Giao dịch chứng khoán: Tâm lý ngắn hạn chưa đủ bẻ gãy xu hướng dài hạn

Thị trường đã tăng nóng trong ngắn hạn và chỉ đợi lý do để chỉnh

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua gần 3 tháng tăng giá liên tục kể từ khi tạo đáy ngắn hạn cuối tháng 7 và là một trong những thị trường tăng giá mạnh nhất thế giới trong thời gian nói trên.

Thị trường tăng đẹp, tăng đều và bay cao trên nền thanh khoản dồi dào khiến hầu hết nhà đầu tư đều có lãi. Với những nhà đầu tư lâu năm còn ở lại thị trường, đây có thể xem là sự bù đắp xứng đáng cho những gì đã trải qua hồi đầu năm, còn đối với những nhà đầu tư mới tham gia thị trường (được gọi với cái tên quen thuộc F0), giai đoạn vừa qua là khởi đầu trong mơ cho con đường đầu tư.

Sau giai đoạn tăng mạnh, thị trường đã phát tín hiệu đi chậm lại vào đầu tháng 10. Tuy nhiên, nhờ vào Nghị định 121/2020/NĐ-CP, trong đó các ngân hàng thương mại cổ phẩn do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ được bổ sung vào lĩnh vực doanh nghiệp được Nhà nước tiếp tục đầu tư vốn để duy trì tỷ lệ cổ phần, vốn góp của Nhà nước theo quy định.

Nghị định này đã ảnh hưởng tích cực đến các cổ phiếu ngân hàng có vốn Nhà nước sở hữu trên 50%, cùng với đó là thông tin kỳ vọng về việc Kuwait sẽ được nâng hạng lên thị trường mới nổi, khiến thị trường tiếp tục bay cao.

Giai đoạn tăng kể từ giữa tháng 10 có thể xem là món quà vượt kỳ vọng của nhiều người chơi và thị trường đã nóng lại càng tiếp tục nóng. Ai cũng lãi cả, thậm chí lãi đậm, nên đều sẵn sàng tâm thế chốt lời khi cần. Tất cả những gì cần là một cái cớ để thị trường hạ áp.

Trong bối cảnh các thông tin hỗ trợ đã lần lượt xuất hiện, sự biến động của thị trường chứng khoán thế giới trước cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vào ngày 3/11 là một cái cớ tuyệt vời.

Thị trường giảm nhanh trong vài phiên và VN-Index lùi về gần ngưỡng 900 điểm, nhưng nếu so với đoạn tăng trong thời gian qua, quãng chỉnh nhỏ này không đáng kể, chỉ ở mức 5 - 10% ở phần lớn các cổ phiếu, không đáng gì so với mức tăng gần 25% của thị trường kể từ đáy tháng 7, hay tính xa hơn là mức tăng gần 50% kể từ đáy hồi cuối tháng 3.

Tâm lý chốt lời ngắn hạn chưa thể đảo ngược xu hướng tăng trung và dài hạn

Khi thị trường giảm điểm, một trong những điều quan trọng nhất là xác định đợt giảm điểm, đó là sự điều chỉnh trong ngắn hạn hay mang tính đảo chiều xu hướng trong dài hạn. Nếu là sự đảo chiều xu hướng dài hạn, việc mua vào các vị thế là hết sức nguy hiểm.

Đỉnh tháng 4/2018 cũng khởi đầu với những phiên giảm điểm biên độ lớn ở cả thị trường trong nước và quốc tế, sau đó là một chuỗi giảm nhanh và sốc. Trước thềm bầu cử, thị trường chứng khoán Mỹ đã có những phiên giảm điểm lên đến hơn 3%, còn thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đã có những phiên giảm mạnh đầu tiên. Tuy nhiên, sóng tăng hiện tại mang dấu ấn là “sóng chính sách”, do đó để đảo chiều xu hướng tăng trung và dài hạn, yếu tố tâm lý thôi là chưa đủ.

Thị trường tạo đỉnh năm 2018 bắt nguồn với việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) bắt đầu quá trình nâng lãi suất, khiến lợi suất trái phiếu chính phủ tăng, đồng USD tăng và dòng vốn rút khỏi các thị trường mới nổi.

Ở thị trường Việt Nam, thời điểm đó lợi suất trái phiếu chính phủ cũng mớm tăng trở lại và lạm phát có dấu hiệu tăng. Cộng hưởng với việc khối ngoại bán ròng liên tiếp khiến thị trường không thể trụ vững.

Ngoài ra, lượng cung của thị trường do các đợt IPO, thoái vốn và tăng vốn rầm rộ trước đó cũng là một phần khiến thị trường không trụ nổi. Thị trường giá xuống dài hạn xuất hiện và luôn có lý do quan trọng đằng sau để hình thành.

Biểu đồ VN-Index và lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm

Nếu từ bài học liên thị trường ở đỉnh năm 2018, thì có thể thấy, hiện tại, những yếu tố để đảo chiều xu hướng dài hạn chưa đáng lo ngại.

Những biến động của thị trường Mỹ quanh cuộc bầu cử và kỳ vọng không có gói kích thích kinh tế mới làm thị trường chao đảo, nhưng lãi suất chưa thể tăng trở lại, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ các kỳ hạn vẫn ở vùng thấp nhất trong lịch sử và đồng USD dù có dấu hiệu tạo đáy, nhưng vẫn chủ yếu là đi ngang ở vùng đáy chứ chưa đảo chiều xu hướng.

Ở thị trường Việt Nam, các dấu hiệu liên thị trường vẫn duy trì theo hướng có lợi cho chứng khoán. Lợi suất trái phiếu các kỳ hạn vẫn ở mức thấp, mặt bằng lãi suất chưa có dấu hiệu tăng trong tương lai gần, lạm phát chưa tăng trở lại và rủi ro tỷ giá cũng ở mức thấp. Những yếu tố trên khi chưa có sự thay đổi, thị trường chứng khoán khả năng cao vẫn duy trì được xu hướng tăng trung và dài hạn.

Tháng 11 - Bước đệm cho những kỳ vọng cho năm mới

Thị trường bước vào tháng 11 với sự biến động đã được báo trước đó là cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Đối với nhà đầu tư Việt Nam, những sự kiện dạng như thế này có lẽ cũng không còn lạ khi đã có những phiên giao dịch rất thú vị quanh thời điểm Brexit và cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016.

Dù kết quả đợt bầu cử này có theo hướng nào đi chăng nữa, thì khả năng cao sẽ không có bán tháo vì kinh nghiệm của 2 sự kiện kể trên và đã có phần phòng bị nhất định ở những phiên gần đây.

Việc dự báo kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ là không khả thi và dường như không cần thiết với nhà đầu tư. Việc cần làm là chúng ta đón nhận kết quả đó và xem xét cách thức phản ứng của thị trường để có cho mình hành động phù hợp.

Thống kê qua tất cả các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ cho thấy, nếu đảng đương nhiệm thua cuộc, thị trường sẽ diễn biến xấu trước thời điểm cuộc bầu cử diễn ra, nhưng bắt đầu hồi phục tốt trở lại sau cuộc bầu cử. Còn nếu đảng đương nhiệm chiến thắng, tháng sau bầu cử là lúc thị trường điều chỉnh một chút, nhưng cũng sẽ sớm lấy lại sự cân bằng. Diễn biến của S&P 500 hiện tại na ná giống trường hợp thứ nhất hơn.

Tháng 11, chứng khoán Việt Nam sẽ thiếu vắng thông tin hỗ trợ. Tuy nhiên, như đã phân tích ở trên, sóng tăng hiện tại mang dấu ấn chính sách, từ việc nới lỏng tiền tệ và chính sách tài khóa. Khi những yếu tố then chốt được duy trì, yếu tố tâm lý khó làm thị trường giảm sâu.

Ngoài yếu tố nền tảng trên, nhiều câu chuyện kỳ vọng dài tập của thị trường vẫn còn ở đó. Câu chuyện nâng hạng, câu chuyện thoái vốn, câu chuyện dịch chuyển chuỗi giá trị vào Việt Nam… vẫn còn nguyên và sẵn sàng được kể tiếp khi phù hợp.

Tháng 11 có thể xem là bước đệm cần thiết để thị trường tạo đà cho những câu chuyện trong tương lai.

Bùi Văn Huy