Gian nan quản lý trật tự đô thị tại các khu chung cư cũ

Công tác quản lý trật tự đô thị tại những khu vực này luôn là một "bài toán" phức tạp, đòi hỏi sự linh hoạt trong việc hài hòa giữa cái lý (pháp luật, quy hoạch, mỹ quan) và cái tình (nhu cầu sinh kế, thói quen sinh hoạt, đời sống văn hóa cộng đồng) của người dân.

Những “điểm nóng” khó quản lý

Các khu tập thể cũ và nhà tái định cư là nơi tập trung của một bộ phận lớn cư dân nội đô, mang trong mình những đặc điểm cấu trúc và xã hội riêng biệt, dễ dẫn đến tình trạng mất trật tự đô thị. Các khu tập thể cũ (như Nghĩa Tân, Kim Liên, Trung Tự…) được xây dựng từ những năm 60 - 80 thế kỷ trước, với mật độ xây dựng cao, thiết kế không gian công cộng và tiện ích thiếu thốn so với nhu cầu hiện tại.

Lực lượng chức năng phường Nghĩa Đô xử lý vi phạm trật tự đô thị trên địa bàn.

Để giải quyết nhu cầu nới rộng không gian sống chật hẹp, người dân đã tự ý cơi nới ban công, biến hành lang, sân thượng thành nơi sinh hoạt, làm "chuồng cọp" để chống trộm. Hành vi này không chỉ vi phạm trật tự xây dựng mà còn tạo ra rào cản nghiêm trọng cho công tác PCCC và phá vỡ mỹ quan đô thị. Trong khi đó, tầng 1 của các khu tập thể thường bị biến thành nơi kinh doanh, quán ăn, quán nước, lấn chiếm toàn bộ vỉa hè, thậm chí tràn xuống lòng đường, gây mất an toàn giao thông và vệ sinh môi trường.

Tại các khu nhà tái định cư, đơn cử như Khu N5 đường Hoàng Đạo Thúy hay các tòa nhà ở Trung Hòa – Nhân Chính, dù đã được xây dựng tập trung, đồng bộ hơn, nhưng lại phải đối mặt với một vấn đề khác: sự thay đổi thói quen sinh hoạt của người dân. Nói như vậy là bởi, người dân tái định cư, vốn quen với lối sống mặt đất, dễ mang thói quen sinh hoạt và kinh doanh lấn chiếm (buôn bán nhỏ lẻ, để vật dụng cá nhân) lên khu vực chung của tòa nhà (hành lang, sân chung), gây xung đột với quy tắc quản lý chung cư. Nhiều hộ dân tái định cư sống dựa vào kinh doanh nhỏ lẻ. Việc chuyển vào chung cư, thiếu mặt bằng kinh doanh hoặc không có quy hoạch chỗ buôn bán phù hợp, buộc họ phải tái lấn chiếm vỉa hè, lòng đường nội khu để mưu sinh.

Lực lượng chức năng phường Yên Hòa xử lý vi phạm trật tự đô thị quanh nhà N5 đường Hoàng Đạo Thúy.

Để đảm bảo trật tự đô thị, vệ sinh môi trường, trong những năm qua, chính quyền các địa phương đã triển khai nhiều biện pháp nhằm đảm bảo an toàn PCCC, quy hoạch và trật tự, mỹ quan đô thị… song kết quả đạt được vẫn chưa đạt được như kỳ vọng. Tại những khu vực này, tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lập chợ cóc, bán hàng rong diễn ra phổ biến. Dù lực lượng chức năng đã nhiều lần ra quân kiểm tra, xử lý nghiêm (thể hiện cái lý), tháo dỡ mái che, thu giữ vật dụng lấn chiếm.

Song, sau mỗi đợt ra quân, chỉ cần vắng bóng lực lượng quản lý, tình trạng vi phạm lại tái diễn (thể hiện cái tình và nhu cầu sinh kế bức thiết). Việc buôn bán lấn chiếm đã trở thành thói quen, thậm chí là văn hóa sinh hoạt tại khu vực này. Điều này gây khó khăn lớn cho công tác quản lý trật tự đô thị, vệ sinh môi trường, mỹ quan đô thị… của chính quyền địa phương.

Tập trung thay đổi nhận thức của Nhân dân

Liên quan đến công tác quản lý trật tự đô thị tại khu tập thể Nghĩa Tân, Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng, Đô thị phường Nghĩa Đô Lê Mạnh Tiến cho biết, nhằm đảm bảo trật tự đô thị, vệ sinh môi trường trên địa bàn, đặc biệt là khu tập thể Nghĩa Tân, thời gian qua, lực lượng chức năng phường đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng lòng đường, vỉa hè, không gian công cộng… Song, thẳng thắn mà nói, kết quả vẫn chưa đạt được như kỳ vọng, chỉ cần vắng bóng các lực lượng chức năng, vi phạm lại tiếp tục tái diễn.

Công an phường Nghĩa Đô ra quân xử lý tình trạng dừng đỗ phương tiện sai quy định trên địa bàn.

Cũng theo ông Lê Mạnh Tiến, trong thời gian tới phường sẽ tiếp tục tổ chức đợt cao điểm ra quân xử lý vi phạm trật tự đô thị, vệ sinh môi trường… Trong đó, lực lượng chức năng sẽ kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp tái vi phạm để tạo sức răn đe, ngăn chặn các hành vi tái vi phạm.

Đồng quan điểm trên, ông Vũ Quang Dương – Phó Chủ tịch UBND phường Yên Hòa cho biết, “điểm nóng” khu nhà N5 đã tồn tại từ nhiều năm nay. Nhằm khắc phục tình trạng trên, phường Yên Hòa sẽ phối hợp với hệ thống chính trị khu dân cư, tăng cường tuần tra, kiểm tra, giám sát… việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng lòng đường, vỉa hè, không gian chung của các hộ dân. Đối với các trường hợp cố tình vi phạm, lực lượng chức năng sẽ kiên quyết xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Trong khi đó, một số chuyên gia trong lĩnh vực đô thị cho rằng, để khắc phục tình trạng trên, ngoài việc tuyên truyền, phổ biến các kiến thức về pháp luật, chính quyền các địa phương cần tổ chức các phong trào, cuộc thi về "Khu phố Xanh – Sạch – Đẹp", khuyến khích người dân tự giám sát và nhắc nhở lẫn nhau. Đồng thời, tổ chức các chương trình tập huấn, phổ biến Quy chế quản lý chung cư, giúp người dân chuyển đổi từ nếp sống mặt đất sang nếp sống tập thể hiện đại.

Vi phạm trật tự đô thị tại khu nhà N5 đường Hoàng Đạo Thúy trước khi bị xử lý.

Cùng với đó, Hà Nội cần đẩy nhanh công tác cải tạo chung cư cũ, phải giải quyết triệt để nhu cầu cơi nới bằng cách xây dựng lại các tòa nhà với diện tích căn hộ đáp ứng tiêu chuẩn sống hiện đại, có đủ ban công, khu vực phơi phóng... để người dân không cần phải vi phạm. Đặc biệt, cần thể chế hóa vai trò của Ban Quản trị chung cư tái định cư. Chính quyền hỗ trợ họ thực thi quy chế nội bộ, giúp giải quyết các vi phạm trật tự ngay từ cơ sở, tránh tình trạng "trên nóng, dưới lạnh".

Công tác quản lý trật tự đô thị tại các khu nhà tập thể cũ và tái định cư ở Hà Nội là một hành trình dài và khó khăn. Nó đòi hỏi sự kiên quyết trong việc thực thi cái lý của pháp luật để đảm bảo an toàn và mỹ quan đô thị, nhưng cũng cần sự mềm dẻo, thấu hiểu cái tình của đời sống người dân. Chỉ khi nào chính quyền tìm ra được điểm giao thoa, nơi mà nhu cầu sinh kế của người dân được sắp xếp vào khuôn khổ quy hoạch, thì bài toán này mới có thể được giải quyết một cách bền vững, hướng đến một Thủ đô văn minh, hiện đại và nhân văn

Vân Nhi