Gian lận thuế chuyển nhượng bất động sản có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Cục Thuế TP. Hà Nội vừa có thư ngỏ gửi người nộp thuế nhằm ngăn chặn khai sai giá nhà đất. Ảnh minh họa.

Thư của Cục Thuế Hà Nội viết: Do bất động sản đất đai, nhà cửa là tài sản lớn, gắn liền với đời sống của gia đình, cá nhân và pháp luật quy định đây là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu và quyền sử dụng đất, do đó khi mua bán chuyển nhượng việc thiết lập hồ sơ chính xác, đầy đủ là vô cùng quan trọng.

Hồ sơ chuyển nhượng và đăng ký là cơ sở pháp lý đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người sử dụng, sở hữu và các giao dịch dân sự nếu có.

Thời gian qua, Cục Thuế TP. Hà Nội đã tuyên truyền tới Người nộp thuế trên địa bàn bằng nhiều hình thức để truyền tải thông điệp “Người nộp thuế thực hiện trung thực về việc kê khai giá thực tế chuyển nhượng bất động sản trên hợp đồng chuyển nhượng cũng như khi kê khai các nghĩa vụ thuế phát sinh để bảo vệ chính quyền lợi của bản thân”.

Tuy nhiên, theo đơn vị này, tình trạng kê khai giá chuyển nhượng trên hợp đồng công chứng, kê khai nộp thuế, phí chưa đúng giá thực tế diễn ra khá phổ biến.

Cục Thuế Hà Nội khuyến cáo người nộp thuế có trách nhiệm khai chính xác, trung thực, đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế hoặc hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính; có trách nhiệm giải trình, bổ sung thông tin tài liệu đầy đủ, đúng thời hạn theo yêu cầu của cơ quan quản lý thuế.

Cơ quan quản lý thuế có trách nhiệm kiểm tra thông tin người nộp thuế kê khai trên hồ sơ khai thuế và thực hiện tính thuế, thông báo thuế cho người nộp thuế. Trường hợp thông tin trên hồ sơ khai thuế của người nộp thuế không đầy đủ, không chính xác, cơ quan quản lý Thuế có quyền không chấp nhận hồ sơ khai thuế hoặc thông báo cho người nộp thuế để giải trình, bổ sung thông tin tài liệu.

Cơ quan quản lý Thuế có quyền ấn định thuế, xử phạt vi phạm hành chính về thuế theo quy định của pháp luật về Quản lý thuế đối với các hành vi khai sai, trốn thuế chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Trường hợp vi phạm pháp luật về thuế mà có dấu hiệu tội phạm trốn thuế theo quy định tại Điều 47 Bộ Luật hình sự số 12/2017/QH14 ngày 20/6/2017, Cơ quan quản lý Thuế sẽ chuyển hồ sơ đến cơ quan Điều tra theo quy định của pháp luật.

Cục Thuế đưa ra hàng loạt khuyến nghị để người nộp thuế tránh những rủi ro pháp lý không đáng có cũng như khi phát sinh các tranh chấp, khiếu kiện do nguyên nhân từ việc kê khai giá chuyển nhượng bất động sản không chính xác, trung thực và đầy đủ.

Trốn thuế bằng hợp đồng mua bán giá thấp tiềm ẩn nhiều rủi ro

Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch công ty Luật SB Law chia sẻ với Tạp chí Doanh Nhân Việt Nam về tình trạng người dân đi giao dịch nhà đất luôn làm hai, ba hợp đồng để trốn thuế. Luật sư Hà cho biết: Khi chuyển nhượng nhà đất, người bán phải nộp thuế thu nhập cá nhân được tính bằng 2% giá trị ghi trong hợp đồng. Tuy nhiên, nhiều người vì muốn giảm bớt thuế phí trên nên đã cố tình khai giá trị chuyển nhượng thấp hơn mà không biết rằng hành vi này tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, có thể bị truy tố và xử lý hình sự.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch công ty Luật SB Law

Thông thường, bên chuyển nhượng/bán nhà đất sẽ là người có nghĩa vụ nộp thuế TNCN. Tuy nhiên, pháp luật cũng không cấm việc các bên thỏa thuận với nhau và thống nhất việc bên nhận chuyển nhượng/mua nhà đất sẽ chịu trách nhiệm nộp thuế.

Giao dịch mua bán nhà đất là hợp đồng mua bán dân sự, phần lớn được thực hiện bằng tiền mặt trao tay cho nên nên các cơ quan chức năng khó có thể xác định rõ sự chênh lệch giữa giá mua bán thực tế với giá trị chuyển nhượng trong hợp đồng (nếu có). Điều đó tạo ra kẽ hở khiến một số người cố tình khai thấp giá trị chuyển nhượng trong hợp đồng để giảm bớt tiền thuế phí phải nộp theo nghĩa vụ tài chính.

Cụ thể, bên bán thường sẽ đề nghị bên mua chỉ kê khai một mức giá tượng trưng trong hợp đồng chuyển nhượng để làm cơ sở tính thuế. Trong khi số tiền thanh toán thực tế mà bên mua trả cho bên bán lớn hơn gấp nhiều lần. Thỏa thuận này chủ yếu dựa trên lòng tin giữa các bên, nếu có cũng chỉ là soạn thảo thành hợp đồng không công chứng, luật sư Hà nhận định.

Về những rủi ro gặp phải khi thực hiện các hợp đồng mua bán nhà, đất giá thấp với nhau, Luật sư Nguyễn Thanh Hà cho biết:

Thứ nhất, bị truy thu, xử phạt hành chính, nặng hơn là xử lý hình sự. Luật Quản lý thuế quy định rõ việc người nộp thuế có nghĩa vụ khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng thời hạn, chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế…

Điều đó có nghĩa, khi người bán và người mua cố tình kê khai giá "ảo" trong hợp đồng chuyển nhượng để né thuế thì hành vi đó là vi phạm pháp luật. Tùy theo mức độ vi phạm mà khi bị cơ quan chức năng phát hiện có thể sẽ tiến hành truy thu, xử phạt hành chính, thậm chí xử lý hình sự về tội trốn thuế

Thứ hai, hợp đồng bị vô hiệu Theo Điều 124 Bộ luật dân sự 2015 về Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo.

Thứ ba, công chứng viên bị liên đới trách nhiệm. Trong giao dịch chuyển nhượng nhà đất, hợp đồng chỉ đảm bảo tính pháp lý khi được công chứng thay vì giấy tay. Khi đó, nếu công chứng viên biết khách hàng kê khai không đúng giá trị mua bán mà vẫn công chứng hợp đồng mua bán là sai, phải liên đới chịu trách nhiệm, bị xử lý theo quy định của pháp luật.