Giải phóng quê hương thứ hai của tôi

(Tiếp theo và hết)

BPO - Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng tỉnh Bình Phước (23-3-1975 - 23-3-2025), Báo Bình Phước lược trích từ cuốn hồi ký “Bình Phước và con đường tôi đã chọn” của đồng chí Bùi Thanh Phong do nhà báo Trần Phương thể hiện, phần nội dung gắn với các dấu mốc lịch sử ý nghĩa này.

Khi tôi đang bộn bề với công việc tổ chức bộ máy chính quyền ở Chơn Thành hoạt động sao cho đạt kết quả, bất ngờ một hôm sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng khoảng 1 tháng, giữa cơn mưa đầu mùa, tôi đã rơi nước mắt khi người vợ trẻ yêu thương bất ngờ chạy ào tới trước mặt. Số là sau giải phóng, anh Ba tôi (lúc đó làm ở Quân đoàn 4) nghe tin một anh ở cùng quê cho biết tôi đang làm Bí thư ở Chơn Thành, đã đánh xe chở má và vợ tôi đi tìm. Chia tay nhau 21 năm, gặp lại lúc này mới biết anh Ba đi học ở Liên Xô về rồi vào chiến trường miền Nam, giờ là kỹ sư, sĩ quan cao cấp của quân đoàn. Anh ấy đánh xe Zeep chở má và vợ tôi đi một lèo từ Bến Tre lên không nghỉ. Anh em gặp mặt cứ ôm nhau khóc hoài không dứt. Má tôi ôm vợ tôi khóc cũng vậy. Tôi lặng người khi nhìn thấy những giọt nước mắt vừa tủi vừa mừng của má. Bởi ở ngay mảnh đất Chơn Thành xa xôi, má lại được nhìn thấy hai đứa con trai còn lại của mình. Năm 1966, anh Hai tôi bị pháo kích hy sinh khi đi học tại Trung ương Cục. Anh Tư là cán bộ quân báo tỉnh Bến Tre hy sinh năm 1967 trong một trận đánh ở quê.

Nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Sông Bé phát biểu tại buổi họp mặt lãnh đạo, nguyên lãnh đạo tỉnh Sông Bé, Bình Phước, Bình Dương (cố Bí thư Tỉnh ủy Bùi Thanh Phong ngồi đầu tiên bên trái) - Ảnh tư liệu

Sau đó, tôi tạm giao công việc lại cho Huyện ủy Chơn Thành và xin phép Tỉnh ủy Bình Phước cho tôi về Bến Tre thăm gia đình. Người thân, bà con đến chia vui, chúc mừng đông nghẹt nhà từ sáng đến đêm. Hai con gái ngày tôi ra đi còn bồng trên tay và lẫm chẫm biết đi, nay đã bước vào tuổi thanh niên. Các anh ở Huyện ủy Giồng Trôm tới thăm, cũng nói hòa bình rồi thì về quê công tác cho gần gia đình. Tôi trả lời mình còn trong tổ chức, Đảng điều động và bố trí công tác ở đâu, tôi chấp hành mọi quyết định của tổ chức. Về thăm gia đình được 3 ngày, tôi lập tức trở lại Chơn Thành. Một lần nữa, sau tròn 15 năm, tôi lại rời gia đình, quê hương, để lại má và vợ con. Tôi giải thích bây giờ công việc trên đó còn bộn bề, cần tôi nhanh chóng trở lại, ít bữa nữa tạm ổn định sẽ tính tiếp xem quay trở lại quê hay đưa gia đình lên Bình Phước. Đúng như tiên đoán của cha tôi ngày nào. Ngày thắng lợi, sum họp gia đình, cha con tôi không gặp được nhau. Ông mất năm 1969 vì bệnh nặng không qua khỏi. Mộ ba tôi chôn ngay trong khuôn viên của gia đình. Lần này chia tay tôi chỉ nói được với ông qua làn khói nhang:

- Con đã không chăm sóc được ba. Bây giờ con lại không chăm sóc được má. Ba hãy tha thứ cho con. Con nghĩ nếu còn đây, ba cũng sẽ động viên con tiếp tục lên đường làm nhiệm vụ theo mệnh lệnh của Đảng và của nhân dân nơi con đang công tác giao cho. Tạm biệt ba. Một ngày gần nhất con sẽ trở lại thăm ba.

Khi trở lại Chơn Thành ngổn ngang bộn bề, tôi chợt nhận ra đất nước giải phóng rồi nhưng còn biết bao điều chưa ổn định. Tôi lập tức bắt tay vào công việc. Lúc đó phải tiếp nhận chủ trương di dân kinh tế mới của TP. Hồ Chí Minh. Tôi tổ chức đón và bố trí hàng ngàn người dân TP. Hồ Chí Minh đến khu Minh Long, Thành Tâm. Lúc đó chưa thành lập xã. Sau khi có di dân tới mới thành lập chính quyền các xã này. Tiếp đó là bố trí điều đảng viên về các xã lãnh đạo, thành lập các tổ chức đoàn thể. Khoảng hai tháng sau giải phóng, khi sắp xếp bộ máy chính quyền, Đảng, đoàn thể xong, ban quân quản giải thể, coi như xong nhiệm vụ.

Lúc này tôi đã suy nghĩ rất kỹ chuyện trở về Bến Tre hay ở lại mảnh đất tôi đã gắn bó gần 15 năm. Chơn Thành, Bình Long, Bình Phước - những cái tên đã ngấm vào tâm can tôi. Tôi cũng đã "sống chết" góp phần nhỏ bé của mình vào xây dựng nên những cái tên ấy. Tôi suy nghĩ mình đã quyết tâm theo cách mạng, theo Đảng, quyết tâm chiến đấu, trưởng thành, trở thành một con người có nhân cách, thì bây giờ không nên có yêu cầu riêng, cần vì cái chung. Vì thế, tôi trình bày nguyện vọng với lãnh đạo tỉnh ở lại Chơn Thành công tác. Lãnh đạo tỉnh chấp thuận liền. Tôi được giao nhiệm vụ làm Bí thư Huyện ủy Chơn Thành.

Sông Bé - địa danh hành chính lần đầu xuất hiện

Ngày 25-4-1976, với niềm tự hào của nhân dân một nước độc lập, tự do, quân - dân Bình Phước hồ hởi đi bỏ phiếu bầu Quốc hội chung của nước Việt Nam thống nhất. Từ cuối tháng 6 đến đầu tháng 7-1976, Quốc hội khóa VI họp phiên đầu tiên nhằm kiện toàn bộ máy nhà nước. Quốc hội quyết định đổi tên nước thành Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thiết lập bộ máy chính quyền 3 cấp ở địa phương và thực hiện sáp nhập một số tỉnh để tiến tới sản xuất lớn. Ngày 2-7-1976, tại kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa VI quyết định thành lập tỉnh Sông Bé trên cơ sở sáp nhập tỉnh Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Phước và 3 xã thuộc huyện Thủ Đức (TP. Hồ Chí Minh). Về địa giới, tỉnh Sông Bé là một trong những tỉnh có diện tích lớn nhất nước, với trên 9.000km2, phía Bắc giáp biên giới với nước bạn Campuchia; phía Đông và Đông Bắc giáp Đắk Lắk và Lâm Đồng; phía Đông Nam giáp Đồng Nai; phía Nam và Tây Nam giáp TP. Hồ Chí Minh; phía Tây giáp tỉnh Tây Ninh. Tỉnh Sông Bé có thị xã Thủ Dầu Một và 14 huyện, nguyên là các huyện của tỉnh Thủ Dầu Một và tỉnh Bình Phước cũ, gồm Tân Uyên, Lái Thiêu, Dĩ An, Châu Thành, Bến Cát, Dầu Tiếng, Lộc Ninh, Hớn Quản, Chơn Thành, Bù Đốp, Đồng Xoài, Bù Đăng, Phước Bình, Phú Giáo. Tỉnh lỵ đặt tại thị xã Thủ Dầu Một.

Lúc đó, chủ trương dự kiến sáp nhập gộp cả tỉnh Tây Ninh, sau Trung ương thấy như thế lớn quá nên thôi. Khi có chủ trương sáp nhập tỉnh, việc tìm tên cho tỉnh mới cũng hội nghị mất 2-3 ngày. Có anh thì nói lấy tên Thủ Bình, có anh nói Bình Thủ, có anh nói Thủ Phước, có anh nói Phước Thủ... Sau đó Trung ương quyết: Nói qua nói lại cũng chưa thấy phương án nào hợp lý. Thuyết phục nhất là lấy tên Sông Bé, bởi dòng sông Bé chảy qua giữa hai tỉnh. Thế là tất cả cùng nhất trí đặt tên tỉnh mới là Sông Bé - một địa danh hành chính lần đầu tiên xuất hiện ở vùng đất Đông Nam Bộ.

Trần Phương