Giảm bớt việc chăm sóc không lương, giúp phụ nữ theo đuổi sự nghiệp

Bà Caroline Nyamaye, Trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam

Nỗ lực mạnh mẽ để lồng ghép giới trong các luật

- Bà có nhận định gì về công tác bình đẳng giới tại Việt Nam? Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức nào trong công tác bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ?

Bà Caroline Nyamaye: Tôi đã rất ngưỡng mộ khi Việt Nam có sự cải thiện thứ hạng về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ. Cụ thể, theo Báo cáo khoảng cách giới toàn cầu năm 2024 do Diễn đàn Kinh tế Thế giới công bố, chỉ số xếp hạng về bình đẳng giới của Việt Nam năm 2024 đứng thứ 72/146 quốc gia, tăng 11 bậc so với năm 2022.

Năm nay, tôi tiếp tục vui mừng khi Việt Nam được bầu vào Hội đồng Chấp hành UN Women. Tại phiên họp đầu tiên của Hội đồng, tuyên bố của Việt Nam đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đoàn kết quốc tế để trao quyền cho phụ nữ và trẻ em gái, để họ không bị bỏ lại phía sau. Việt Nam đã nêu bật những ưu tiên cần được chú trọng như sự tham gia của phụ nữ trong tiến bộ khoa học và công nghệ…

Nhìn vào kế hoạch cho năm 2025-2026, tôi nhận thấy những nỗ lực liên tiếp, mạnh mẽ của Việt Nam để lồng ghép giới trong các luật và cải cách pháp luật quan trọng, chẳng hạn như Luật Bảo hiểm Xã hội, Luật Việc làm và những cân nhắc sắp tới đối với Luật Bình đẳng Giới, Luật Doanh nghiệp vừa và nhỏ, Luật Ngân sách Nhà nước… Tất cả đều là những bước tiến vượt bậc.

Chỉ số xếp hạng về bình đẳng giới của Việt Nam năm 2024 đứng thứ 72/146 quốc gia, tăng 11 bậc so với năm 2022

Đặc biệt, Kế hoạch Hành động Quốc gia của Việt Nam về Phụ nữ, Hòa bình và an ninh đã tái khẳng định sự cam kết của Việt Nam trong việc chung tay với toàn cầu thúc đẩy chương trình nghị sự Phụ nữ, Hòa bình và An ninh cũng như hòa bình toàn cầu.

Cuối cùng, Việt Nam đã hoàn thành báo cáo đánh giá quốc gia về 30 năm thực hiện Tuyên bố và Cương lĩnh Hành động Bắc Kinh về phụ nữ vào năm 2024.

Báo cáo này cho thấy, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ nhất định nhưng vẫn còn phải tiếp tục những công việc đang dang dở để đạt được đầy đủ bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ. Đó là, chúng ta cần các hệ thống và năng lực mạnh mẽ hơn để lồng ghép giới một cách hiệu quả; cần thêm nguồn lực tài chính để hiện thực hóa các chính sách; cần dữ liệu để đo lường tiến độ của mình và đưa ra quyết định dựa trên bằng chứng; cần nhiều nỗ lực hơn để huy động toàn xã hội thay đổi các định kiến và chuẩn mực xã hội có hại kìm hãm phụ nữ và trẻ em gái.

Tất cả những điều này đều trong tầm tay của Việt Nam, với những quyết tâm mà Việt Nam thể hiện trên trường quốc tế.

- Bà đánh giá thế nào về Chương trình Hành động Quốc gia về Phụ nữ, Hòa bình và An ninh của Việt Nam?

Bà Caroline Nyamaye: Chúng tôi vui mừng khi Việt Nam là 1 trong số 108 quốc gia đã thông qua Kế hoạch Hành động Quốc gia về Phụ nữ, Hòa bình và An ninh. Kế hoạch Hành động của Việt Nam tập trung vào sự tham gia, phòng ngừa, cứu trợ phục hồi và đối tác, phù hợp với bốn trụ cột của Chương trình nghị sự Phụ nữ, Hòa bình và An ninh.

Theo tôi, khuôn khổ này sẽ giúp mở rộng và đẩy nhanh các hành động của Việt Nam nhằm giải quyết các vấn đề về an ninh của phụ nữ trong bối cảnh đang thay đổi nhanh chóng. Kể từ khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào tháng 1/2024, Kế hoạch Hành động Quốc gia đã mang tới những cơ hội hợp tác quan trọng với lực lượng công an để tăng cường bảo vệ phụ nữ và trẻ em, nâng cao nhận thức về an ninh mạng, tăng cường năng lực bảo vệ dân sự, quản lý thảm họa, tăng cường vai trò lãnh đạo của phụ nữ, đặc biệt trong lĩnh vực an ninh và hoạt động gìn giữ hòa bình.

Kế hoạch Hành động của Việt Nam tập trung vào sự tham gia, phòng ngừa, cứu trợ phục hồi và đối tác

Việc thực hiện Kế hoạch Hành động Quốc gia cũng thúc đẩy các chính sách nhằm mở rộng khả năng tiếp cận giáo dục, đào tạo nghề và vai trò lãnh đạo của phụ nữ; cũng như cơ hội tiếp cận nhiều nguồn quỹ và nhiều chương trình nhằm tăng cường sự tham gia kinh tế của phụ nữ, nhất là các lĩnh vực bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng và xung đột. Thông qua đó, các lĩnh vực chuyển đổi số, tiến bộ công nghệ, trí tuệ nhân tạo và xung đột do biến đổi khí hậu gây ra với phụ nữ có thể được giải quyết. Chương trình Hành động Quốc gia là cơ hội quan trọng để cải thiện cuộc sống của phụ nữ trên cả nước.

- Hiện UN Women đang có những hoạt động gì để hỗ trợ phụ nữ phát huy tối đa tiềm năng và đóng góp vào sự phát triển của xã hội, thưa bà?

Bà Caroline Nyamaye: Với tư cách là cơ quan dẫn đầu về bình đẳng giới của Liên Hợp Quốc, UN Women đã làm việc tại Việt Nam trong 15 năm qua, hợp tác chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam, các tổ chức xã hội, khu vực tư nhân và các đối tác phát triển. Đóng góp của UN Women vào tầm nhìn của Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045 và đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050 đó là phụ nữ và trẻ em gái phải được tự do, thoát khỏi sự phân biệt đối xử, được hưởng các quyền và được đóng góp đầy đủ vào sự phát triển của Việt Nam.

Chúng tôi tập trung vào 3 ưu tiên trong Khuôn khổ Hợp tác giữa Liên Hợp Quốc và Việt Nam. Cụ thể: 1) Chuyển đổi kinh tế bao trùm bền vững và có trách nhiệm giới; 2) Cải thiện quản trị, các cơ quan/đơn vị phản ứng hiệu quả hơn với bình đẳng giới và xóa bỏ mọi hình thức bạo lực, phân biệt đối xử theo các tiêu chuẩn quốc tế; 3) Biến đổi khí hậu, giảm thiểu rủi ro thiên tai và xây dựng khả năng phục hồi.

Cần có chính sách mạnh mẽ ngăn chặn bạo lực mạng và quấy rối trực tuyến

- Trong bối cảnh số hóa và những thách thức mới mà phụ nữ đang phải đối mặt, bà có những đề xuất gì để phụ nữ Việt Nam được hỗ trợ và tạo cơ hội tốt nhất, nhằm xây dựng một xã hội công bằng và nhân ái hơn?

Bà Caroline Nyamaye: Để có một xã hội công bằng và nhân ái hơn, tôi đề xuất 3 khuyến nghị:

Thứ nhất, nâng cao kiến thức số và an ninh mạng cho phụ nữ và trẻ em gái. Lĩnh vực này đòi hỏi cần phải mở rộng các chương trình đào tạo kỹ thuật số thân thiện với phụ nữ để thu hẹp khoảng cách giới trong công nghệ và nhận thức về an ninh mạng. Hiện tại, phụ nữ, đặc biệt là những người ở khu vực nông thôn và cộng đồng dân tộc thiểu số, đang phải đối mặt với các rào cản trong việc tiếp cận đào tạo kỹ năng số và công nghệ.

Việt Nam cũng cần có các luật và chính sách mạnh mẽ hơn để ngăn chặn sự gia tăng bạo lực mạng và quấy rối trực tuyến, để không gian số an toàn cho tất cả mọi người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái vì tội phạm mạng và bạo lực mạng hiện đang chủ yếu nhắm vào đối tượng trên, làm hạn chế khả năng tham gia đầy đủ của họ vào các nền tảng trực tuyến và nền kinh tế số.

Cần nâng cao kiến thức số và an ninh mạng cho phụ nữ và trẻ em gái

Thứ hai, với sự chuyển đổi sang một nền kinh tế phát triển và một xã hội già hóa nhanh chóng, Việt Nam cần đẩy nhanh chính sách và thực hiện các khuôn khổ bảo trợ xã hội nhằm công nhận và giảm bớt Công việc Chăm sóc không lương cho phụ nữ. Điều này đòi hỏi mở rộng khả năng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc trẻ em và người già với chi phí phải chăng.

Người sử dụng lao động cần áp dụng các chính sách nơi làm việc nhằm thúc đẩy việc chia sẻ trách nhiệm chăm sóc gia đình như nghỉ thai sản, lựa chọn làm việc từ xa và giờ làm việc linh hoạt. Việc này sẽ giúp phụ nữ có thể theo đuổi giáo dục, cơ hội nghề nghiệp và tham gia công việc kinh doanh mang lại nhiều giá trị hơn. Các chính sách trên rất quan trọng để phụ nữ có thể tiếp cận các ngành giáo dục về khoa học, công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM) và việc làm xanh.

Thứ ba, cải thiện tài chính bao trùm cho phụ nữ. Lĩnh vực này đòi hỏi phát triển các cơ chế tài chính giúp các nữ doanh nhân dễ dàng tiếp cận các khoản vay lãi suất thấp, trợ cấp và vốn đầu tư mạo hiểm để mở rộng kinh doanh, tiếp cận thị trường, chuyển đổi mô hình kinh doanh bền vững, tăng khả năng chống chịu với các bất ổn về khí hậu và kinh tế. Ngoài ra, cần tăng cường quỹ hỗ trợ để các nhà khoa học nữ có thể dẫn dắt các đổi mới trong khoa học và công nghệ.

- Xin trân trọng cảm ơn bà!

Hải Yến (thực hiện)