Gian nan cuộc chiến giữ rừng ở vùng cao Nà Nhạn

Riêng trong năm 2020 đã xảy ra 11 vụ liên quan đến vi phạm, xâm hại rừng cho thấy cuộc chiến giữ rừng ở đây đang gặp nhiều gian nan, vất vả..

Đại thụ bị cưa hạ, "xẻ thịt" còn ngổn ngang trong rừng già Nà Pen

Khu vực rừng thuộc địa bàn bản Nà Pen (xã Nà Nhạn, thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên)

Với tỷ lệ che phủ rừng đạt hơn 41%, Nà Nhạn được đánh giá là địa bàn có diện tích rừng lớn, tỷ lệ che phủ rừng cao của thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên. Tại đây vẫn còn nhiều cánh rừng có trữ lượng khá lớn, cây rừng có độ tuổi lâu năm. Tuy nhiên, do công tác quản lý, bảo vệ rừng của chính quyền địa phương và cơ quan chức năng còn lỏng lẻo; nhu cầu về gỗ để làm nhà, làm chuồng trại chăn nuôi còn cao và đặc biệt là việc một số chủ rừng chưa thực hiện hết trách nhiệm, nghĩa vụ được giao nên nhiều năm qua, thực trạng xâm hại rừng, khai thác gỗ trái phép với mức độ, quy mô khác nhau tại đây diễn ra khá phổ biến.

Xuất phát từ chân di tích cụm Tượng đài kéo pháo bằng tay (cách trung tâm thành phố Điện Biên Phủ khoảng 20km) vượt qua 15km đường đồi, núi với độ dốc cao dần, nhiều đoạn quanh co, cheo leo men theo sườn đồi, lưng núi với nhiều hủm sâu, sau hơn 1 giờ đồng hồ chúng tôi đã tiếp cận được cánh rừng già Nà Pen - nơi được chính quyền địa phương, ngành kiểm lâm xác định là “điểm nóng” về tình trạng xâm hại rừng, khai thác gỗ trái phép.

Những thân gốc cây lớn còn lại trong rừng minh chứng cho sự tàn phá rừng ở nơi đây thời gian qua

Bỏ xe máy lại bên rìa rừng, cuộc hành trình xuyên sâu vào rừng rậm Nà Pen được chuẩn bị nhanh gọn, với đủ lượng nước uống mang theo, dầu gió thoa lên chân tay để tránh muỗi, vắt đeo bám. Sau hành trình xuyên dưới những tán cây thâm u của rừng già, chúng tôi không khó để bắt gặp những dấu vết còn để lại trong rừng, minh chứng cho việc rừng Nà Pen bị cưa hạ và sơ chế trái phép trong thời gian qua. Những gốc cây lớn bị chặt bằng dụng cụ thủ công vẫn còn nham nhở, có những cây lại bị cắt sát gốc sắc lẹm bằng cưa xăng. Nhiều thân gỗ nằm ngổn ngang cạnh những tấm ván đã sơ chế, cưa xẻ có kích thước dài, rộng khác nhau mà “lâm tặc” chưa vận xuất khỏi hiện trường. Vết tích tại hiện trường và gỗ đã xỉn màu chứng tỏ đã xảy ra từ lâu.

Chỉ tay vào một thân cây to, cao khoảng hơn chục mét bên cạnh lối đi, trên thân cây ở độ cao gần 1m so với mặt đất có một vết chặt sâu, một mảng lớn vỏ và thân cây đã khuyết, người dẫn đường cho biết, cây nào có vết chặt như vậy là “lâm tặc” đã “đánh dấu” như một sự khẳng định quyền sở hữu và số phận các cây bị “đánh dấu” này đã nằm trong danh mục bị chặt, hạ.

Bần thần trước một gốc đại thụ đã bị cưa hạ có phần gốc khoảng ba người ôm, bên cạnh là một thân cây khổng lồ, dài khoảng hơn chục mét đã bị cưa hạ, chúng tôi tự đặt ra câu hỏi, vì sao mức độ rừng lại bị xâm hại nghiêm trọng như vậy trong thời gian qua? Khó khăn nào vẫn còn hiện hữu trong công tác quản lý bảo vệ rừng ở nơi đây?.

Gian nan bài toán giữ rừng ở các bản vùng cao Nà Nhạn

Ông Mùa A Hừ, Phó Chủ tịch UBND xã Nà Nhạn, thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên cho biết, Nà Nhạn có diện tích tự nhiên hơn 7.000 ha, trong đó diện tích có rừng chiếm khoảng 3.000 ha. Toàn xã có 14 thôn, bản, trong đó một số bản vùng cao như Huổi Chổn, Pá Khôm, Nà Pen… luôn được xác định là điểm nóng về thực trạng người dân lấn chiếm, phát rừng tái sinh (trên diện tích nương cũ đã bỏ hoang) làm nương, gây ảnh hưởng đến công tác quản lý, bảo vệ, phát triển rừng. Cùng với đó, do tập quán truyền thống của người dân là làm nhà gỗ, ngoài gỗ ra không có vật liệu nào khác để thay thế nên vẫn còn tình trạng người dân vào rừng “tỉa” cây rừng để lấy gỗ làm nhà, sửa chữa nhà.

Lâm tặc đánh dấu những gốc cây để phân định chủ quyền

Cũng theo ông Mùa A Hừ, Phó Chủ tịch UBND xã Nà Nhạn, diện tích rừng trên địa bàn cơ bản đã giao cho cộng đồng quản lý, hưởng dịch vụ chi trả môi trường rừng. Về công tác quản lý dưới góc độ nhà nước, chính quyền xã Nà Nhạn cũng đã cho người dân ký cam kết không xâm hại rừng; đồng thời địa phương cũng đã cho thành lập nhiều tổ công tác dân phòng tại chỗ, mỗi tổ công tác có số lượng từ 5 đến 7 người để tuần tra, quản lý, bảo vệ và phát hiện hành vi vi phạm chặt phá rừng. Tuy nhiên, một số bản vùng cao vẫn xảy ra tình trạng lấn chiếm diện tích rừng tái sinh.

Riêng khu vực rừng già, rừng phòng hộ ở rẻo cao Nà Pen, nơi có 2 bản Nà Pen 1 và Nà Pen 2 được đánh giá là địa bàn có nguy cơ cao xâm hại rừng vì 2 bản này dân số sinh sống đông (có hơn 220 hộ, với hơn 1.000 nhân khẩu, 100% là cộng đồng dân tộc Mông). Đặc thù sinh sống gần rừng tái sinh, rừng phòng hộ, trong khi tập quán canh tác của người dân đa phần là làm nương, nhà cửa, chuồng trại chăn nuôi làm bằng vật liệu gỗ nên nguy cơ xảy ra việc xâm hại rừng còn cao.

Chỉ trong năm 2020, trên địa bàn xã Nà Nhạn đã xảy ra 11 vụ liên quan đến vi phạm, xâm hại rừng, trong đó khởi tố 1 vụ, do đối tượng có hành vi phá rừng phòng hộ với diện tích hơn 4.000m2.

Theo Hạt kiểm lâm thành phố Điện Biên Phủ, trong thời gian qua trên địa bàn một số xã mà đơn vị quản lý vẫn để xảy ra tình trạng vi phạm Luật bảo vệ và phát triển rừng, cụ thể là bản Nà Pen, bản Nà Nọi (xã Nà Nhạn), bản Hua Rốm, bản Xôm (xã Nà Tấu), bản Co Cượm, Đông Mệt, Pú Sung (xã Pá Khoang)…

Trong văn bản trả lời báo chí, liên quan đến những khó khăn, thách thức trong công tác quản lý, bảo vệ rừng trên địa bàn trong thời gian qua, Hạt Kiểm lâm thành phố Điện Biên Phủ cho biết, chất lượng công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật cho nhân dân ở một số địa bàn hiệu quả chưa cao; nhận thức về bảo vệ rừng của một số người dân chưa đồng đều do vậy tình trạng phá rừng làm nương, khai thác lâm sản trái phép vẫn còn xảy ra. Trong khi đó, nhận thức về công tác bảo vệ rừng của chính quyền ở một số địa phương chưa thật đầy đủ, thiếu sự quan tâm. Mặt khác, nhu cầu sử dụng gỗ làm nhà, gia dụng, chất đốt, gỗ cho công trình xây dựng còn lớn, gây khó khăn cho công tác quản lý, bảo vệ rừng. Một số chủ rừng chưa thực hiện hết trách nhiệm, nghĩa vụ được giao còn buông lỏng quản lý để rừng bị chặt phá, khai thác trái pháp luật nhưng không được phát hiện ngăn chặn, xử lý kịp thời…

Một thân cổ thụ bị triệt hạ trong rừng già Nà Pen

Cũng theo Hạt Kiểm lâm thành phố Điện Biên Phủ, để công tác quản lý, bảo vệ rừng trên địa bàn mang lại hiệu quả, đơn vị đang tập trung sắp xếp, kiện toàn lực lượng kiểm lâm địa bàn nhằm đáp ứng nhiệm vụ. Đồng thời đẩy mạnh công tác tuần tra, kiểm tra rừng nhằm kịp thời ngăn chặn, phát hiện các vụ vi phạm; tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật đến người dân; tham mưu tốt cho cấp ủy, chính quyền các địa phương về lĩnh vực Lâm nghiệp.

Hạt tập trung làm tốt công tác tham mưu cho Thành ủy, UBND thành phố về lĩnh vực lâm nghiệp, để lãnh đạo chỉ đạo Đảng ủy, UBND các địa phương thực hiện nghiêm túc công tác quản lý bảo vệ rừng theo đúng tinh thần Chỉ thị số 13 năm 2017 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Công tác giao đất, giao rừng, tăng dày các biển cảnh báo bảo vệ rừng cũng được Hạt kiểm lâm thành phố Điện Biên Phủ đẩy nhanh tiến độ./.

Vũ Lợi - Hải An/VOV-Tây Bắc