Giảm thiểu ô nhiễm từ nuôi trồng thủy sản

Ô nhiễm cục bộ, cản trở hoạt động giao thông đường thủy

Theo nhiều chuyên gia, hiện môi trường nuôi trồng thủy sản ở nước ta đang gặp rất nhiều khó khăn do tình trạng ô nhiễm môi trường nuôi và biến đổi khí hậu gây ra. Tình trạng ô nhiễm môi trường nước xảy ra do phần lớn các chất hữu cơ dư thừa từ thức ăn, phân và các rác thải khác đọng lại dưới phần đáy mặt nước nuôi. Ngoài ra, còn các hóa chất, kháng sinh được sử dụng trong quá trình nuôi trồng cũng dư đọng lại mà không được xử lý.

Nuôi cá lồng bè tại tỉnh Quảng Ninh. Ảnh: M.H

Những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh Quảng Nam tình trạng nuôi cá lồng bè trên các nhánh sông diễn ra ồ ạt. Phần lớn các hộ dân nuôi tự phát cho nên tình trạng lấn chiếm lòng sông diễn ra rất phổ biến, ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường, nguy cô ô nhiễm cục bộ, cản trở hoạt động giao thông đường thủy. Theo thống kê, toàn tỉnh Quảng Nam có khoảng 4.400 lồng bè nuôi trồng thủy sản phân bố trên khu vực sông tại huyện Núi Thành, thành phố Tam Kỳ, huyện Thăng Bình, huyện Duy Xuyên, thị xã Ðiện Bàn và thành phố Hội An. Sản lượng hằng năm từ nuôi lồng bè khoảng 3.000 tấn, giải quyết việc làm, tạo nguồn thu nhập cho khoảng 420 hộ dân.

Ông Hồ Quang Bửu- Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, nuôi cá lồng bè là nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường sông nước rất cao. Ngoài ra, điều này còn gây cản trở giao thông đường thủy, chặn dòng chảy... và dẫn đến nhiều hệ lụy khác. Trong khi đó, theo đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường, công tác quản lý, xử lý nước thải của các cơ sở nuôi trồng thủy sản ở nhiều địa phương còn nhiều bất cập. Trong đó, việc kiểm soát quá trình nuôi, xử lý chất thải của cơ sở nuôi trồng thủy sản chưa tốt sẽ làm ô nhiễm trực tiếp nguồn nước và ảnh hưởng tới chất lượng nước đầu vào, nguy cơ lây lan dịch bệnh cho các cơ sở khác. Bên cạnh đó, việc áp dụng QCVN 40:2011/BTNMT, Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp trong công tác đánh giá tác động môi trường, cấp giấy phép môi trường tại các địa phương đối với các dự án, cơ sở nuôi trồng thủy sản chưa thống nhất và chưa phù hợp thực tiễn.

Cụ thể, theo quy định tại QCVN 40:2011/BTNMT thì cơ quan quản lý nhà nước về môi trường căn cứ vào đặc điểm, tính chất của nước thải và mục đích sử dụng của nguồn tiếp nhận để lựa chọn các thông số ô nhiễm đặc trưng và giá trị cơ bản trong việc kiểm soát ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, một số địa phương đã áp dụng tất cả 33 thông số quy định chung cho các ngành sản xuất tại QCVN 40:2011/BTNMT để kiểm soát chất lượng nước thải của dự án, cơ sở nuôi trồng thủy sản, thay vì chỉ cần lựa chọn một số thông số ô nhiễm đặc trưng của ngành nuôi trồng thủy sản, dẫn tới khó khăn, lãng phí.

Quản lý tốt vùng nuôi thủy sản và điều chỉnh quy chuẩn về nước thải

Theo Chi cục Thủy sản Quảng Ninh, toàn tỉnh đã tích hợp quy hoạch nuôi biển vào quy hoạch tỉnh với diện tích 45.246 ha, trong đó vùng diện tích thu hút đầu tư là 13.400 ha. Hiện đã có các doanh nghiệp và hợp tác xã nghiên cứu với gần 4.000 ha tập trung ở 7 địa phương (Vân Đồn, Cẩm Phả, Cô Tô, Đầm Hà, Hải Hà, Móng Cái, Hạ Long). Hiện đã có 6/9 địa phương hoàn thành công tác lập phương án, đề án và bản đồ quy hoạch nuôi biển. Việc giải quyết thủ tục cấp phép môi trường, cấp phép nuôi trồng thủy sản và giao khu vực biển cũng được Chi cục Thủy sản tích cực phối hợp với các đơn vị liên quan tham mưu giải quyết.

Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Nam Võ Văn Long cho biết, hiện tại các ngành chức năng của tỉnh đang nghiên cứu, lập quy hoạch chi tiết phát triển ngành thủy sản của tỉnh nhằm phù hợp với từng vùng, từng địa phương cụ thể. Từ đó, tạo ra sự phát triển hài hòa, đồng bộ, ổn định để ngành thủy sản của tỉnh thật sự bền vững, tạo tiền đề cho những mục tiêu tiếp theo.

Trước thực trạng trên và cũng nhằm phát triển bền vững đất nước, đáp ứng mục tiêu bảo vệ môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố dự thảo quy chuẩn kỹ thuật môi trường quốc gia về nước thải (thay thế QCVN 40:2011/BTNMT) để kiểm soát thống nhất nước thải phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

Trong đó, căn cứ vào đặc điểm, tính chất của loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, dự thảo quy chuẩn mới đã quy định một số chất ô nhiễm chung trong nước thải cần kiểm soát (áp dụng chung cho các ngành sản xuất) và quy định riêng một số chất ô nhiễm đặc trưng cần kiểm soát trong nước thải theo từng loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ (theo mã ngành kinh tế tại Quyết định số 27/2018/QĐ-TTg ban hành hệ thống ngành kinh tế Việt Nam). Sau khi quy chuẩn mới được ban hành, nước thải phát sinh từ các cơ sở nuôi trồng thủy sản được áp dụng thống nhất và chỉ phải kiểm soát một số thông số đặc trưng, bảo đảm phù hợp, thống nhất trong công tác kiểm soát ô nhiễm môi trường đối với ngành nuôi trồng thủy sản.

Ông Nguyễn Hữu Dũng - Chủ tịch Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam, khẳng định, việc sớm ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về nuôi biển, quy hoạch không gian biển… đều là những cơ sở pháp lý quan trọng nhất để chuyển từ nuôi biển thủ công sang nuôi biển công nghiệp.

Nam Anh