Giải pháp nào ổn định thị trường vật liệu xây dựng?

Giá cát, đá xây dựng tăng cao trên diện rộng

Theo ghi nhận của PV Báo Xây dựng, giá vật liệu xây dựng (VLXD) ở nhiều địa phương trên cả nước tăng mạnh.

Công trình giao thông gặp khó khi giá đất đắp cao, khan hiếm.

Tại khu vực Đông Nam bộ, ông Nguyễn Trung Bộ, Giám đốc điều hành công ty Trung Nam (thi công cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu) thông tin, giá đá dự toán chỉ 240.000 đồng/m3 nhưng mua thực tế 370.000 đồng/m3 về tới công trình.

Đất theo đơn giá dự toán 90.000 đồng/m3 nhưng ký hợp đồng mua 170.000 - 180.000 đồng/m3. Sắt, thép, bê tông, xi măng lên giá không nhiều, nhưng do khan hiếm đá nên giá bê tông tăng nhẹ 5 - 10%.

Ông Cao Xuân Vinh, Phó giám đốc Công ty CP Xây dựng Tân Nam cho hay, so với cuối năm 2024, giá đất và đá tăng 10%, thép tăng khoảng 6%, giá bê tông tăng thêm 30.000 đồng/m3.

Theo báo cáo từ các Sở Xây dựng khu vực miền Tây Nam Bộ, giá các loại đá tăng trung bình 50.000 - 100.000 đồng/m3 so với cùng kỳ, giá cát tăng 70.000 - 120.000 đồng/m3. Không chỉ tăng giá mà số lượng cũng hạn chế, khan hiếm.

Ghi nhận tại miền Trung, đại diện một công ty xây dựng ở tỉnh Quảng Nam chia sẻ, theo báo giá liên sở, giá cát 180.000 đồng/m3, nhưng giá thực tế lên tới 700.000 - 800.000 đồng/m3 (cao hơn xấp xỉ 4 lần) khiến các nhà thầu điêu đứng.

Tại TP Hà Nội, giá cát xây dựng dao động 450.000 - 600.000 đồng/m3, cát vàng có thời điểm trên 1 triệu đồng/m3. Giá đá xây dựng dao động 470.000 - 550.000 đồng/m3.

"Giá cao, số lượng bán ra nhỏ giọt, gây thiếu hụt vật liệu; ảnh hưởng tiến độ dự án. Có lúc công nhân phải nghỉ vì không có vật liệu thi công", đại diện một nhà thầu thi công dự án trên địa bàn TP Hà Nội cho biết.

Nhiều dự án thi công cầm chừng

Tình trạng khan hiếm VLXD ảnh hưởng không nhỏ tiến độ thi công những công trình từ trọng điểm quốc gia đến dân sinh.

Ông Nguyễn Tiến Việt, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) thông tin, đến ngày 10/6, tổng khối lượng vật liệu đá được đưa về công trường dự án sân bay Long Thành đạt khoảng 1,38 triệu m3, trong khi nhu cầu đăng ký cho cả năm lên đến gần 4,92 triệu m3, còn thiếu hơn 3,54 triệu m3. Riêng đầu tháng 6 đến nay, tỷ lệ đá cung ứng đạt khoảng 9%.

Theo đại diện Ban QLDA Đầu tư xây dựng công trình giao thông tỉnh Bình Dương, nhiều dự án lớn, những dự án đường cao tốc đang bị đình trệ do thiếu đá, cát, đất san lấp. Một số công trình phải tạm dừng hoặc thi công cầm chừng, gây lãng phí nhân lực, máy móc.

Ông Nguyễn Thành, chủ cửa hàng VLXD tại TP Cần Thơ chia sẻ, thị trường khan hiếm, mỏ đá lên giá, bên cung cấp vật liệu cũng tăng giá theo. Các mỏ đá chỉ ưu tiên cho dự án vành đai, đường cao tốc... nên những dự án nhỏ rất khó mua, phải nằm chờ cả tháng mới mua được một sà lan đá.

Lý giải nguyên nhân khan hiếm cát, đá trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, ông Phạm Văn Hoành, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa nói, những mỏ cát không hoạt động do nhiều nguyên nhân như tàu thuyền chưa được đăng kiểm theo quy định; chưa hoàn tất thủ tục thuê đất, hoặc đang trong quá trình đo đạc, xác định lại trữ lượng và đánh giá nguy cơ sạt lở bờ sông.

"Nhiều mỏ dừng khai thác dẫn đến thiếu hụt nghiêm trọng nguồn cát phục vụ xây dựng, làm đình trệ tiến độ thi công các dự án trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa", ông Hoành nói thêm.

Tìm hiểu được biết, địa bàn tỉnh Thanh Hóa hiện có 30 giấy phép khai thác cát được cấp, trong đó 28 giấy phép còn hiệu lực với tổng công suất hơn 0,8 triệu m3/năm; 2 mỏ còn lại đã hết hạn trong tháng 4/2025.

Tuy nhiên, khảo sát cho thấy, chỉ còn một mỏ cát tại huyện Yên Định đang hoạt động với công suất khai thác 15.000m3/năm, chiếm khoảng 1,78% tổng công suất được cấp phép.

Theo ông Lê Bá Hùng, Giám đốc Ban QLDA Đầu tư công trình giao thông Thanh Hóa, để đảm bảo tiến độ những dự án giao thông trên địa bàn tỉnh, nhà thầu phải tìm nguồn VLXD từ các tỉnh lân cận và phải chịu phí vận chuyển cao.

Giá cát vàng tại TP Hà Nội liên tục lập đỉnh, có lúc trên 1 triệu đồng/m3.

Nỗ lực gỡ khó, rút ngắn thủ tục cấp phép mỏ

Trước tình trạng trên, các địa phương đang nỗ lực tháo gỡ khó khăn cho thị trường VLXD.

Ông Võ Tấn Đức, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai cho biết, tỉnh đang tập trung tháo gỡ khó khăn để sớm cung cấp đủ vật vật liệu san lấp và đá xây dựng cho những dự án, công trình trọng điểm quốc gia.

"UBND tỉnh Đồng Nai sẽ triển khai ngay Nghị quyết 168 ngày 11/6/2025 của Chính phủ, làm việc, rà soát từng mỏ đá, đánh giá khả năng cung cấp khi nâng công suất và giao đất phần đã bồi thường của từng mỏ để phân khai đầy đủ, đảm bảo tiến độ, khối lượng, chủng loại cho từng dự án; định kỳ 2 tuần/lần có báo cáo Bộ Nông nghiệp và Môi trường theo dõi chỉ đạo", ông Đức nói.

Theo đại diện Ban QLDA Đầu tư xây dựng công trình giao thông tỉnh Bình Dương, do thiếu nguồn cung, nhiều nhà thầu chuyển sang dùng cát nhập khẩu từ Campuchia hoặc đề xuất dùng cát nhiễm mặn thay cát nước ngọt. Sử dụng cát nhân tạo, tro xỉ từ nhiệt điện để giảm phụ thuộc vào vật liệu tự nhiên; ưu tiên phân bổ vật liệu cho hạng mục quan trọng.

Tại Bến Tre, sau khi khảo sát các công trình trọng điểm, mới đây, Chủ tịch UBND tỉnh Trần Ngọc Tam gửi công văn kiến nghị đến UBND tỉnh An Giang, Đồng Nai, Bình Dương xem xét hỗ trợ, cung cấp nguồn vật liệu đá xây dựng để địa phương thi công dự án trên địa bàn tỉnh.

Theo lãnh đạo UBND tỉnh Cà Mau, trường hợp VLXD tại địa phương không đáp ứng được yêu cầu về chất lượng hoặc số lượng, chủ đầu tư có thể chủ động lựa chọn mỏ nguyên liệu, thuê đơn vị tư vấn lập giá riêng và triển khai dự án theo đúng quy định.

Tỉnh sẽ làm việc với các địa phương có tiềm năng mỏ vật liệu, tìm kiếm giải pháp cung ứng bền vững, lâu dài cho những công trình trọng điểm.

Cần thực hiện nghiêm kê khai giá và bán theo đúng giá niêm yết, không được đầu cơ, tự ý nâng giá, găm hàng, ép giá vật liệu xây dựng.

Ông Lê Đức Giang, Phó chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa yêu cầu rà soát, đánh giá chính xác nhu cầu VLXD trên địa bàn tỉnh năm 2025 và cả giai đoạn 2026 - 2030; kiểm tra lại 557 khu vực mỏ khoáng sản làm VLXD thông thường trên địa bàn theo Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Tiếp tục rà soát tổng thể những quy trình, thủ tục liên quan cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản; rút ngắn thời gian làm thủ tục cấp phép thăm dò, khai thác mỏ trên địa bàn tỉnh.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa cũng đề nghị chủ đầu tư, nhà thầu xây dựng ưu tiên sử dụng cát nghiền khi thi công các hạng mục bê tông, cấu kiện bê tông. Thực hiện nghiêm kê khai giá và bán theo đúng giá niêm yết, không đầu cơ, tự ý nâng giá, găm hàng, ép giá.

Tỉnh Bắc Giang, ông Lê Quang Minh, Phó giám đốc Sở Xây dựng thông tin, để hạn chế tình trạng giá vật liệu tăng cao, các đơn vị chuyên môn của sở đã khảo sát và công bố giá điều chỉnh theo thời điểm biến động và tiếp tục theo dõi để công bố giá trong thời gian tới.

Giá VLXD tại nhiều địa phương vẫn đang tăng cao, gây áp lực lên các dự án lớn và công trình xây dựng dân sinh. Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành liên quan và chính quyền địa phương cần tiếp tục có những biện pháp ổn định cung - cầu, ngăn chặn tình trạng đầu cơ, tăng giá bất hợp lý... sớm bình ổn giá VLXD, tăng nguồn cung, để thi công công trình xây dựng thuận lợi, về đích đúng tiến độ.

Nhóm PV