Giám sát phải có địa chỉ, kết luận phải có người chịu trách nhiệm

Sáng 24/10, tiếp theo chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã tiến hành thảo luận tại hội trường Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi). Nhiều đại biểu đã tham gia góp ý đề nghị làm rõ về thẩm quyền, trách nhiệm cũng như cơ chế phối hợp trong giám sát.

Hoàn thiện cơ chế giám sát đảm bảo hoạt động thực chất

Đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiếp thu, chỉnh lý tối đa các ý kiến góp ý, giúp dự thảo luật lần này hoàn thiện hơn, bảo đảm tính kế thừa và phù hợp với thực tiễn. Tuy nhiên, đại biểu Mai Văn Hải - đoàn Thanh Hóa đề nghị cơ quan soạn thảo cần tiếp tục xem xét lại quy định Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh.

Sáng 24/10, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường. Ảnh: QH

Theo đại biểu, nội dung này nên giao cho Thường trực Hội đồng nhân dân, các ban của Hội đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân tại địa phương thực hiện, nhằm bảo đảm tính phân cấp, phân quyền hợp lý.

“Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ nên tập trung thực hiện giám sát tối cao việc tuân thủ Hiến pháp, pháp luật, nghị quyết, pháp lệnh của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội”- đại biểu Mai Văn Hải góp ý và đề nghị cần quy định rõ: Việc giám sát kiến nghị của cử tri đối với các cơ quan trung ương nên giao cho Ủy ban Dân nguyện và Ủy ban Giám sát của Quốc hội thực hiện; còn đoàn đại biểu Quốc hội ở địa phương nên tập trung giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri đối với các cơ quan có thẩm quyền ở địa phương.

Về thẩm quyền và hoạt động giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân ( Điều 37 dự thảo Luật), đại biểu Tạ Văn Hạ - đoàn TP. Đà Nẵng ủng hộ phương án 1, quy định tổ đại biểu Hội đồng nhân dân có quyền giám sát khi được Hội đồng nhân dân hoặc Thường trực Hội đồng nhân dân giao, nhằm tăng cường hiệu quả giám sát ở cơ sở, phát huy vai trò, trách nhiệm của đại biểu và giảm tải cho Thường trực, các ban của Hội đồng nhân dân trong bối cảnh địa giới hành chính được mở rộng.

Đại biểu Tạ Văn Hạ - đoàn TP. Đà Nẵng. Ảnh: QH

Đại biểu Tạ Văn Hạ cho rằng cần thiết lập cơ chế “hậu giám sát”, quy định rõ trách nhiệm báo cáo định kỳ của đối tượng chịu giám sát (3 tháng, 6 tháng, 1 năm) và cơ chế tái giám sát nếu việc thực hiện kiến nghị chưa đạt yêu cầu.

“Cần quy quy định rõ trách nhiệm chính trị và hành chính của người đứng đầu trong việc chậm hoặc không thực hiện kết luận giám sát, đồng thời tăng cường vai trò của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và Hội đồng nhân dân trong theo dõi, kiểm tra và đánh giá kết quả sau giám sát”- đại biểu Tạ Văn Hạ nhấn mạnh.

Giám sát phải kịp thời, hiệu quả, gắn với trách nhiệm

Góp ý tại phiên thảo luận, đại biểu Dương Khắc Mai - đoàn Lâm Đồng đề nghị tiếp tục nghiên cứu, bổ sung về nguyên tắc hoạt động giám sát (Điều 3). Điều này không chỉ đảm bảo tính khách quan, công khai, minh bạch mà còn phải được tiến hành đúng thời điểm, tránh tình trạng giám sát chậm trễ, làm giảm hiệu quả và tính răn đe.

Về thẩm quyền và hoạt động giám sát của đại biểu Quốc hội (Điều 25), tại Khoản 2 dự thảo quy định đoàn đại biểu Quốc hội có trách nhiệm tổ chức để đại biểu thực hiện giám sát tại địa phương. Đại biểu cho rằng đây là quy định đúng nhưng chưa đầy đủ, vì chưa làm rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc tạo điều kiện cho đại biểu thực hiện nhiệm vụ giám sát.

Đại biểu Dương Khắc Mai nhấn mạnh: Việc hoàn thiện dự án luật cần hướng tới một cơ chế giám sát thực chất, hiệu lực, khả thi và có tính phản hồi rõ ràng, qua đó củng cố niềm tin của cử tri và nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cơ quan trong hệ thống chính trị.

Đại biểu Dương Khắc Mai - đoàn Lâm Đồng. Ảnh: QH

Về hoạt động giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, đại biểu Phạm Văn Hòa - đoàn Đồng Tháp cho rằng, thực tế thời gian qua cho thấy hiệu quả chưa cao, nhất là ở cấp xã. Nhiều tổ đại biểu trong cả nhiệm kỳ chỉ tiến hành được một, hai cuộc giám sát; thậm chí có nơi không tổ chức giám sát nào.

Ông đánh giá, hoạt động giám sát của tổ đại biểu còn mang tính hình thức, thiếu chiều sâu và không tạo ra tác động rõ nét trong thực tiễn. Vì vậy, không nên tiếp tục quy định thẩm quyền giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân ở cả cấp tỉnh và cấp xã. Thay vào đó, nếu đại biểu muốn giám sát một lĩnh vực cụ thể, có thể đề xuất thông qua Thường trực Hội đồng nhân dân hoặc các ban của Hội đồng nhân dân để tích hợp vào chương trình giám sát chung, bảo đảm hiệu quả, đồng thời tránh phân tán nguồn lực.

Đồng thời ông đề nghị cần quy định rõ cơ chế phối hợp và điều hòa chương trình giám sát, tránh “mạnh ai nấy làm”. Việc xây dựng kế hoạch giám sát cần được chia sẻ, thống nhất sớm giữa các chủ thể, tập trung vào những vấn đề trọng tâm, cấp thiết của địa phương và cả nước, bảo đảm giám sát thực chất, hiệu quả và tránh hình thức.

Về vấn đề này, đại biểu Tạ Đình Thi - đoàn Hà Nội đề nghị cần tăng cường và cụ thể hóa cơ chế phối hợp giám sát nhằm nâng cao chất lượng, tránh chồng chéo.

Đại biểu Tạ Đình Thi phân tích, dù dự thảo đã đề cập tại Điều 9 và Điều 39, song cần làm rõ cơ chế trao đổi, chia sẻ dữ liệu giám sát giữa các cơ quan của Quốc hội, giữa Quốc hội với Hội đồng nhân dân và với các cơ quan thanh tra, kiểm toán, điều tra. Đồng thời, cần thiết lập quy trình xây dựng và chia sẻ kế hoạch giám sát tổng thể, có thể thông qua một nền tảng số thống nhất, giúp xác định đúng trọng tâm, trọng điểm trong từng giai đoạn.

Đại biểu Tạ Đình Thi - đoàn TP. Hà Nội. Ảnh: QH

Ngoài ra, ông Tạ Đình Thi cũng đề nghị đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong hoạt động giám sát cũng như bảo đảm các điều kiện cho hoạt động giám sát.

“Đây là những vấn đề vấn đề then chốt nhằm hiện thực hóa các quy định trong thực tiễn”- đại biểu Tạ Đình Thi nhấn mạnh.

Không nên giao thẩm quyền giám sát cho tổ đại biểu Hội đồng nhân dân

Tham gia trao đổi tại hội trường về Điều 37 của dự thảo luật, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy - đoàn Tây Ninh cho biết, đại biểu không đồng tình với phương án 1 quy định tổ đại biểu Hội đồng nhân dân có thẩm quyền giám sát, mà đồng ý với phương án 2, với những căn cứ pháp lý và thực tiễn rõ ràng.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy - đoàn Tây Ninh. Ảnh: QH

Theo đại biểu, Luật Tổ chức Chính quyền địa phương năm 2025 đã quy định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ giám sát của Hội đồng nhân dân. Cụ thể, khoản 4 Điều 31 giao nhiệm vụ giám sát cho Thường trực Hội đồng nhân dân, còn khoản 3 Điều 29 xác định rõ chức năng giám sát thuộc về Hội đồng nhân dân với cơ chế tổ chức cụ thể. Bên cạnh đó, khoản 4 Điều 29 cũng chỉ ra rằng tổ đại biểu Hội đồng nhân dân được hình thành trên cơ sở tập hợp các đại biểu theo đơn vị bầu cử, nhằm thuận lợi trong việc nắm bắt địa bàn, tiếp xúc cử tri, chuyển tải tâm tư, nguyện vọng của nhân dân chứ không phải là cơ quan có chức năng giám sát độc lập.

Về thực tiễn, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy cho rằng thời gian qua, hoạt động giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân chưa mang lại hiệu quả rõ nét, thậm chí ở nhiều địa phương còn mang tính hình thức. Nếu tiếp tục mở rộng thẩm quyền giám sát cho tổ đại biểu sẽ làm gia tăng áp lực, gây quá tải cho chính quyền cơ sở, trong khi hiệu quả thực tế không tương xứng.

Thu Hường