Theo dõi vụ cầu Sông Lô 'tôi hết sức đau lòng, tư vấn giám sát chắc chắn biết'

Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm (Hà Nội) đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu xây dựng trên cơ sở cân bằng giữa lợi ích kinh tế - xã hội - môi trường - văn hóa. Đại biểu kiến nghị bổ sung quy định về trách nhiệm đạo đức nghề nghiệp của kỹ sư, kiến trúc sư, chủ đầu tư và nhà thầu, coi trọng chữ tín và lương tâm nghề nghiệp.

Theo đại biểu, cần tăng cường giáo dục pháp luật và đạo đức công vụ cho cán bộ trong ngành xây dựng, để mọi công trình đều mang “tâm thiện”, phục vụ nhân dân, đất nước, chứ không vì lợi ích cá nhân.

Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm. Ảnh: Phạm Thắng

"Những ngày gần đây dư luận đang rất quan tâm đến vụ việc cầu Sông Lô thuộc địa phận xã Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ - một công trình lớn mới đưa vào sử dụng được hơn 10 năm đã xuất hiện hư hỏng nặng, đặt ra câu hỏi về chất lượng thi công, giám sát và nghiệm thu. Việc này gây mất an toàn giao thông, ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân hai bên sông, gây áp lực cho cơ quan nhà nước.

Từ vụ việc này cho thấy sự cần thiết của việc nâng cao chuẩn mực pháp lý, trách nhiệm quản lý và giám sát công trình xây dựng do luật hiện hành có thể chưa đủ mạnh về chế tài xử lý, trách nhiệm hình sự đối với các công trình kém chất lượng hoặc chưa rõ về vai trò, trách nhiệm của các bên liên quan (chủ đầu tư, đơn vị thi công, tổ chức giám sát ...)", đại biểu dẫn chứng.

Phát biểu sau đó, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) cũng cho rằng, cần có quy định về giám sát thi công công trình. Theo ông, quy định tại dự thảo có thể hiểu chủ đầu tư có quyền giám sát thi công công trình khi có đủ điều kiện năng lực và tự chịu trách nhiệm về việc giám sát của mình.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí. Ảnh: Quốc hội

"Tôi đề nghị không được có quy định này. Vì đây là tình trạng "vừa đá bóng vừa thổi còi", vừa xây nhưng đồng thời vừa giám sát là không được. Việc giám sát phải có đơn vị tư vấn giám sát riêng", ông Trí đề nghị có chế tài thật nghiêm khắc với tư vấn giám sát khi để xảy ra sai sót.

Ông dẫn chứng bài học gần đây nhất là cầu Sông Lô ở Phú Thọ. "Theo dõi thông tin, thực sự tôi hết sức đau lòng. Theo tôi, tư vấn giám sát chắc chắn biết việc này. Khi làm Viện trưởng Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương, tôi đã làm chủ đầu tư xây dựng 5 dự án trung tâm truyền máu của cả nước. Và tôi biết, chắc chắn ông tư vấn giám sát biết. Nhưng ở đây, tư vấn giám sát vì sao lơ đi không biết?", ông đặt vấn đề.

Cảnh sát kiểm tra trụ cầu trơ lõi thép ở Phú Thọ. Ảnh: CACC

Theo ông nguyên nhân đầu tiên có thể do thiếu trách nhiệm, "rất nhiều tư vấn giám sát đến công trường nhưng lại chui vào nhà rồi ngủ, thỉnh thoảng đi qua đi lại". Nguyên nhân nữa theo ông là "có thể họ lơ đi vì lợi ích, nhằm thu lợi, đồng ý cho xây dựng như thế để rút ruột".

Đại biểu chia sẻ: "Trụ cột cầu ở giữa toàn đất, vô cùng kỳ lạ. Tôi nhìn thấy có cảm giác là lèn không chặt, đất như cát... Đây là bài học rất lớn. Do vậy, đơn vị xây dựng và giám sát không thể là một mà phải tách ra rất rõ ràng. Tư vấn giám sát là một nghề, độc lập, có trình độ, kiến thức, trách nhiệm".

Cần bổ sung "lưới an toàn" cho công trình

Cũng nêu về vấn đề kiểm soát chất lượng thiết kế công trình, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho biết, dự thảo đã bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở, vốn là một thủ tục hành chính trong Luật Xây dựng hiện hành.

Theo dự thảo, sau khi dự án được phê duyệt, chủ đầu tư tự tổ chức thẩm định, kiểm soát thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công. Việc cắt giảm này thể hiện bước chuyển từ “tiền kiểm sang hậu kiểm”, trao quyền chủ động cho chủ đầu tư, giảm bớt thủ tục trung gian. Tuy nhiên, đại biểu bày tỏ lo ngại chất lượng thiết kế kỹ thuật có được đảm bảo khi không còn thẩm định nhà nước hay không. Chủ đầu tư có thể không đủ năng lực tự thẩm định, nhất là dự án quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp.

Dù dự thảo đã yêu cầu thiết kế các công trình có ảnh hưởng lớn phải được thẩm tra về an toàn bởi tổ chức tư vấn độc lập, nhưng theo ông Đồng vẫn cần bổ sung cơ sở pháp lý chặt chẽ về hậu kiểm.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng. Ảnh: Quốc hội

Đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị ban soạn thảo cân nhắc, bổ sung thêm cơ chế kiểm soát sau khi chủ đầu tư thẩm định thiết kế.

"Với công trình có quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp, bắt buộc chủ đầu tư phải thuê tổ chức tư vấn có đủ năng lực thẩm tra thiết kế và báo cáo kết quả cho cơ quan quản lý nhà nước (ví dụ Sở Xây dựng) trước khi thi công. Cơ quan quản lý có thể không duyệt lại nhưng cần lưu hồ sơ để phục vụ thanh tra, kiểm tra đột xuất", đại biểu đề xuất.

Ông Đồng cũng cho rằng cần tăng cường khâu kiểm tra nghiệm thu nhà nước, nên nghiên cứu giao cơ quan chuyên môn về xây dựng quyền kiểm tra công tác nghiệm thu của chủ đầu tư đối với các công trình quan trọng, "thay vì chỉ hậu kiểm khi có sự cố".

"Việc bỏ thẩm định thiết kế trung gian là hợp lý nhằm đơn giản hóa thủ tục, tôi ủng hộ, nhưng cần bổ sung “lưới an toàn” để đảm bảo công trình xây dựng đạt chất lượng và an toàn khi vận hành", ông nêu ý kiến.

Trần Thường