Giảm lãi thêm 2%, gói tín dụng nhà ở xã hội vì sao vẫn nghẽn?

Thông tin từ NHNN cho biết gói tín dụng nhà ở xã hội 120.000 tỷ đồng đã giải ngân 1.344 tỷ đồng, tăng 646,67% so với cuối năm 2023, lãi suất giảm 2%/năm so với lúc mới triển khai. Tuy nhiên, qua 2 năm triển khai, với tỷ lệ giải ngân mới đạt hơn 1% là con số quá nhỏ. Bộ Xây dựng lý giải, việc giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ đồng còn chậm bởi còn ít ngân hàng tham gia.

Lãi suất gói tín dụng 120.000 tỷ đồng đã giảm còn 6,5%.

Hiện, ngoài 4 ngân hàng quốc doanh (Vietcombank, BIDV, Vietinbank, Agribank) mới chỉ có thêm 4 ngân hàng thương mại khác (TPBank, VPBank, MBBank, Techcombank) tham gia chương trình. Ngoài ra, hiện gói tín dụng này áp dụng nay lãi suất còn cao, trong đó 8%/năm với chủ đầu tư và 7,5% với người mua nhà. Thời gian ưu đãi ngắn với 3 năm chủ đầu tư và 5 năm với người mua nhà chưa thực sự thu hút người vay.

Ngoài ra, Bộ Xây dựng cũng chỉ ra một số vấn đề còn tồn tại như: các doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội gặp khó khăn trong việc tiếp cận đất đai như quy hoạch bố trí quỹ đất, việc công khai dự án thu hút đầu tư. Một số dự án đã chấp thuận chủ trương đầu tư và lựa chọn chủ đầu tư, nhưng việc triển khai xây dựng còn chậm. Một số doanh nghiệp còn khó khăn về nguồn vốn…

Trong văn bản gửi NHNN, cử tri tỉnh Bình Định cũng chỉ ra khó khăn của gói tín dụng 120.000 nghìn tỷ đồng là vì thời hạn vay ưu đãi ngắn (đối với người mua nhà 5 năm, chủ đầu tư dự án 3 năm), lãi suất còn cao (chỉ thấp hơn từ 1,5 - 2%/năm so với lãi suất vay thông thường). Cử tri đề nghị hạ lãi suất, kéo dài thời hạn cho vay, tạo điều kiện thuận lợi cho người mua và doanh nghiệp được tiếp cận. Cũng có kiến nghị về gói tín dụng này, cử tri TP Hải Phòng kiến nghị Chính phủ nghiên cứu, bổ sung thêm giải pháp hỗ trợ về thủ tục, lãi suất vay ngân hàng để những người có hoàn cảnh khó khăn, người lao động thực sự có nhu cầu về nhà ở có cơ hội tiếp cận nhà ở xã hội.

Trả lời kiến nghị cử tri, NHNN cho biết đây là chương trình được thực hiện hoàn toàn bằng nguồn vốn huy động từ người gửi tiền của các ngân hàng thương mại, việc cho vay được thực hiện theo các quy định của pháp luật hiện hành về cho vay. Sở dĩ chậm giải ngân, theo NHNN, do nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân lớn nhất là do nguồn cung nhà ở xã hội còn hạn chế.

Đến nay, cả nước mới có 34/63 tỉnh, thành phố công bố danh mục dự án nhà ở xã hội với tổng cộng 78 dự án; một số dự án gặp vướng mắc về mặt pháp lý (về thủ tục về đầu tư, đất đai...). Ngoài ra, theo báo cáo của một số địa phương, đa số người dân trên địa bàn thuộc khu vực nông thôn, có thu nhập thấp hoặc đối với công nhân trong các khu công nghiệp không có nhu cầu ở dài hạn nên không có nhu cầu mua nhà ở xã hội, chỉ có nhu cầu thuê nhà ở xã hội...

"Về vấn đề ưu đãi lãi suất của gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, đây là chương trình được thực hiện hoàn toàn bằng nguồn vốn huy động của người gửi tiền của các ngân hàng, không dùng vốn ngân sách Nhà nước vì vậy không thể có tính ưu đãi về lãi suất như chương trình sử dụng nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước, mặt khác đối tượng mua nhà ở xã hội cũng không phải người nghèo", NHNN nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo NHNN, các ngân hàng đã tích cực triển khai nhiều giải pháp để giảm mặt bằng lãi suất cho vay. Cụ thể, đã 4 lần công bố lãi suất áp dụng đối với Chương trình (theo hướng giảm dần qua các kỳ công bố).

Hiện, mức lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại áp dụng đối với khách hàng là chủ đầu tư dự án ở mức 7%/năm và đối với khách hàng là người mua nhà tại dự án ở mức 6,5%/năm (áp dụng từ ngày 1/7/2024 đến hết ngày 31/12/2024). Như vậy, lãi suất áp dụng đối với Chương trình 120.000 tỷ đồng đã giảm 1%/năm so với kỳ 1/1/2024-30/6/2024 và giảm gần 2%/năm so với thời điểm bắt đầu triển khai Chương trình.

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ ngày 5/8/2024, Thống đốc NHNN đã báo cáo và được Chính phủ đồng ý đề xuất điều chỉnh nội dung Chương trình 120.000 tỷ đồng theo hướng nâng mức giảm lãi suất cho vay đối với người mua nhà từ 2% lên 3% trong 5 năm đầu, 5 năm tiếp theo thấp hơn 1% đến 2%, so với lãi suất cho vay bình quân trung dài hạn VND của 4 ngân hàng thương mại nhà nước. Đồng thời, đổi tên chương trình thành Chương trình cho vay nhà ở xã hội từ nguồn lực của ngân hàng thương mại.

Theo quy định tại Thông tư 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định về hoạt động cho vay đối với khách hàng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (và các văn bản sửa đổi, bổ sung) thì tổ chức tín dụng chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay đảm bảo vốn vay được sử dụng đúng mục đích.

NHNN (Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng) thực hiện thanh tra, giám sát hoạt động của tổ chức tín dụng theo quy định, trong đó có giám sát về tình hình cấp tín dụng của tổ chức tín dụng (bao gồm cả việc cho vay của các ngân hàng thương mại đối với các tổ chức, cá nhân theo Chương trình 120.000 tỷ đồng). NHNN cho biết sẽ tiếp tục theo dõi sát sao tình hình triển khai Chương trình 120.000 tỷ đồng thông qua báo cáo định kỳ của các ngân hàng thương mại về kết quả giải ngân Chương trình.

Lệ Thúy