Giải ngân đầu tư công đạt 51,7% kế hoạch

Áp lực giải ngân những tháng cuối năm là rất lớn

Tổng kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2025 được Thủ tướng Chính phủ giao là 899.180,2 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách trung ương (NSTW) chiếm 423.452,9 tỷ đồng và vốn ngân sách địa phương (NSĐP) là 475.727,3 tỷ đồng. Nếu tính cả phần vốn cân đối NSĐP do địa phương tự tăng thêm 161.451,2 tỷ đồng, tổng kế hoạch giao năm 2025 đạt tới 1.060.631,4 tỷ đồng - mức cao nhất từ trước đến nay.

Đến nay, số vốn đã được phân bổ chi tiết là 871.041,6 tỷ đồng, tương đương 96,9% kế hoạch Thủ tướng giao. Tuy vậy, vẫn còn 28.138,6 tỷ đồng (3,1%) chưa được phân bổ chi tiết, trong đó chủ yếu là vốn NSTW.

Về tiến độ giải ngân, tính đến ngày 23/10/2025, tổng số vốn đã giải ngân đạt 464.828 tỷ đồng, tương ứng 51,7% kế hoạch năm. Mặc dù tỷ lệ này phản ánh nỗ lực đáng ghi nhận, nhưng vẫn còn 29 bộ, cơ quan trung ương và 16 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức bình quân cả nước, cho thấy sự chênh lệch lớn trong hiệu quả triển khai giữa các đơn vị.

Một trong những nguyên nhân nổi bật là việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính và chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Nhiều địa phương sau sáp nhập chưa kịp kiện toàn bộ máy, thiếu ban quản lý dự án chuyên trách, hoặc cán bộ phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ mới, dẫn đến ách tắc trong triển khai dự án. Một số công trình vẫn chưa được bàn giao rõ chủ đầu tư, trong khi sự khác biệt về bảng giá đất giữa các khu vực sáp nhập gây khó khăn trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB).

Về cơ chế, chính sách, một số quy định hiện hành chưa theo kịp thực tiễn, phát sinh vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện. Riêng công tác GPMB - “nút thắt” quen thuộc - tiếp tục là trở ngại lớn nhất ở nhiều địa phương do chậm xác định giá đất, thủ tục phức tạp, khó đạt được thỏa thuận với người dân, kéo dài thời gian bàn giao mặt bằng và làm chậm dây chuyền thi công.

Đối với các dự án ODA, thủ tục đàm phán, ký kết và thanh toán quốc tế thường kéo dài từ 12-18 tháng, phải tuân thủ quy định của bên tài trợ. Thêm vào đó, một số dự án tạm dừng hoặc điều chỉnh do thay đổi nhà tài trợ, làm gián đoạn tiến độ.

Một vấn đề khác là năng lực và tinh thần trách nhiệm tại một số ban quản lý dự án, chủ đầu tư và nhà thầu chưa đáp ứng yêu cầu: thiếu nhân lực, phương tiện, lập tiến độ và dự toán thiếu sát thực tế, còn biểu hiện né tránh, sợ sai, đùn đẩy trách nhiệm.

Cùng với đó, thời tiết bất lợi cũng gây ảnh hưởng không nhỏ. Chỉ riêng trong tháng 9 đã có 4 cơn bão liên tiếp, đặc biệt là bão số 10 với phạm vi ảnh hưởng rộng, gây sạt lở, lũ lụt nghiêm trọng, làm đình trệ thi công nhiều dự án hạ tầng trọng điểm.

Để đạt mục tiêu giải ngân 100% vốn đầu tư công năm 2025, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành và địa phương hành động nhanh hơn, sát hơn và quyết liệt hơn với các nhóm giải pháp cụ thể:

Triển khai nghiêm túc, hiệu quả các chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng tại các Nghị quyết, Công điện, Chỉ thị về thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công; phát huy vai trò người đứng đầu trong lãnh đạo, giám sát và chịu trách nhiệm trực tiếp về tiến độ.

Rà soát và đánh giá tình hình giải ngân theo tuần, kịp thời điều chuyển nội bộ từ dự án chậm sang dự án giải ngân tốt; lập hồ sơ thanh toán ngay khi khối lượng hoàn thành được nghiệm thu, tránh dồn hồ sơ vào cuối tháng, gây ách tắc thanh toán.

Đối với các địa phương thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, cần khẩn trương hoàn thiện tổ chức bộ máy, đảm bảo bố trí cán bộ có năng lực chuyên môn cho các khâu quản lý đầu tư, đặc biệt là GPMB và điều hành dự án.

Các bộ, ngành trung ương chủ động tổng hợp, kiến nghị sửa đổi các cơ chế, chính sách bất cập, báo cáo Chính phủ để kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn từ khâu thể chế đến tổ chức thực hiện.

Diệu Phương