Giải quyết điểm nghẽn tài chính trong triển khai chính quyền địa phương 2 cấp

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi chủ trì hội nghị trực tuyến. (Ảnh: Bộ Tài chính)

Ngày 12/9, Bộ Tài chính đã tổ chức Hội nghị trực tuyến với các địa phương về phổ biến và giải đáp các vướng mắc liên quan đến lĩnh vực tài chính - ngân sách khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đối với cấp xã.

VIỆC PHÂN BỔ DỰ TOÁN CÒN CHẬM

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách nhà nước (Bộ Tài chính), cho biết Chính phủ đã tổ chức nhiều hình thức hỗ trợ cho các địa phương, từ trực tuyến, trực tiếp cho đến “cầm tay chỉ việc” tại từng địa bàn.

Bộ Tài chính đã trình và Chính phủ đã hỗ trợ các địa phương hơn 7,7 nghìn tỷ đồng để chi cho việc sắp xếp đơn vị hành chính, bảo đảm cơ sở vật chất cho cơ quan, đơn vị sau sắp xếp. Ngoài ra, Chính phủ còn phân bổ hơn 42.000 tỷ đồng để chi trả chính sách cho các đối tượng cán bộ nghỉ chế độ theo Nghị định số 178/2025/NĐ-CP và Nghị định số 67/2025/NĐ-CP của Chính phủ.

Theo ông Tân, phần lớn đơn vị dự toán cấp xã đã mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước, chi trả kịp thời lương, phụ cấp và chi thường xuyên cho cán bộ, công chức, viên chức. Một số địa phương đã chủ động phân cấp, ủy quyền rõ ràng trong quản lý ngân sách, đồng thời bố trí bổ sung nhân lực kế toán để đáp ứng nhu cầu vận hành bộ máy mới.

Ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách nhà nước (Bộ Tài chính) phát biểu tại hội nghị.

Các Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước cùng cơ quan cấp xã đã nỗ lực tháo gỡ khó khăn, đảm bảo hoạt động của chính quyền cấp xã sau sắp xếp được thông suốt. Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn còn những điểm nghẽn cần giải quyết.

Tuy nhiên, việc phân bổ dự toán còn chậm. Một số địa phương chưa hoàn tất điều chỉnh phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa ngân sách cấp tỉnh và cấp xã. Có nơi chưa giao dự toán ngân sách 2025 cho cấp xã, vẫn phải thực hiện tạm cấp.

Bên cạnh đó, dự phòng ngân sách trung ương cho nhiệm vụ đột xuất và chính sách an sinh tại vùng sâu, vùng xa, hải đảo còn hạn chế. Về nhân lực kế toán, một số xã chưa bố trí được kế toán trưởng hoặc phụ trách kế toán, gây vướng mắc trong việc mở tài khoản tại Kho bạc và chi trả lương cho người lao động…

CÁC ĐỊA PHƯƠNG CẦN LƯỢNG HÓA VỀ CON SỐ CỤ THỂ, CÓ LỘ TRÌNH KHẮC PHỤC RÕ RÀNG

Để giải quyết những vấn đề còn tồn tại, Bộ Tài chính cùng các đơn vị liên quan đã đưa ra nhiều giải pháp cụ thể nhằm bảo đảm ngân sách không bị gián đoạn, nhất là trong chi lương, phụ cấp và chi thường xuyên.

Các địa phương được yêu cầu phối hợp chặt chẽ với Kho bạc Nhà nước để tạm cấp, phân bổ kịp thời dự toán; đẩy nhanh tiến độ mở, sử dụng tài khoản; hoàn thiện hồ sơ, thủ tục; cũng như chủ động tham mưu cấp có thẩm quyền để giải quyết dứt điểm các vấn đề về kinh phí, nhân sự kế toán trưởng và chủ tài khoản.

Đồng thời, việc quản lý tài sản công, nguồn thu từ hộ kinh doanh cũng phải được rà soát, kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo thu đúng, đủ và kịp thời vào ngân sách.

Liên quan đến việc mở tài khoản và chi lương, ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó Giám đốc Kho bạc Nhà nước, cho biết nguyên nhân chủ yếu của việc chậm mở tài khoản và chi lương là do thiếu nhân sự kế toán tại một số xã. Kho bạc Nhà nước sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các địa phương, quyết tâm phấn đấu xử lý dứt điểm tình trạng này trong thời gian ngắn nhất, đảm bảo quyền lợi chính đáng của cán bộ, công chức.

Ông Cường cũng chia sẻ sau khi Bộ Tài chính ban hành Công điện số 06/CĐ-BTC về việc tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện chính quyền địa phương hai cấp đối với các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của Bộ Tài chính, tiến độ mở tài khoản và chi lương của cấp xã đã chuyển biến rõ rệt.

Nhằm giải quyết bài toán nhân lực kế toán, ông Bùi Hữu Phú, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giám sát Kế toán, cho biết kiểm toán thông tin Bộ Tài chính đã ban hành nhiều văn bản để tháo gỡ khó khăn, trong đó có quy định cho phép thủ trưởng đơn vị tạm phân công một nhân sự đủ điều kiện làm phụ trách kế toán và đăng ký chữ ký giao dịch với Kho bạc.

Tại hội nghị, nhiều địa phương cũng phản ánh khó khăn trong hơn 2 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đặc biệt là việc bố trí kế toán trưởng, sắp xếp và quản lý tài sản công.

Ông Nguyễn Tân Thịnh, Cục trưởng Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) giải đáp vướng mắc về sắp xếp tài sản công.

Và để giải quyết những khó khăn này, Bộ Tài chính yêu cầu các địa phương cần lượng hóa số liệu cụ thể về nhân lực, có lộ trình khắc phục rõ ràng; đồng thời sẽ tổ chức các đoàn công tác trực tiếp xuống cơ sở và kết hợp họp trực tuyến định kỳ để tháo gỡ kịp thời.

Về tài sản công, ông Nguyễn Tân Thịnh, Cục trưởng Cục Quản lý công sản, cho biết đơn vị đã ba lần báo cáo trực tuyến đến tận cấp xã về công tác sắp xếp, bố trí tài sản sau khi sắp xếp đơn vị hành chính. Quá trình triển khai cơ bản đã hoàn thành, bảo đảm cơ sở vật chất cho các đơn vị mới.

Tuy vậy, thực tế vẫn còn nơi thừa, nơi thiếu, đặc biệt về trụ sở, phương tiện, thiết bị. Hiện cả nước còn 354 xã chưa có ô tô; 545 đơn vị có máy móc, thiết bị chưa đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh chuyển đổi số. Ông Thịnh nhấn mạnh công tác đã bước vào giai đoạn “hậu sắp xếp” – giai đoạn khó khăn nhất do vướng mắc trong xử lý trụ sở, cơ sở nhà đất, cùng với hạn chế về năng lực cán bộ quản lý tài sản công, khi hơn 2.000 xã chưa có cán bộ am hiểu chuyên môn.

Để khắc phục, Cục Quản lý công sản đã tổ chức 16 lớp tập huấn tại 34 tỉnh, thành với hơn 10.000 lượt cán bộ tham gia, đồng thời đăng tải tài liệu trực tuyến hỗ trợ địa phương. Các địa phương được đề nghị sớm ban hành văn bản phân cấp, kế hoạch xử lý tài sản công và giao nhiệm vụ cụ thể cho đơn vị quản lý, nhằm tránh thất thoát, xuống cấp, nhất là trong mùa mưa bão.

SỚM KHẮC PHỤC VÀ XỬ LÝ, THÁO GỠ VƯỚNG MẮC CÒN TỒN TẠI

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp là chủ trương lớn, tác động trực tiếp đến bộ máy hành chính, ngân sách và đời sống nhân dân.

Với sự chỉ đạo quyết liệt của Trung ương, sự phối hợp của các bộ, ngành và quyết tâm từ địa phương, công tác triển khai đang từng bước tháo gỡ khó khăn, tạo nền tảng để ổn định ngân sách, bảo đảm hoạt động hành chính thông suốt, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội.

Nhiều vướng mắc từng được nêu tại cuộc họp ngày 26/7 liên quan đến kinh phí, tài chính, ngân sách cho hoạt động của chính quyền cơ sở đến nay đã cơ bản được tháo gỡ. Một số địa phương còn tồn tại về mở tài khoản, bố trí nhân sự kế toán, chính sách thu nhập cho cán bộ, công chức, dự kiến sẽ được giải quyết trong tuần tới.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi, về tổng thể, không có địa phương nào phản ánh khó khăn về quy định pháp luật. Các vướng mắc chủ yếu phát sinh trong tổ chức thực hiện hoặc do điều kiện cụ thể tại từng địa bàn.

Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh Bộ Tài chính đang quyết tâm tháo gỡ những vướng mắc còn tồn tại để triển khai hiệu quả chính quyền địa phương 2 cấp.

Thứ trưởng khẳng định, khi Sở Tài chính tham mưu tốt và lãnh đạo địa phương tập trung chỉ đạo thì các vấn đề sẽ được xử lý nhanh chóng, như trường hợp TP. Hồ Chí Minh hay Tuyên Quang. Đối với vướng mắc kỹ thuật về quản lý ngân sách, Thứ trưởng đã chỉ đạo Vụ Ngân sách nhà nước và Kho bạc Nhà nước phối hợp tháo gỡ.

Bộ Tài chính cũng sẽ tổ chức tập huấn trong tuần tới cho cán bộ đến tận cấp xã, phường về công tác đăng ký kinh doanh và các nghiệp vụ liên quan, với Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể làm đầu mối. Nội dung quản lý, sắp xếp, xử lý tài sản công được Thứ trưởng đặc biệt lưu ý, yêu cầu các Sở Tài chính phân công trách nhiệm rõ ràng, thực hiện theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng và Bộ trưởng Bộ Tài chính, tránh lãng phí, thất thoát.

Đối với chính sách, chế độ cho cán bộ khi sắp xếp mô hình mới, Thứ trưởng cho biết nguồn kinh phí đã đảm bảo. Một số trường hợp chậm chi trả sẽ được Bộ Tài chính và Bộ Nội vụ phối hợp xử lý thống nhất. Riêng chế độ, quà của Đảng và Nhà nước cho đối tượng chính sách phải hoàn tất trước ngày 15/9, Kho bạc Nhà nước chịu trách nhiệm trực tiếp nếu có trường hợp chậm chi.

Phương Nhi