Giảm ô nhiễm không khí: Hà Nội sẽ đưa vào vận hành 5.000 xe đạp điện công cộng
Từ ngày 1/7/2026, thành phố thực hiện vùng phát thải thấp, thí điểm tại một số khu vực trong vành đai 1, nhằm giảm phát thải và cải thiện chất lượng không khí.
Các tuyến đường Hà Nội mờ mịt do ô nhiễm, sáng 2/1. (Ảnh: Hoàng Hiếu/TTXVN)
Tại kỳ họp thứ 28, Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua nghị quyết về việc hạn chế phương tiện sử dụng động cơ xăng, dầu lưu thông theo khung giờ trong khu vực vành đai 1.
Theo đó, từ ngày 1/7/2026, thành phố thực hiện vùng phát thải thấp, thí điểm tại một số khu vực trong vành đai 1, nhằm giảm phát thải và cải thiện chất lượng không khí.
Đồng thời, thành phố sẽ đưa vào vận hành hệ thống 5.000 xe đạp điện công cộng, tạo thêm lựa chọn di chuyển xanh và an toàn cho người dân, góp phần giảm ùn tắc giao thông và hướng tới mục tiêu xây dựng đô thị thông minh, bền vững.
Giải pháp giao thông xanh
Trong những ngày cuối năm 2025, thành phố Hà Nội liên tục xuất hiện trong danh sách các thành phố ô nhiễm nhất toàn cầu. Tại nhiều khu vực nội đô, chỉ số chất lượng không khí (AQI) phổ biến ở mức 200 đến 300, thậm chí có thời điểm lên tới khoảng 350, tương ứng mức “nguy hại.”
Cùng với đó, nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình ghi nhận có lúc vượt quá 250 mg/m3, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe cộng đồng.
Nhằm khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí, Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Chỉ thị số 19/CT-UBND, yêu cầu tăng cường các giải pháp cấp bách nhằm kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí trên địa bàn. Theo chỉ thị này, nhiều biện pháp được áp dụng như đẩy mạnh hoạt động rửa đường; tạm dừng cấp phép thi công đào đường, vỉa hè trong giai đoạn cuối năm khi mức độ ô nhiễm tăng cao (ngoại trừ các trường hợp xử lý sự cố khẩn cấp); đồng thời khuyến cáo người dân hạn chế các hoạt động ngoài trời trong thời điểm không khí ô nhiễm nghiêm trọng.
Trước đó, thành phố cũng đã xây dựng kế hoạch hạn chế và tiến tới dừng hoạt động của xe máy sử dụng xăng tại các phường nội thành vào năm 2030, những ngày gần đây, chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở nhiều điểm quan trắc trong nội đô thường xuyên ở mức "kém" đến "xấu", thậm chí có thời điểm vượt ngưỡng cảnh báo. Trong bối cảnh đó, việc phát triển phương tiện di chuyển không phát thải là xu thế tất yếu.
Một trong những giải pháp thực hiện “phương tiện xanh” là mô hình xe đạp điện công cộng của Công ty Cổ phần Vận tải số Trí Nam (Công ty TNGo) mới đưa vào triển khai thực hiện từ đầu tháng 12/2025.
Đây là dịch vụ vận tải hành khách công cộng mới, được Công ty bố trí trạm xe quanh các quận trung tâm, kết nối trực tiếp với bến xe buýt và đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, Nhổn - Ga Hà Nội.
Ông Đỗ Bá Quân, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty TNGo cho biết, từ tháng 12 đến quý I/2026, Công ty sẽ đưa hơn 5.000 xe đạp điện 2 bánh vào hoạt động trong khu vực nội đô Hà Nội mở rộng ở những nơi công cộng, điểm du lịch khu vực nội đô Hà Nội.
Kế hoạch này đã được Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội chấp thuận và giao cho các sở, ngành hướng dẫn triển khai.
Trước mắt, Công ty TNGo bố trí 500 xe tại 130 điểm trạm đã được cấp phép, tập trung ở khu vực Vành đai 1. Sau khi thí điểm sử dụng, mạng lưới xe điện sẽ được mở rộng ra Vành đai 2 và 3.
Ông Đỗ Bá Quân cho biết thêm, toàn bộ 5.000 xe đạp điện đều đạt tiêu chuẩn kỹ thuật của thành phố. Những xe này được thiết kế chống nước, có thể ngâm trong nước khoảng 30 phút mà vẫn hoạt động bình thường.
Trong trường hợp xảy ra sự cố, đội vận hành, bảo trì của Công ty sẽ cử nhân viên đến hỗ trợ, hoặc hướng dẫn khách đặt xe ở vị trí phù hợp để đổi xe mới. Đặc biệt, thời gian tới, doanh nghiệp sẽ triển khai chính sách khuyến khích sinh viên với mức giá phù hợp hơn.
Nhiều điểm trạm cũng đang được doanh nghiệp phối hợp cùng chính quyền địa phương khảo sát để triển khai, giúp quá trình vận hành diễn ra thông suốt, hạn chế gián đoạn.
Các tuyến đường Hà Nội mờ mịt do ô nhiễm. (Ảnh: Hoàng Hiếu/TTXVN)
Tính ưu việt của mô hình xe đạp điện công cộng
Ghi nhận trong những ngày đầu triển khai, phần lớn người dân Thủ đô đều quan tâm, thích thú và đánh giá cao tính ưu việt của mô hình xe đạp điện công cộng.
Chị Nguyễn Thu Hà (phường Đống Đa) chia sẻ: “Tôi làm việc trong khu vực vành đai 1, trước đây thường xuyên đi xe máy và hay gặp tắc đường giờ cao điểm. Nay sử dụng xe đạp điện công cộng, tôi cảm thấy tiện lợi hơn, không mất thời gian tìm chỗ gửi xe. Xe chạy êm, thao tác mở khóa nhanh và dễ sử dụng.”
Là người thường xuyên phải đi học bằng phương tiện công cộng, khi biết đến mô hình xe đạp điện công cộng, sinh viên Lê Văn Đạt (trường Đại học Ngoại thương) hào hứng cho biết: “Tôi chọn thuê theo tháng vì giá rẻ hơn đáng kể. Di chuyển trong khu vực trường và quanh phố cổ bằng xe đạp điện rất thuận tiện. Nếu có thêm điểm đỗ tại các khu ký túc xá thì sẽ tốt hơn nữa.”
Nhiều người lớn tuổi cũng bắt đầu làm quen với dịch vụ này.
Ông Lê Tuấn Minh (phường Hai Bà Trưng) nói: “Lúc đầu tôi nghĩ đi xe đạp điện công cộng sẽ phức tạp, nhưng khi được nhân viên hướng dẫn, tôi thấy rất dễ dùng. Xe nhẹ, dễ điều khiển. Tôi hy vọng thành phố mở thêm trạm gần các khu công viên để người dân tập thể dục và di chuyển ngắn trong ngày.”
Bên cạnh đó, hệ thống xe đạp điện công cộng được bố trí khoa học tại các điểm giao thông công cộng như nhà ga đường sắt đô thị, trạm xe buýt, khu dân cư đông đúc và các trường đại học.
Người dùng có thể dễ dàng tiếp cận bằng cách tải ứng dụng, đăng ký tài khoản, nạp tiền và quét mã QR để mở khóa xe. Mỗi xe đều được trang bị mũ bảo hiểm đạt chuẩn và hệ thống định vị GPS nhằm bảo đảm an toàn.
Các gói thuê xe linh hoạt theo giờ, ngày, tháng, với mức giá đã được cơ quan chức năng chấp thuận, tạo thuận lợi cho mọi nhóm đối tượng, đặc biệt là người lao động và sinh viên.
Giải pháp lâu dài xây dựng đô thị xanh, thông minh
Ông Khương Kim Tạo (chuyên gia giao thông đô thị) đánh giá việc thành phố Hà Nội triển khai xe đạp điện công cộng song song với chính sách hạn chế xe xăng trong vành đai 1 là hướng đi đúng theo xu thế chung của các đô thị lớn trên thế giới.
“Xe đạp điện thích hợp cho quãng đường ngắn từ 1 đến 5 km, đúng với nhu cầu di chuyển nội đô. Nếu mô hình này được kết nối hợp lý với xe buýt, đường sắt đô thị, bãi đỗ xe thông minh, Hà Nội có thể hình thành mạng lưới giao thông đa phương thức hiện đại, tiện lợi và giảm đáng kể lưu lượng phương tiện cá nhân,” ông Khương Kim Tạo phân tích.
Tuy nhiên, vị chuyên gia cũng lưu ý rằng để hệ thống phát huy hiệu quả, thành phố cần tiếp tục đầu tư làn đường dành riêng, bổ sung biển báo và thiết bị cảnh báo an toàn, đặc biệt tại những tuyến phố nhỏ, mật độ phương tiện cao.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Hoàng Anh Lê (Khoa Môi trường, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, giao thông vận tải là một trong những nguồn phát thải lớn tại Hà Nội.
“Việc đưa vào vận hành xe đạp điện công cộng quy mô lớn sẽ góp phần cắt giảm khí CO₂, NOx, SO₂ và bụi mịn PM2.5, những tác nhân chính gây ô nhiễm không khí. Nếu tỷ lệ người dân sử dụng đạt từ 10 đến 15% trong khu vực vành đai 1, chất lượng không khí có thể cải thiện rõ rệt trong những năm tới.”
Ông Hoàng Anh Lê nhấn mạnh: "Điều quan trọng là phải duy trì mô hình ổn định, đồng thời kết hợp tuyên truyền để người dân hiểu đây không chỉ là phương tiện di chuyển mà còn là hành động thiết thực bảo vệ môi trường."
Các chuyên gia nhận định, nếu được duy trì lâu dài, mở rộng sang các phường nội thành và kết nối với các phương tiện công cộng khác, mô hình này có thể trở thành giải pháp chủ lực trong chiến lược giảm phát thải của Hà Nội đến năm 2030.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng khuyến nghị thành phố cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến vận hành phương tiện công cộng sử dụng năng lượng điện, đặc biệt trong quản lý an toàn pin, phòng chống cháy nổ và quy chuẩn kỹ thuật về trạm sạc.
Việc thành phố Hà Nội triển khai đồng bộ các giải pháp hạn chế phương tiện động cơ đốt trong, kết hợp phát triển giao thông công cộng và phương tiện xanh, cho thấy sự quyết tâm của thành phố trong xây dựng đô thị xanh, thông minh.
Hệ thống xe đạp điện công cộng không chỉ giúp giảm ùn tắc trong giờ cao điểm mà còn thay đổi dần thói quen di chuyển của người dân theo hướng bền vững./.
