Giải quyết xây dựng nhà trái phép ở xã Chân Mây - Lăng Cô: Đồng bộ các giải pháp

Công trình nhà ở xây dựng trái phép ở xã Chân Mây - Lăng Cô

Biết sai... vẫn vi phạm

Về xã Chân Mây - Lăng Cô, chúng tôi nghe được câu chuyện nhu cầu nhà ở cao, trong khi địa phương thiếu quỹ đất. Ngay cả khi người dân có nhu cầu mua cũng không có quỹ đất để bán hoặc cấp phép xây dựng đã dẫn đến tình trạng người dân bất chấp quy định của pháp luật, lợi dụng thời điểm ban đêm để xây dựng nhà trái phép.

Bà Nguyễn Thị T. (70 tuổi, trú tại thôn Thổ Sơn, xã Chân Mây - Lăng Cô) chia sẻ: “Gia đình tôi biết xây dựng như vậy là sai, nhưng khó khăn về nhà ở quá mới làm liều. Gia đình có 5 đứa con mà có đến 4 đứa chưa có nhà ở nên phải xây tạm, có chỗ trú lúc mưa gió. Căn nhà xây trên đất nông nghiệp, bán trâu hết 100 triệu đồng để làm. Ban ngày không dám xây nhưng chúng tôi cấp tốc xây ban đêm. Lo bị cưỡng chế lắm, địa phương đã mấy lần nhắc nhở, vận động tháo dỡ rồi”.

Theo ông Nguyễn Văn Tánh, Phó Chủ tịch UBND xã Chân Mây - Lăng Cô, trên địa bàn xã có những đặc thù, khó khăn về quỹ đất, nhiều khu vực nằm vùng quy hoạch của Khu Kinh tế Chân Mây - Lăng Cô. Toàn xã hiện có hơn 11.880 hộ với hơn 50.800 khẩu. Xã có 5 khu tái định cư, 2 khu dân cư quy hoạch là khu phố chợ Lăng Cô và khu dân cư An Cư Tân. Quy định các khu tái định cư không được bán đấu giá cho dân, trong khi hiện nay, nhiều gia đình con cái lớn, nhu cầu đất ở, nhà ở rất cao.

Lãnh đạo địa phương dẫn chứng, điển hình như khu vực thuộc xã Lộc Vĩnh cũ hiện đa phần không có vùng quy hoạch đất ở chỉnh trang để cấp phép xây dựng nhà ở ổn định lâu dài cho dân hoặc cho phép người dân chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở. Ngoài vùng Lộc Vĩnh cũ, một số vùng khác cũng trong tình trạng tương tự. Vấn đề nan giải trong giải quyết đất ở cho dân, kể cả khi họ có nhu cầu mua dẫn đến nguyên nhân một số người dân làm liều, lợi dụng một số thời điểm để xây dựng trái phép.

Trong giai đoạn 2023 - 2024, chính quyền địa phương các xã cũ đã tiến hành cưỡng chế 14 trường hợp. Năm 2025 đã có 4 trường hợp có quyết định và đang trong giai đoạn cưỡng chế. Ngoài ra, trong diện xây dựng trái phép, chính quyền đã phát hiện và ra quyết định xử phạt 7 trường hợp. Thực tế, nhu cầu nhà ở lớn khiến nguy cơ xây dựng trái phép, chủ yếu trên đất nông nghiệp, một vài trường hợp trên đất trồng cây lâu năm, hằng năm vẫn có thể xảy ra.

Thấu hiểu nhưng quyết liệt

Ngay trong ngày đầu tiên vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Chủ tịch UBND xã Chân Mây - Lăng Cô đã ký quyết định thành lập Tổ Quản lý trật tự xây dựng và đất đai của xã (ngày 1/7/2025) để thực hiện theo dõi, kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý hoặc kiến nghị xử lý kịp thời khi phát sinh vi phạm trong lĩnh vực đất đai, xây dựng và vi phạm khác trên địa bàn xã theo quy định của pháp luật.

UBND xã cũng thành lập Tổ công tác về quản lý trật tự xây dựng và đất đai các dự án. Nhiệm vụ của tổ là theo dõi, kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và báo cáo, kiến nghị người có thẩm quyền kịp thời xử lý khi phát sinh vi phạm trong lĩnh vực đất đai, xây dựng và vi phạm khác trong phạm vi thu hồi đất, giải phóng mặt bằng để thực hiện các dự án trên.

Theo ông Tánh, lãnh đạo xã, trực tiếp là Bí thư Đảng ủy và Chủ tịch UBND xã đã gặp tất cả các trưởng thôn để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, các vướng mắc, khó khăn của người dân để kịp thời tháo gỡ. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền và nắm bắt tình hình, đưa ra các giải pháp để kịp thời phát hiện, ngăn chặn. “Người dân thường lén lút xây vào ban đêm. Để giảm thiệt hại của người dân, địa phương phát hiện và ngăn chặn sớm thì sau này vừa giảm khâu cưỡng chế, mà người dân cũng chưa bỏ công, bỏ của ra nhiều để xây dựng”, ông Tánh chia sẻ.

Ông Lưu Đức Hoàn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Chân Mây - Lăng Cô trăn trở: “Chúng tôi rất thấu hiểu những khó khăn của người dân, nhưng cũng phải trên tinh thần thượng tôn pháp luật, đảm bảo các quy định. Ngoài tổ công tác được UBND xã thành lập, Đảng ủy xã cũng vừa thành lập tổ công tác để vận động. Quan điểm của địa phương là cương quyết không để tình trạng xây dựng trái phép tiếp diễn nhưng cũng làm tốt các khâu, làm sao để bà con hạn chế mất tài sản”.

Lãnh đạo UBND xã cho biết, ngày 26/12/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1657/QĐ-TTg phê duyệt “Điều chỉnh Quy hoạch chung xây dựng Khu Kinh tế Chân Mây - Lăng Cô, tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2045, tỷ lệ 1/10.000”; trong đó, một số vùng được điều chỉnh quy hoạch đất ở. Trong quá trình cơ quan có thẩm quyền làm thủ tục có liên quan đến quy hoạch phân khu, UBND xã cũng kiến nghị đưa vào quy hoạch xen ghép tạo quỹ đất ở cho người dân thông qua đấu giá.

Chính quyền địa phương cũng triển khai đồng bộ các giải pháp, đặc biệt là tuyên truyền để người dân không xây dựng trái phép, tự nguyện tháo dỡ công trình xây dựng trái phép. Địa phương cũng tăng cường phát huy vai trò trách nhiệm của tất cả các lực lượng ở xã và thôn để nắm bắt tình hình, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các vi phạm. Bên cạnh những giải pháp “mềm”, chính quyền địa phương cương quyết xử lý sai phạm đối với những trường hợp xây dựng trái phép.

Bài, ảnh: HỮU PHÚC