Giảm trừ gia cảnh - Để thật sự nhân văn...

Nghị quyết có hiệu lực từ kỳ tính thuế năm 2026 - một quyết định được hàng triệu người lao động đón nhận, vì đây là một tín hiệu tích cực giữa lúc đời sống còn nhiều áp lực chi tiêu.

Chính sách này không chỉ mang ý nghĩa tài khóa mà còn là một động thái nhân văn, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đến chất lượng cuộc sống của người dân, đặc biệt là những người có thu nhập trung bình. Việc điều chỉnh kịp thời sau 4 năm kể từ lần cập nhật gần nhất (năm 2020) cho thấy cơ quan lập pháp đã nhìn nhận đúng thực tế: Thu nhập danh nghĩa có thể tăng, nhưng giá trị thực đã bị bào mòn đáng kể bởi trượt giá và chi phí sinh hoạt leo thang.

Tuy nhiên, để chính sách giảm trừ gia cảnh thực sự phát huy hiệu quả, không chỉ dừng ở “tăng số tiền trên giấy”, điều quan trọng là làm sao để phần thu nhập tăng thêm ấy không bị giá cả “nuốt mất”.

Vì thế, trước hết phải kiểm soát chặt chỉ số giá tiêu dùng, duy trì ở mức bình quân 4,5%, theo mục tiêu Chính phủ đề ra cho năm 2026. Chính sách tài khóa giảm thuế phải đi song hành với chính sách tiền tệ thận trọng. Ngân hàng Nhà nước cần điều hành cung tiền, tín dụng hợp lý, giữ ổn định lãi suất và tỷ giá, tránh tạo thêm áp lực chi phí cho doanh nghiệp - nguồn gốc trực tiếp của tăng giá hàng hóa.

Bộ Công Thương và các địa phương cần tăng cường dự trữ hàng hóa thiết yếu, bảo đảm chuỗi cung ứng thông suốt, tránh những cơn “sốt giá” cục bộ như đã từng xảy ra ở các mặt hàng lương thực, xăng dầu hay dịch vụ y tế. Với những nhóm hàng hóa nhạy cảm, cần có cơ chế bình ổn giá linh hoạt, kết hợp giữa thị trường và điều tiết Nhà nước.

Song song với kiểm soát giá, cần điều chỉnh đồng bộ các chính sách tiền lương, trợ cấp và an sinh xã hội. Việc tăng mức giảm trừ gia cảnh chủ yếu tác động tới nhóm người có thu nhập chịu thuế; trong khi đó, nhóm thu nhập thấp - vốn không nằm trong diện nộp thuế - sẽ không được hưởng lợi trực tiếp. Vì vậy, Chính phủ cần tiếp tục duy trì chính sách trợ giá, hỗ trợ tiền điện, học phí, bảo hiểm y tế, bảo đảm công bằng trong phân bổ lợi ích.

Ở góc độ quản lý thuế, Cục Thuế (Bộ Tài chính) cần triển khai sớm các ứng dụng số hóa để cập nhật thông tin người phụ thuộc, giảm thủ tục xác nhận, tránh tình trạng chậm hoàn thuế hoặc sai lệch dữ liệu. Sự minh bạch và thuận tiện trong thực thi sẽ là thước đo thành công của chính sách.

Về dài hạn, việc tăng mức giảm trừ gia cảnh chỉ là một “liều thuốc tạm thời” để bù đắp trượt giá. Muốn người dân thực sự có thêm thu nhập, phải nâng cao năng suất lao động và tạo thêm việc làm chất lượng cao.

Cùng với đó, cần xem xét cơ chế điều chỉnh tự động mức giảm trừ gia cảnh định kỳ dựa trên biến động của chỉ số giá tiêu dùng. Đây là cách để thể chế “thở” cùng đời sống - một nguyên tắc mà nhiều quốc gia đã áp dụng thành công.

Cuối cùng, vai trò truyền thông rất quan trọng. Chính sách giảm trừ gia cảnh cần được phổ biến rộng rãi, dễ hiểu, giúp người dân nắm rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình. Việc minh bạch, công khai lộ trình và hướng dẫn thực hiện sẽ củng cố niềm tin xã hội - yếu tố mềm nhưng là nền tảng vững chắc để chính sách đi vào cuộc sống.

Khi mỗi chính sách tài khóa được gắn liền với sự ổn định vĩ mô và niềm tin xã hội, mỗi đồng giảm thuế sẽ không chỉ là con số, mà là phần giá trị thực được trả lại cho người lao động - những người đang góp sức giữ nhịp tăng trưởng và niềm tin cho nền kinh tế.

Đoàn Nam