gien liên quan đến hệ thần kinh và hành vi - trong đó có gen DCC vốn từng được ghi nhận ở mèo - làm giảm phản ứng căng thẳng và mức độ hung dữ. Đồng thời, gấu có xu hướng nhỏ hơn và thay đổi đặc điểm khuôn mặt, tương tự “hội chứng thuần hóa” thấy ở nhiều loài vật nuôi.

Một nghiên cứu khác ghi nhận xu hướng tương tự ở động vật sống gần đô thị. Cáo ở London có sọ nhỏ hơn, mõm ngắn hơn so với cáo vùng nông thôn. Dữ liệu gần đây từ gần 20.000 bức ảnh cho thấy gấu mèo (raccoon) tại các thành phố ở Mỹ cũng bắt đầu có mõm ngắn hơn khoảng 4%, dấu hiệu ban đầu của quá trình “tự thuần hóa”.

Theo các nhà nghiên cứu, động vật bớt sợ người, thích nghi với việc tìm thức ăn quanh khu dân cư sẽ có lợi thế sinh tồn. Những đặc điểm này dần lan truyền qua nhiều thế hệ - dù con người không hề chủ đích thuần hóa chúng - cho thấy tác động ngày càng sâu rộng của con người đối với hệ sinh thái.

Đức Trung (TTXVN)