Gian nan nghề giữ tàu

Tàu vào, người ra

Sau nhiều ngày mưa rả rích, trời lại nắng. Cảng neo trú tàu thuyền Tịnh Hòa (TP.Quảng Ngãi), tàu thuyền neo đậu san sát, cờ Tổ quốc tung bay, rợp cả một khúc sông dài. Đây đó tiếng í ơi gọi nhau của ngư dân lấy đá, dầu và thực phẩm chuẩn bị cho ngày ra khơi.

Những con tàu neo đậu ở Cảng neo trú tàu thuyền Tịnh Hòa (TP.Quảng Ngãi) đều được những người giữ tàu trông giữ suốt ngày đêm. ẢNH: PHẠM ANH

Anh Phạm Đoàn (31 tuổi) ngồi trên võng ở một cơ sở mua bán, sửa chữa linh kiện ghe tàu, mắt chăm chăm nhìn ra cảng. Vài chục phút sau, một con tàu đi vào cảng. Sau khi đưa hết cá vào bờ, chủ tàu nói lớn: "Tôi về nhà đây, giao cho mấy anh cọ nước dùm. Ba bữa nữa tôi quay ra nghen!". Mấy người trong bờ, có cả anh Đoàn, tất tả nhảy xuống thúng chèo ra con tàu. Ngoái đầu nhìn lại, một anh bảo: "Cứ tàu vào là người ra, vậy thôi. Bao nhiêu năm nay tụi tôi quen rồi!".

Ở lại trên bờ, tôi nghe chủ cơ sở mua bán, sửa chữa linh kiện ghe tàu cho biết, ở cảng neo trú tàu thuyền Tịnh Hòa có chừng 5 - 7 nhóm trông coi tàu thuyền, mỗi nhóm có từ 5 - 7 người, trông coi khoảng 20 - 30 chiếc tàu. Hằng ngày, khi những chiếc tàu cá vào bờ, chủ tàu cá về nhà ở các địa phương, giao tàu lại cho những người trông giữ tàu cá ở đây. Mỗi tàu 2 người, cầm theo mô tơ sục đến tận khoang máy để hút nước, làm vệ sinh dầu mỡ. Sau đó, lên trên boong lấy nước rửa sạch vết bẩn, mùi tanh hải sản đọng lại trên tàu sau chuyến hải trình đánh cá. Mùa mưa bão, họ túc trực thuyền xuyên trên tàu, bởi nhiều tàu cá hay bị nước vào khoang máy. "Nếu ngày thường mỗi ngày hai bận sáng và chiều hút nước, thì mùa mưa cứ 2 - 3 giờ hút nước một lần", anh Đoàn cho biết. Tết Nguyên đán Quý Mão 2023, do mưa kéo dài, những người giữ tàu hầu như không đi đâu. Nếu có đi thăm, chúc Tết thì phân công một nửa ở lại giữ tàu. Công việc vất vả nhưng thu nhập của lao động giữ tàu chỉ 3,5 - 5 triệu đồng/người/tháng.

Tàu cũng là nhà

Giữa trưa, trời nắng gắt. Cảng neo trú tàu thuyền Tịnh Hòa vắng bóng người ra vào. Từ xa, một người đàn ông da ngăm đen, bị tật ở chân, từ dưới thuyền lên cầu cảng. Phần lớn người giữ thuyền ở đây có nhà ở xã Tịnh Hòa, còn người đàn ông này là Phạm Tưởng (45 tuổi), quê xã Bình Hải (Bình Sơn). Anh Tưởng cho biết, lúc nhỏ mình bị bệnh teo cơ. Đi biển cũng được, có điều di chuyển hơi chậm so với anh em. Hơn 10 năm trước, có ông anh rủ về Cảng neo trú tàu thuyền Tịnh Hòa làm nghề giữ thuyền. Vậy là mình làm ở đây cho đến giờ.

Hằng ngày, anh Phạm Tưởng luôn ra - vào cầu cảng để bảo vệ tàu cho ngư dân. ẢNH: PHẠM ANH

Cố gắng làm việc để mong cuối tháng kiếm được hơn 5 triệu đồng gửi về cho vợ con. "Ăn, ngủ luôn trên tàu mười mấy năm nay, bây giờ ngủ trên giường lại ít ngon giấc. Lần đầu tiên em mới được người hỏi đến cái nghề ít ai để ý, nên thấy vui vui", anh Tưởng bày tỏ. Chỉ tay về phía hai chiếc tàu đã nhạt màu sơn, anh Tưởng nói mình được phân công giữ nó. Cách đây mấy năm, hai con tàu này vào neo đậu ở cảng. Ngỡ mấy ngày sau chủ đến lấy tàu, trả tiền bảo vệ. Ai ngờ hết ngày này qua tháng nọ, rồi năm này qua năm nọ, hơn 3 năm không thấy chủ tàu quay lại. Gọi thì chủ tàu không nghe máy, anh Tưởng lúng túng không biết làm sao. "Nghe đâu chủ tàu bị vỡ nợ. Giờ thì hai chiếc tàu này trở thành nơi trú ngụ của anh Tưởng.

Những người làm nghề giữ tàu cho biết, có nhiều chủ tàu kinh tế khó khăn nên không trả tiền cho người trông coi tàu. Khoảng 4 năm trước, khi nhiều tàu giã cào, tàu khai thác câu, xa bờ, lưới mùng... làm ăn thua lỗ, đã neo đậu tại đây và nhờ trông giữ. Thông thường, họ giữ thuyền vào mùa nắng từ ngày 13 - 18 âm lịch hằng tháng; mùa mưa từ tháng 8 đến cuối tháng 11 âm lịch. Mỗi ngày giữ tàu được 40 - 50 nghìn đồng/tàu. Có điều với những con tàu giã cào nói trên, chủ tàu đi biền biệt. Trong khi đó, những người giữ tàu ngày nào cũng cọ rửa, làm nước, bảo vệ để khỏi mất trộm, chống cháy nổ. "Bỏ thì rủi tàu chìm biết ăn nói làm sao. Vì chỉ 5 tháng không làm nước, tàu chìm ngay. Còn bảo vệ, giữ tàu miết mà không có tiền thì mình biết sống thế nào", ông Phạm Ngọc Anh (72 tuổi) thở dài.

Ông Anh cho biết thêm, 3 năm trước, ngoài trông coi, tôi và anh em còn bỏ ra hàng chục triệu đồng để hút nước làm sạch khoang tàu, trả tiền điện nước, mua bạt che, chống tàu hư hỏng. Mùa mưa, tàu bị ngấm nước, phải tát múc thường xuyên, nếu không tàu sẽ chìm. Làm như vậy, ông Anh và hàng chục người trông coi tàu ở đây hy vọng một ngày nào đó các chủ tàu quay về, sẽ tính cả vốn lẫn lời. Có chủ tàu, khi liên lạc, họ bảo cứ giữ đó, mai mốt qua lấy tàu rồi trả tiền, nhưng đợi mãi không thấy đâu. Năm 2022, khi ngân hàng đến phát mại tàu, làm hợp đồng giữ tàu, khi bán tàu thì chỉ được trả tiền kể từ khi làm hợp đồng, còn 3 - 4 năm trông coi xem như theo con nước ra biển. "Mình chỉ hợp đồng miệng, nên họ không trả, mình đành chịu", một người giữ tàu cho biết.

Khi tàu cá vào cảng, những người làm nghề giữ tàu phải làm vệ sinh và trông coi tàu. ẢNH: PHẠM ANH

Bà Phạm Thị Chanh (48 tuổi), nhà ở gần cảng cho biết, tôi có đứa con sức khỏe yếu, theo giữ tàu cá, thu nhập từ 3 - 3,5 triệu đồng/tháng. Mấy năm trước nhận giữ tàu giã cào của ngư dân Nghĩa An, không có chủ tàu về nhận, làm anh em giữ tàu bỏ thì thương vương thì tội. Làm nghề giữ tàu còn gặp nhiều rủi ro. Có đợt nhiều tàu bị mất trộm bình ắc quy, lưới, neo, chân vịt và bị hút dầu... Anh Tưởng kể, mất trộm một đêm, xem như anh em giữ tàu mất thu nhập trong vài tháng. Tàu mất trộm thì người giữ tàu phải bồi thường, có thiết bị đắt tiền mấy chục triệu đồng. Em chưa bị mất trộm, nhưng anh em ở đây lâu lâu lại bị nạn vậy".

PHẠM ANH