Giải pháp 'phòng thủ' mới cho doanh nghiệp

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã bắt đầu có những rung lắc đáng kể từ khoảng đầu tháng Tư năm nay từ khi ông Donald Trump công bố chính sách thuế đối ứng.

Những biến động này không chỉ dừng lại ở những con số nhảy múa trên bảng điện tử. Nó có thể len lỏi, tác động trực tiếp đến sự ổn định trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp tại Việt Nam. Thị trường vốn, nơi huy động nguồn lực quan trọng cho doanh nghiệp do đó khó đoán định hơn.

Gần đây, thị trường đã chứng kiến một động thái đáng chú ý từ hai "ông lớn" trong ngành ngân hàng và bán lẻ trang sức: Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội (MBBank) và Công ty Cổ phần Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ).

Hai doanh nghiệp này đều bổ sung tờ trình mua cổ phiếu quỹ lên Đại hội đồng cổ đông, cơ quan quyền lực nhất của một công ty cổ phần. Kết quả là kế hoạch mua cổ phiếu quỹ của MBBank và PNJ đều được thông qua.

Đây là một nghiệp vụ không quá xa lạ. Tuy nhiên, điểm đáng lưu ý nằm ở bối cảnh và cách thức thực hiện. Đặc biệt với trường hợp của MBBank, họ vừa lên kế hoạch mua cổ phiếu quỹ, lại vừa đồng thời thực hiện phương án trả cổ tức bằng cổ phiếu.

Có thể thấy, đây là hai hành động dường như trái ngược nhau. Trả cổ tức bằng cổ phiếu nghĩa là phát hành thêm cổ phiếu, làm tăng vốn điều lệ, tăng số lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường. Ngược lại, mua cổ phiếu quỹ là việc doanh nghiệp dùng tiền của mình để mua lại chính cổ phiếu của mình đang lưu hành, làm giảm số lượng cổ phiếu, thường là giảm vốn điều lệ.

Thực tế, việc mua lại cổ phiếu quỹ đã được xem là một trong những công cụ tài chính hữu hiệu để doanh nghiệp "chống đỡ" trước những diễn biến bất lợi của thị trường chứng khoán. Mua cổ phiếu quỹ làm giảm lượng cung cổ phiếu đang lưu hành, qua đó giúp tăng giá cổ phiếu. Kế hoạch này chưa chắc được thực hiện nhưng họ cần sự đồng ý từ Đại hội đồng cổ đông.

Những cơn sốc thị trường, những biến động bất lợi thường ập đến rất nhanh, bất ngờ và đòi hỏi phản ứng tức thời. Một quyết định chậm trễ vài ngày, thậm chí vài giờ có thể khiến doanh nghiệp bỏ lỡ thời điểm vàng để hành động, dẫn đến thiệt hại không nhỏ cho cả công ty và cổ đông.

Tuy nhiên, theo quy định, việc mua lại cổ phiếu quỹ phải được Đại hội đồng cổ đông thông qua. Việc tổ chức một cuộc họp Đại hội đồng cổ đông, dù thường niên hay bất thường luôn rất nhiêu khê và mất thời gian. Nếu chờ đến khi thị trường biến động mạnh mới bắt đầu quy trình này, cơ hội đã trôi qua từ lâu.

Với MBBank và PNJ, họ không chờ "nước đến chân mới nhảy". Thay vào đó, họ chủ động trình Đại hội đồng cổ đông thông qua kế hoạch mua cổ phiếu quỹ ngay tại kỳ họp thường niên như một phương án dự phòng chiến lược. Để khi nào thị trường thực sự có biến động xấu, khi nào giá cổ phiếu giảm đến mức cần được hỗ trợ, ban lãnh đạo công ty có thể kích hoạt kế hoạch này một cách nhanh chóng mà không cần phải chờ đợi một cuộc họp Đại hội đồng cổ đông bất thường.

Ông Lê Trí Thông, Tổng Giám đốc PNJ chia sẻ: "Công ty không đặt ra một mức giá cụ thể nào để mua vào, kế hoạch này mang tính chất phòng thủ, sẵn sàng ứng phó khi cần thiết. Đây chính là sự chuẩn bị chủ động, một "vũ khí" được chuẩn bị sẵn trong kho, chỉ chờ lệnh là có thể sử dụng".

Quy định mua cổ phiếu quỹ phải hủy bỏ được áp dụng từ năm 2021. Đây là mùa đại hội đầu tiên các doanh nghiệp này coi việc mua cổ phiếu quỹ thực sự là một giải pháp phòng thủ. Nhìn vào bối cảnh thị trường được dự báo sẽ còn nhiều biến động trong thời gian tới, do ảnh hưởng từ kinh tế toàn cầu, lạm phát, chính sách tiền tệ..., rất có thể cách làm của MBBank và PNJ sẽ trở thành một xu hướng mới.

Trong thời gian tới, nhiều doanh nghiệp sẽ có tờ trình tương tự. Bởi thị trường chứng khoán bây giờ đang trong giai đoạn quá nhạy cảm và dễ bị tổn thương.

Minh Thư