Giáo dục cảm xúc và xã hội nâng cao khả năng thành công đối với học sinh

SEL giúp các em nâng cao khả năng của mình. (Ảnh minh họa)

Các trường học hiện nay ngày càng đa văn hóa và đa ngôn ngữ khi học sinh đến từ nhiều quốc gia và kinh tế khác nhau. Các giáo viên và các tổ chức cộng đồng hỗ trợ các em với nhiều nguồn động lực khác nhau để tham gia học tập, cư xử chuẩn mực và đạt thành tích cao trong học tập và chìa khóa dẫn đến những mục tiêu đó chính là SEL.

5 chìa khóa để thành công trong SEL

Nhiều nghiên cứu cho thấy SEL không chỉ cải thiện thành tích học tập mà còn gia tăng các hành vi tích cực khác như lòng tốt, sẻ chia và đồng cảm. SEL giúp thái độ của học sinh với trường học tốt lên và hạn chế bệnh trầm cảm, căng thẳng ở học sinh. Để chương trình SEL đạt hiệu quả cao nhất, cần có các hoạt động phối hợp trong lớp học, toàn trường, gia đình và cộng đồng giúp học sinh phát triển 5 kỹ năng chính sau:

Vòng tròn kỹ năng của giáo dục cảm xúc và kỹ năng xã hội. (Ảnh: Internet)

Tự nhận thức

Tự nhận thức ở đây là việc hiểu cảm xúc, xác định được mục tiêu cá nhân và giá trị bản thân. Điều này bao gồm việc nhận biết rõ ràng điểm mạnh cũng như điểm yếu của bản thân, ngoài ra cần có tư duy tích cực, lạc quan và có ý thức vững chắc về hiệu quả của bản thân. Để đạt được mức độ nhận thức cao đòi hỏi khả năng nhận ra việc suy nghĩ – cảm xúc – hành động được kết nối với nhau.

Quản lý bản thân

Tự quản lý bản thân đòi hỏi các kỹ năng và thái độ phù hợp tạo điều kiện cho khả năng điều chỉnh cảm xúc và hành vi của bản thân. Điều này cũng bao gồm khả năng trì hoãn Điều này bao gồm khả năng trì hoãn sự thỏa mãn, quản lý căng thẳng, kiểm soát xung đột và kiên trì vượt qua thử thách để đạt được mục tiêu cá nhân hay thành tích trong học tập.

Nhận thức xã hội

Nhận thức xã hội bao gồm khả năng hiểu, đồng cảm và có lòng trắc ẩn cho những người có hoàn cảnh khó khăn hoặc nền văn hóa khác nhau. Điều này cũng yêu cầu các em phải có hiểu biết chuẩn mực xã hội nhất định về hành vi và nhận ra những người luôn sát cánh cùng các em là gia đình, trường học và cộng đồng.

Kỹ năng quan hệ

Kỹ năng quan hệ giúp học sinh thiết lập và duy trì các mối quan hệ lành mạnh và bổ ích, đồng thời hành động theo các chuẩn mực xã hội. Những kỹ năng này có sự giao tiếp rõ ràng, lắng nghe tích cực, hợp tác, chống lại áp lực xã hội không phù hợp, đàm phán xung đột một cách xây dựng và tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần thiết.

Có trách nhiệm khi đưa ra quyết định

Ra quyết định có trách nhiệm bao gồm việc học cách đưa ra những lựa chọn mang tính xây dựng về hành vi cá nhân và tương tác xã hội trong nhiều bối cảnh khác nhau. Nó đòi hỏi khả năng xem xét các tiêu chuẩn đạo đức, các mối bận tâm về an toàn, chuẩn mực hành vi chính xác đối với các hành vi rủi ro, sức khỏe và hạnh phúc của bản thân và người khác cũng như đánh giá thực tế về hậu quả của nhiều hành động khác nhau.

Trường học là một trong những môi trường chính mà các em học các kỹ năng xã hội và cảm xúc. Một chương trình SEL hiệu quả nên kết hợp bốn yếu tố được viết tắt tiếng Anh là SAFE bao gồm:

Theo trình tự: Các hoạt động được kết nối và phối hợp để thúc đẩy phát triển kỹ năng
Hoạt động: Các hình thức học tập chủ động giúp học sinh nắm vững các kỹ năng mới
Tập trung: Nhấn mạnh vào việc phát triển các kỹ năng cá nhân và xã hội
Rõ ràng: Xác định rõ mục tiêu là các kỹ năng xã hội và cảm xúc cụ thể

Lợi ích ngắn hạn và dài hạn của SEL

Học sinh sẽ thành công hơn ở trường và trong cuộc sống hàng ngày khi các em:

Hiểu biết và có thể tự quản lý bản thân
Hiểu được quan điểm của người khác và có mối quan hệ tốt đẹp với họ
Đưa ra những lựa chọn sáng suốt về các quyết định liên quan đến cá nhân và tập thể.

Những kỹ năng xã hội và cảm xúc này là một số trong nhiều kết quả ngắn hạn của học sinh mà các chương trình SEL thúc đẩy. Các lợi ích khác có thể kể đến như:

Có thái độ tích cực hơn đối với bản thân và người khác hay như các nhiệm vụ bao gồm tăng cường hiệu quả của bản thân, sự tự tin, tính kiên trì, sự đồng cảm, sự kết nối và cam kết với trường học, và ý thức về mục đích.
Hành vi xã hội và mối quan hệ tích cực hơn với bạn bè và người lớn
Giảm các vấn đề về hành vi tiêu cực và hành vi mạo hiểm
Giảm căng thẳng về mặt cảm xúc
Thành tích trong học tập và tỷ lệ đi học được cải thiện

Về lâu dài, những đứa trẻ có năng lực xã hội và biết cách cảm xúc có thể làm tăng khả năng tốt nghiệp trung học, sẵn sàng bước vào cánh cổng đại học, dễ dàng thành công trong sự nghiệp, mối quan hệ gia đình và công việc tích cực, sức khỏe tâm thần tốt hơn, giảm hành vi phạm tội và trở thành công dân có ích cho xã hội.

(Ảnh minh họa tại sao SEL phù hợp môi trường giáo dục)

Xây dựng kỹ năng SEL

Để thúc đẩy sự phát triển cảm xúc và xã hội trong lớp học sẽ cần thiết việc giáo viên phải giảng dạy, làm mẫu cho các em các kỹ năng cảm xúc và xã hội cũng như tạo cơ hội để các em thực hành và mài giũa các kỹ năng đó trong nhiều tình huống khác nhau.

Một trong những cách để SEL trở nên phổ biến hơn chính là đào tạo giáo viên để truyền đạt các bài học cụ thể dạy học sinh kỹ năng cảm xúc và xã hội, sau đó tìm cơ hội để học sinh củng cố việc sử dụng các kỹ năng này trong suốt cả ngày. Một phương pháp tiếp cận chương trình giảng dạy khác là lồng ghép hướng dẫn SEL vào các lĩnh vực nội dung như nghệ thuật ngôn ngữ tiếng Anh, nghiên cứu xã hội hoặc toán học.

Giáo viên cũng có thể bồi dưỡng kỹ năng cho học sinh một cách tự nhiên thông qua các tương tác hướng dẫn giữa các cá nhân và lấy học sinh làm trung tâm trong suốt ngày học. Các tương tác qua lại trong quá trình mài dũa kỹ năng SEL cũng đem lại mối quan hệ tích cực giữa giáo viên và học sinh. Các hoạt động của giáo viên cung cấp cho học sinh sự hỗ trợ về mặt cảm xúc và tạo cơ hội cho học sinh lên tiếng, tự chủ và trải nghiệm thành thạo sẽ thúc đẩy sự tham gia của học sinh vào quá trình giáo dục.

Ở môi trường học đường, các chiến lược SEL thường xuất hiện dưới dạng chính sách, thực hành hoặc cấu trúc liên quan đến môi trường học tập và các dịch vụ hỗ trợ học sinh. Phần lớn kết quả học tập, hành vi và sức khỏe tinh thần tốt của học sinh đều bắt nguồn từ môi trường và văn hóa trường học an toàn và tích cực. Các nhà lãnh đạo nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các hoạt động và chính sách trên toàn trường nhằm thúc đẩy môi trường học đường lành mạnh, chẳng hạn như mô hình hóa năng lực xã hội và cảm xúc của người lớn hay phát triển các chuẩn mực, giá trị rõ ràng cho học sinh và giáo viên.

Ví dụ như các chính sách kỷ luật công bằng và bình đẳng cùng các hoạt động phòng ngừa bắt nạt sẽ đem lại hiệu quả cao hơn các phương pháp xử lý hành vi thuần túy dựa trên phần thưởng hoặc hình phạt. Lãnh đạo nhà trường có thể tổ chức các hoạt động xây dựng mối quan hệ tích cực hoặc ý thức cộng đồng giữa học sinh thông qua các giờ sinh hoạt sáng theo lịch trình hoặc các buổi tư vấn giúp học sinh có cơ hội được kết nối với nhau.

Một thành phần quan trọng khác của SEL ở môi trường giáo dục liên quan đến việc tích hợp hệ thống hỗ trợ bài bản. Hệ thống hỗ trợ này được phụ trách bởi các đội ngũ hỗ trợ của nhà trường như chuyên gia cố vấn tâm lý, nhân viên xã hội để hỗ trợ các em một cách kịp thời.

Mối liên kết giữa nhà trường – gia đình – cộng đồng cần phải được diễn ra một cách liên tục để có thể tăng cường mở rộng những kỹ năng SEL các em qua việc cho học sinh các cơ hội bổ sung nhằm tinh chỉnh và áp dụng các kỹ năng SEL khác nhau vào thực tế cuộc sống.

Theo Edutopia

Lê Nghĩa