Giải pháp cho công tác phổ biến kiến thức KHCN hiệu quả

Đây là những nhiệm vụ hết sức quan trọng, nhất là trong tình hình đất nước hiện nay. Nếu không đẩy mạnh KHCN, chúng ta sẽ tụt hậu và đất nước sẽ rơi vào hàng ngũ các nước kém phát triển, không hoàn thành được mục tiêu, nhiệm vụ mà toàn Đảng, Nhà nước và toàn dân đã và đang đặt ra.

Hội thảo PBKT về phát triển hạ tầng xanh hướng tới phát triển mô hình đô thị bền vững do LHHVN tổ chức tháng 6/2025

Điều đáng lưu ý trong giai đoạn hiện nay là có sự bất cập giữa mục tiêu, nhiệm vụ của Nhà nước đã đặt ra và sự nhận thức, hiểu biết của người dân trong việc thực hiện nhiệm vụ này. Có sự chênh lệch quá lớn giữa mục tiêu và khả năng thực hiện.

Cuộc cách mạng công nghệ và chuyển đổi số hiện nay có thành công hay không ngoài sự chỉ đạo sáng suốt của Đảng và Nhà nước, còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là phải có sự đồng tâm ủng hộ của mọi người dân. Cụ thể, đây là việc nâng cao nhận thức và hiểu biết của người dân để xứng tầm với thời đại.

Bởi vì, chìa khóa của sự thành công trong KHCN chính là nhận thức - hiểu biết của người dân về cuộc cách mạng công nghệ và chuyển đổi số, hay nói cách khác, vai trò to lớn của hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN hiện nay phải được đẩy mạnh và phát triển hơn nữa để đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong tình hình mới.

Vì vậy, có thể khẳng định rằng hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN luôn có vai trò và vị trí quan trọng trong việc nâng cao dân trí của nước ta, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đất nước.

Một quốc gia muốn phát triển bền vững thì dân trí quốc gia đó phải phát triển. Muốn dân trí của một đất nước phát triển thì trong nhiều hoạt động, trước hết hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN phải không ngừng đổi mới và phát triển, để dân trí ngày một nâng cao. Đây là vấn đề cốt lõi để nâng cao dân trí.

Thuận lợi và khó khăn trong việc thực hiện nhiệm vụ

Thuận lợi

Thuận lợi cơ bản nhất hiện nay là đã có sự chú trọng và quan tâm của Nhà nước đối với chủ trương hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN. Hệ thống Liên hiệp hội luôn khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các hội thành viên nâng cao hiệu quả hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN, mặc dù trong điều kiện kinh phí chung của hệ thống Liên hiệp hội rất eo hẹp, trong khi số lượng các hội thành viên rất lớn trên toàn quốc. Đây là sự cố gắng lớn của hệ thống Liên hiệp hội, đáng được ghi nhận.

Nhiều Liên hiệp hội địa phương và các hội thành viên trên toàn quốc của hệ thống Liên hiệp hội đã xác định và coi trọng công tác truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN, đặc biệt trong những năm gần đây, khi cuộc cách mạng công nghệ ngày càng phát triển.

Nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN trong giai đoạn này càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, vì sự phát triển của đất nước và sự tiến bộ của toàn xã hội.

Các Liên hiệp hội địa phương và các hội thành viên trên toàn quốc đều có một lực lượng đông đảo các nhà khoa học chuyên sâu, trong đó có không ít nhà khoa học rất tâm huyết với ngành nghề của mình. Nếu được tạo điều kiện thuận lợi, họ sẽ tích cực tham gia hoạt động này hơn.

Khó khăn

Mặc dù đã có sự quan tâm của Nhà nước, nhưng hệ thống Liên hiệp hội chưa thấy được sự quan tâm thực sự từ một số bộ chủ quản về nguồn kinh phí hỗ trợ. Nguồn kinh phí thực tế cung cấp cho hệ thống Liên hiệp hội vẫn còn quá ít, chưa thực sự thuận lợi cho hoạt động này. Đây là một khó khăn cơ bản và là hạn chế lớn trong hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN hiện nay.

Bên cạnh đó, Liên hiệp hội địa phương và các hội thành viên còn gặp khó khăn trong việc tập hợp trí thức, huy động chuyên gia trong quá trình thực hiện nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN của ngành mình. Một trong những nguyên nhân cản trở là đãi ngộ quá thấp hoặc chưa tương xứng với kết quả đóng góp của các chuyên gia, khiến việc đề xuất hoặc thực hiện nhiệm vụ trở nên khó khăn.

Loại hình phổ biến kiến thức mà hệ thống Liên hiệp hội đang thực hiện

Xuất bản ấn phẩm phổ biến kiến thức: Đây là hoạt động tốt và có ý nghĩa lớn, đặc biệt có giá trị sử dụng lâu dài trong việc truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN. Tuy nhiên, thực tế cho thấy các Liên hiệp hội địa phương và các hội thành viên ít hào hứng tham gia, không phải vì thiếu kiến thức mà do chi phí cho việc viết ấn phẩm không hợp lý. Cần lưu ý rằng một trang ấn phẩm tư liệu khoa học phải đầu tư nhiều công sức và chất xám của các nhà khoa học, không thể tính như một trang tiểu thuyết.

Tập huấn và hội thảo phổ biến kiến thức: Hoạt động này rất cần thiết, song trong thực tế, các Liên hiệp hội cũng cần phải tính toán cấp kinh phí hợp lý để thuận lợi cho người đề xuất và thực hiện nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN.

Các loại hình khác: Hệ thống Liên hiệp hội cũng thực hiện các hoạt động như làm phim tư liệu khoa học chuyên đề sâu nhưng ngắn gọn để truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN. Đây là hình thức tuyên truyền sinh động, chính xác, nhanh chóng, đồng thời có thể bảo tồn và lưu trữ lâu dài.

Hội thảo nâng cao chất lượng hoạt động hội đáp ứng yêu cầu quản lý mới do LHHVN tổ chức tháng 12/2024

10 giải pháp đổi mới trong hoạt động phổ biến kiến thức KHCN

Hệ thống Liên hiệp hội cần nâng cao tinh thần trách nhiệm của cá nhân và tập thể trong thực hiện nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN.

Hệ thống Liên hiệp hội cần phát huy tốt hơn nữa vai trò tập hợp trí thức KHCN, tạo môi trường sáng tạo và sự ghi nhận, sau đó mới đến chính sách đãi ngộ.

Hệ thống Liên hiệp hội cần nhạy bén, cập nhật thông tin và nắm bắt các chủ trương, chính sách của Nhà nước, cũng như tình hình trong nước và thế giới.

Hệ thống Liên hiệp hội cần tìm ra phương án khả thi để giải quyết vấn đề trong quá trình thực hiện nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN.

Hệ thống Liên hiệp hội cần chú trọng đẩy mạnh công tác truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN của từng hội viên và các hội thành viên.

Hệ thống Liên hiệp hội cần đổi mới và sáng tạo trong hoạt động truyền thông để hiệu quả, thiết thực hơn, ví dụ như tổ chức hội thi về công tác truyền thông, phổ biến kiến thức.

Hệ thống Liên hiệp hội cần chú trọng đẩy mạnh truyền thông qua trang web của mình và các trang web của Liên hiệp hội địa phương, các hội thành viên. Đây là lợi thế lớn và hiệu quả khi không có nhiều kinh phí hoạt động.

Hệ thống Liên hiệp hội cần tranh thủ sự hỗ trợ của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong và ngoài nước để có thêm kinh phí, nhân lực và vật lực cho hoạt động truyền thông, phổ biến kiến thức.

Hệ thống Liên hiệp hội cần chú trọng tính hiệu quả của công tác truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN, luôn tính đến tác động, sự lan tỏa và ảnh hưởng của nó với ngành nghề và bộ chủ quản.

Hệ thống Liên hiệp hội cần liên kết với các bộ ngành có tính chất tương đồng để phối hợp tổ chức công tác truyền thông và phổ biến kiến thức khoa học công nghệ, chia sẻ thông tin và truyền thông về các thông tin KHCN.

L.H