Giành lại từng khoảnh khắc cuộc sống
'Giành lại từng khoảnh khắc' một câu hàm ý tính khẩn trương của tình trạng bệnh lý cấp cứu và ranh giới giữa sự sống và cái chết rất mỏng manh.
Hai bệnh nhồi máu cơ tim (NMCT) và tai biến mạch máu não (TBMMN) nếu không cấp cứu kịp thời, sẽ ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe thậm chí tử vong.
Theo thống kê tại Việt Nam thì tỷ lệ người tăng huyết áp trên 18 tuổi là 25%, người trên 60 tuổi là 50%. Ghi nhận tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM (năm 2017), tỷ lệ đột quỵ não (TBMMN) trên 45 tuổi là 30%, Theo Tổ chức WHO, trên thế giới có khoảng 6 triệu người tử vong do TBMMN/năm.
Có lẽ, không ai trong chúng ta muốn rơi vào hoàn cảnh phải “giành lại từng khoảnh khắc” cuộc sống nếu rơi vào tình thế này.
Các triệu chứng tiềm ẩn bệnh tăng huyết áp, đột quỵ.
Ai có nguy cơ bị TBMMN và NMCT?
Các đối tượng sau đây sẽ là ứng cử viên của NMCT và TBMMN, gồm: Hút thuốc lá kéo dài, uống rượu bia thường xuyên. Tăng huyết áp không điều trị đạt mức huyết áp mục tiêu (mức huyết áp an toàn). Nam trên dưới 45 tuổi, nữ trên dưới 55 tuổi. Người bị bệnh tiểu đường (đái tháo đường).
Các tiềm ẩn gây ra bệnh lý này còn do tăng nồng độ Homocystine trong máu, tăng fibrinogen. Thừa cân - béo phì, đặc biệt người có vòng 2 to hơn vòng 1 và 3. Rối loạn lipid máu (tăng cholesterol, tăng triglyceride, tăng LDL-c, giảm HDL-c). Ăn nhiều thịt động vật (thịt đỏ: con 4 chân), nhiều mỡ - phủ tạng động vật. Ăn ít rau củ trái cây, thói quen ăn ngọt (nhiều đường tinh chế: đường cát trắng, đường phèn). Ngoài ra còn do bị tác động của người thường xuyên mất ngủ, bị stress, ít vận động, ít tập thể dục.
Các triệu chứng gây vỡ xơ động mạch.
Căn nguyên từ viêm mạn tính (không do vi trùng)
Biến chứng của vỡ xơ động mạch (VXĐM) là do hẹp, nghẽn (hoặc vỡ) động mạch não hay động mạch vành tim, hẹp động mạch thận, hẹp động mạch chi… NMCT, hội chứng mạch vành cấp: thường xử trí bằng thuốc giãn mạch vành, thuốc chống kết tụ tiểu cầu… hoặc nặng phải đặt stent, phẫu thuật bắt cầu mạch vành… TBMMN (nhồi máu não hoặc xuất huyết não): thuốc tan huyết khối khi còn trong giai đoạn giờ vàng (3-6 giờ từ khi xuất hiện các dấu hiệu của TBMMN). Bệnh thận mạn tính, giai đoạn nặng phải Thẩm phân phúc mạc hay chạy thận nhân tạo.
Các tình huống trên đều phải giành lại từng khoảnh khắc. Tuy nhiên, “cuộc chiến” này có hậu quả vừa có nguy cơ tử vong cao, vừa tổn hại kinh tế gia đình cũng như tác động xã hội.
Cách phòng bệnh hiệu quả
Để tránh căn bệnh này, cần thực hiện chế độ ăn hợp lý và điều chỉnh phong cách sống khoa học, như: Uống đủ nước tốt (nước có tính kiềm nhẹ như nước khoáng, nước ép trái cây không đường), hạn chế nước ngọt đóng chai (hộp) có gaz. Bảo tồn nguồn men (Enzyme) trong cơ thể, ăn nhiều rau xanh, trái cây, củ sạch dưới dạng tươi sống, (hoặc luộc, hấp với nhiệt độ không quá cao); hạn chế thịt đỏ, mỡ động vật, tăng cường cá trong khẩu phần ăn. Ưu tiên Nấm mèo đen, Nghệ vàng, quả Lựu, quả Bơ, Mè đen, hạt sen (còn nhụy), hạt Ý dĩ, hạt Óc chó, củ Mài… (đã được nghiên cứu chống bệnh VXĐM và chống đông kết dính tiểu cầu trên lâm sàng).
Ăn ít muối, hạn chế đường tinh luyện (gây tăng chất AGEs), giảm thức ăn nhanh (chế biến sẵn vì có nhiều chất bảo quản). Khẩu phần ăn sẽ thay đổi tùy theo tuổi và tình trạng sức khỏe. Tuy nhiên, sau 25 tuổi nên ưu tiên ăn thức ăn có nguồn gốc thực vật chiếm 75-85% và 15-25% là động vật. Chế biến món ăn nên đơn giản, hạn chế sử dụng nhiều gia vị, muối đường. Tránh thịt nướng cháy trực tiếp trên lửa. Một điểm khác cần lưu ý là ăn chậm, nhai kỹ. Nên nhai thức từ 30-50 lần trước khi nuốt (khó thực hiện trong lối sống hiện đại, tuy nhiên vẫn có thể khi sắp xếp thời gian và không ăn quá nhiều/bữa ăn).
Xây dựng phong cách sống khoa học, như: không hút thuốc lá (hoặc tránh xa khói thuốc lá). Hạn chế uống rượu, bia. Tập thể dục đủ (25-30 phút/ngày; 5-6 ngày/tuần). Thực hành kiểm soát stress (thiền định, thư giãn, thở bụng, thưởng thức thơ - nhạc, khiêu vũ…).
Để sống khỏe cần kiểm soát cân nặng, không để thừa cân - béo phì (dựa vào chỉ số BMI). Kiểm tra sức khỏe định kỳ nhằm phát hiện sớm và xử trí kịp thời các bệnh tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường, thừa cân…
Bệnh VXĐM không chỉ là bệnh người cao tuổi mà xuất hiện từ rất sớm, ngay ở độ tuổi chưa trưởng thành. Nếu không có ý thức phòng chống, bệnh sẽ diễn tiến ngày nặng cho đến lúc xảy ra biến chứng tắc nghẽn mạch máu. Do đó, nếu không muốn rơi vào hoàn cảnh phải “giành lại từng khoảnh khắc”, chúng ta hãy thực hiện chế độ ăn uống hợp lý và điều chỉnh phong cách sống khoa học càng sớm hiệu quả sẽ càng cao.
