Giáo dục hòa nhập: Cần sự thấu hiểu và nỗ lực từ nhiều phía

Em Nguyễn Tú Quỳnh - học sinh lớp 6A6, Trường THCS Quang Trung, TP Thái Nguyên trong vòng tay yêu thương của thầy cô, bạn bè.

Tiếp thêm sức mạnh

Chăm sóc, giáo dục học sinh khuyết tật học hòa nhập sẽ giúp các em có tri thức, hiểu biết, kỹ năng cần thiết để chủ động hơn trong cuộc sống, vượt qua mọi rào cản, khó khăn vươn lên khẳng định năng lực.

Nhận rõ ý nghĩa này, các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên những năm qua luôn nỗ lực tổ chức hoạt động giáo dục hòa nhập hiệu quả, phù hợp với đối tượng và điều kiện thực tế.

Năm học 2024 - 2025, Trường THCS Quang Trung (TP Thái Nguyên, Thái Nguyên) có 1.299 học sinh, trong đó 3 học sinh khuyết tật trí tuệ và vận động. Mặc dù, quá trình dạy và học nhiều khó khăn, thử thách, song cô và trò đang từng bước tạo lập môi trường giáo dục nhân văn, nhiều niềm vui và hạnh phúc.

Nguyễn Tú Quỳnh (sinh năm 2012) là 1 trong 3 học sinh khuyết tật của Trường THCS Quang Trung. Năm 10 tuổi sau một trận sốt cao đã khiến Quỳnh từ cô học trò năng động, xinh đẹp trở nên khuyết tật cả trí tuệ và vận động. Để có thể đến lớp học cùng bạn bè là điều khó khăn với Quỳnh, cha mẹ. Thế nhưng bằng sự nỗ lực, tình yêu thương của nhà trường, thầy cô và bạn bè đã giúp Quỳnh có thêm sức mạnh, động lực để mỗi ngày đến trường là một ngày vui.

Tại Trường Tiểu học Lâu Thượng (Võ Nhai, Thái Nguyên), năm học 2024 - 2025 có 13 em khuyết tật học hòa nhập trên tổng số 450 học sinh, 20 lớp. Em Sùng Thanh Phiên là người Mông hiện học lớp 2D Trường Tiểu học Lâu Thượng, từ nhỏ bị khuyết tật về trí tuệ.

Gia đình thuộc hộ nghèo, bố mẹ làm ruộng, ít có điều kiện và không biết cách quan tâm đến em. Việc học tập, giáo dục Phiên phụ thuộc phần lớn vào thầy cô trên lớp. Thế nhưng với quyết tâm không bỏ rơi học sinh khuyết tật, mỗi ngày đến trường, Phiên nhận được sự quan tâm, chăm sóc, giáo dục của thầy cô lẫn yêu thương, hòa đồng của bạn bè.

Cô Nguyễn Thị Nhung - giáo viên chủ nhiệm lớp 6A6 Trường THCS Quang Trung, TP Thái Nguyên trao đổi: “Khi nhận chủ nhiệm lớp, tôi bỡ ngỡ vì có 1 học sinh khuyết tật đặc biệt. Quá trình giảng dạy sẽ gặp nhiều khó khăn, trong khi tôi chưa từng được đào tạo dạy học sinh khuyết tật. Để khắc phục, tôi đã cố gắng tìm tòi, học hỏi sách vở, hội nhóm để tìm ra phương pháp dạy học phù hợp nhất”.

Ngoài nỗ lực của bản thân, cô Nhung còn thường xuyên trao đổi với ban giám hiệu để cùng tìm giải pháp tạo lập môi trường học tập sẻ chia, nhiều tình yêu thương. Thông qua các chương trình vận động ủng hộ hoàn cảnh khó khăn, học sinh nhà trường đã thấu hiểu, đồng cảm, thậm chí chủ động hỗ trợ bạn theo nhiều cách: Dắt vào lớp, trò chuyện, hướng dẫn làm bài tập, ủng hộ vật chất…

Những hoạt động tưởng chừng đơn giản nhưng thật sự hiệu quả, không chỉ giúp thay đổi nhận thức học sinh toàn trường, mà còn giúp trẻ khuyết tật học hòa nhập cảm nhận được tình yêu thương từ nhà trường, thầy cô và bạn bè.

Cô Nguyễn Thị Thùy Giang - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lâu Thượng cho biết: Giáo dục hòa nhập là phương pháp nhân văn, giúp học sinh khuyết tật có cơ hội học tập, vui chơi cùng bạn đồng trang lứa trong môi trường bình đẳng. Thời gian qua, nhà trường triển khai nhiều biện pháp nhằm tạo lập môi trường giáo dục với điều kiện tốt nhất.

Cụ thể, trường đã xây dựng kế hoạch học tập riêng cho học sinh khuyết tật, yêu cầu giáo viên chủ nhiệm lớp quan tâm, sát sao tới các em, thường xuyên trao đổi với phụ huynh để nắm bắt thông tin. Từ sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, phụ huynh và học sinh, công tác giáo dục trẻ khuyết tật đã hiệu quả hơn.

Để công tác giáo dục hòa nhập đạt hiệu quả cần sự thấu hiểu, nỗ lực từ nhà trường, thầy cô, phụ huynh và các em.

Thấu hiểu để hòa nhập

Để giúp học sinh khuyết tật tham gia giáo dục hòa nhập hiệu quả, cần dựa trên sự thấu hiểu để từ đó có phương pháp khoa học, phù hợp với đặc thù từng người học.

Chia sẻ quan điểm, bà Nguyễn Thị Kim Nhung - Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật tỉnh Thái Nguyên đồng thời cho hay: “Trẻ khuyết tật được học hòa nhập tại các trường phổ thông là cơ hội tốt để được đến trường, bình đẳng với bạn bè cùng trang lứa, đồng thời vẫn gần gũi gia đình để nhận sự quan tâm chăm sóc”.

Theo quan sát của bà Nhung, các trường phổ thông còn khó khăn về giáo viên chuyên biệt. Vì vậy, để bù lại, giáo viên dạy hòa nhập cần được tập huấn, trang bị kiến thức, kỹ năng về lĩnh vực đặc thù này. Quan trọng nhất, người dạy phải sát sao, hiểu đúng và rõ người học để xây dựng kế hoạch giáo dục cá nhân phù hợp mới có thể giúp học sinh khuyết tật hòa nhập tốt.

Bà Nhung cũng cho rằng, gia đình cần dành nhiều thời gian để đồng hành, hỗ trợ trẻ trong quá trình học hòa nhập. Các bậc phụ huynh phải học hỏi, tự trang bị kỹ năng chăm sóc, chia sẻ tâm lý, sử dụng một số công cụ như hệ thống chữ nổi, ngôn ngữ ký hiệu cho người khiếm thính…

Từ góc độ chuyên gia, TS Đàm Thị Kim Thu - Khoa Tâm lý - Giáo dục (Trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên) trao đổi: Học hòa nhập giúp trẻ khuyết tật có cơ hội, môi trường để tham gia, học và làm theo bạn bè, không bị kỳ thị.

Mặt khác, trẻ bình thường khi học cùng bạn khuyết tật sẽ hình thành tình cảm yêu thương, biết chia sẻ và chung sống. Tuy vậy, việc dạy hòa nhập cho trẻ khuyết tật đồng thời với dạy học cho học sinh phổ thông trong lớp vài chục em, nên giáo viên sẽ gặp nhiều áp lực, khó khăn khi phải làm tốt cả hai nhiệm vụ nhiều khác biệt.

TS Thu cho rằng, cha mẹ của trẻ khuyết tật thường lo ngại con mình không theo được việc học tập sinh hoạt với bạn bè, thì cha mẹ của trẻ bình thường lại lo ngại con mình bị ảnh hưởng không tốt về tâm lý, hành vi, học tập… Vì vậy, việc thấu hiểu về trẻ khuyết tật là điều quan trọng, để giáo dục hòa nhập đảm bảo quyền của trẻ em, trách nhiệm gia đình, nhà trường, cộng đồng, xã hội.

Từ những nghiên cứu, chuyên gia đưa ra lời khuyên, các bậc cha mẹ nên cho con khám sàng lọc sớm, nếu duy trì song song được giữa giáo dục hòa nhập kết hợp can thiệp cá nhân thì hiệu quả tốt hơn. Với trường hợp trẻ khuyết tật mức độ nặng, gia đình nên cân nhắc cho học giáo dục chuyên biệt.

Phạm Vũ - Phương Thảo