Giám sát để đảm bảo tinh thần lập pháp của Quốc hội

Thảo luận về dự thảo báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội sáng ngày 4/12, các đại biểu đều chung nhận định Quốc hội đã đạt được nhiều kết quả nổi bật trong nhiệm kỳ vừa qua, trong bối cảnh nhiều biến động lớn; từ đại dịch Covid -19, kinh tế thế giới suy giảm, đến yêu cầu phục hồi kinh tế, cải cách thể chế, sắp xếp tổ chức bộ máy và đẩy mạnh chuyển đổi số.

Đại biểu Dương Khắc Mai. Ảnh: Media Quốc hội

Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Lâm Đồng) nêu ấn tượng với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, tạo cơ sở hiến định cho nhiều cải cách lớn; hoạt động lập pháp với khối lượng rất lớn, kịp thời tháo gỡ nhiều điểm nghẽn về thể chế; đổi mới hoạt động giám sát tối cao; quyết định các chính sách lớn về kinh tế - xã hội, ngân sách, đầu tư công, phục hồi và phát triển sau đại dịch.

“Phương thức tổ chức kỳ họp được đổi mới linh hoạt, hoạt động đối ngoại của Quốc hội được mở rộng, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế,” đại biểu nói.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn TP HCM) nêu rõ, Quốc hội nhiệm kỳ khóa XV đã hoàn thành rất tốt chức năng, nhiệm vụ lập hiến, lập pháp, giám sát và quyết định những vấn đề quan trọng của quốc gia. Trong nhiệm kỳ, Quốc hội đã tổ chức 19 kỳ họp, gồm 9 kỳ họp bất thường (không thường lệ) và 10 kỳ họp thường lệ. Quốc hội đã hoàn thành hơn 205 nhiệm vụ lập pháp, vượt 33% số lượng định hướng.

“Quốc hội năng động, linh hoạt, thích ứng với yêu cầu của Đảng, Nhà nước trong bối cảnh mới,” đại biểu nhận định.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Thái Nguyên) nhấn mạnh thành tựu nổi bật trong đổi mới tư duy xây dựng pháp luật của nhiệm kỳ khóa XV, trên 4 phương diện: Đổi mới trong cách tiếp cận xây dựng luật; giảm thời gian và giảm thủ tục trong xây dựng luật; đổi vai trong soạn thảo luật; đổi mới tư duy trong tháo gỡ điểm nghẽn của pháp luật.

Theo đại biểu, từ kỳ họp thứ 8 đến nay, đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật đã nhanh chóng thấm nhuần vào tất cả các khâu, các bước của quá trình soạn thảo luật. Thay vì yêu cầu trước đây là phải ban hành các đạo luật có tính cụ thể để có hiệu lực trực tiếp, thì các luật ban hành vừa qua chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc và thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Những vấn đề cụ thể, thực tiễn thường xuyên biến động giao cho Chính phủ quy định, nhằm phản ứng linh hoạt về chính sách.

Về đổi mới tư duy trong tháo gỡ điểm nghẽn của pháp luật, đại biểu Thủy cho biết, thay vì tư duy thông thường là văn bản của cơ quan nào ban hành thì chỉ cơ quan đó mới có quyền sửa đổi, ngày 24/6/2025 vừa qua, thể chế hóa yêu cầu của Đảng, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 206 cho phép áp dụng cơ chế đặc biệt để tháo gỡ những điểm nghẽn của pháp luật.

“Tôi cho rằng tình hình đặc biệt thì phải có cách làm đặc biệt để nhanh chóng đưa những nguồn lực đang bị đình trệ phục hồi trở lại. Điều này còn phúc đáp với tâm nguyện của nhiều doanh nghiệp đã phát biểu tại nhiều diễn đàn rằng, doanh nghiệp không có ước vọng gì cao sang, chỉ mong có một hành lang pháp lý thông suốt, đồng bộ, ổn định để doanh nghiệp đầu tư, yên tâm đầu tư phát triển lâu dài,” đại biểu nêu quan điểm.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy. Ảnh: Media Quốc hội

Để tiếp tục thực hiện việc đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, đại biểu Nguyễn Thị Thủy kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội sớm tổ chức sơ kết, đánh giá việc triển khai chủ trương trong khoảng 100 đạo luật đã được Quốc hội sửa từ kỳ họp thứ 8 đến nay, nhằm rút ra bài học kinh nghiệm.

Cũng kiến nghị giải pháp nâng cao chất lượng lập pháp, đại biểu Dương Khắc Mai cho rằng, giai đoạn tới cần chuyển mạnh sang yêu cầu ổn định pháp luật, bảo đảm tính dự báo, tính khả thi và chi phí tuân thủ hợp lý; tăng cường giám sát từ sớm đối với chất lượng chính sách ngay trong khâu xây dựng luật.

Đại biểu đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo đổi mới một cách sâu sắc việc giám sát sát việc ban hành văn bản quy định chi tiết (nghị định, thông tư) của Chính phủ và các Bộ, ngành để bảo đảm tinh thần lập pháp và ý chí lập pháp của Quốc hội được thể hiện đến các quy định chi tiết. Đồng thời tiếp tục hoàn thiện cơ chế theo dõi, đôn đốc và tái giám sát việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát.

“Thực tiễn cho thấy, nếu khâu sau giám sát chưa được tổ chức thực hiện đồng bộ, chặt chẽ thì hiệu lực thực tế của giám sát tối cao vẫn còn hạn chế. Vì vậy tôi cho rằng cần nhấn mạnh rõ hơn nội dung này trong phần định hướng nhiệm vụ nhiệm kỳ tới, coi đây là một trọng tâm để nâng cao hiệu quả giám sát của Quốc hội,” đại biểu Dương Khắc Mai nêu ý kiến.

Đinh Nhung