Giao thông công cộng không khói thuốc vì sức khỏe cộng đồng

Thuốc lá chứa hơn 7.000 chất hóa học, trong đó có hàng trăm chất độc hại và ít nhất 69 chất gây ung thư.

Không chỉ người hút thuốc mà cả những người hít phải khói thuốc thụ động cũng có nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, ung thư phổi, viêm đường hô hấp, hen suyễn, đặc biệt là trẻ em.

Bất kỳ mức độ tiếp xúc nào với thuốc lá, dù chủ động hay thụ động, đều gây hại cho phổi và hệ tim mạch.

Một nghiên cứu trên tạp chí y học JAMA Network Open (thuộc Hiệp hội Y khoa Mỹ) khẳng định bất kỳ mức độ tiếp xúc nào với thuốc lá, dù chủ động hay thụ động, đều gây hại cho phổi và hệ tim mạch. Người tiếp xúc với khói thuốc có nguy cơ tăng huyết áp cao hơn 31% so với người không tiếp xúc.

Tại Tây Ninh, khảo sát năm 2024 cho thấy 42% nam giới và 3% nữ giới hút thuốc, tỷ lệ chung là 22,8% (giảm so với 28,6% năm 2018). Tuy nhiên, tỷ lệ người hít phải khói thuốc thụ động vẫn cao, đặc biệt tại nơi làm việc (57,5%) và các địa điểm công cộng như quán cà phê, nhà ga, bến xe.

Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 và Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định nghiêm cấm hút thuốc tại bệnh viện, trường học, cơ quan hành chính, nơi làm việc trong nhà và các phương tiện giao thông công cộng.

Người vi phạm sẽ bị phạt từ 200.000 đến 500.000 đồng; các cơ sở không treo biển cấm hoặc không xử lý vi phạm có thể bị phạt đến 10 triệu đồng. Tuy nhiên, việc xử phạt trên thực tế vẫn chưa quyết liệt.

Đại diện Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho biết, việc thực hiện giao thông công cộng không khói thuốc mang lại nhiều lợi ích. Hầu hết hành khách không hút thuốc đều mong muốn được di chuyển trong môi trường sạch khói thuốc, đặc biệt là trẻ em, phụ nữ, người cao tuổi và người dễ say xe.

Môi trường không khói thuốc tạo cảm giác an toàn, văn minh, thể hiện sự quan tâm của đơn vị vận tải đến sức khỏe hành khách, góp phần nâng cao hình ảnh doanh nghiệp và thu hút khách hàng, tăng doanh thu.

Ngoài ra, cấm hút thuốc giúp giảm chi phí vệ sinh, bảo trì phương tiện như tẩy rửa rèm, trần, ghế, khử mùi, bảo dưỡng điều hòa, xử lý cháy xém do tàn thuốc gây ra. Việc này còn giảm nguy cơ cháy nổ và thiệt hại tài sản, đồng thời giảm chi phí y tế điều trị các bệnh liên quan đến thuốc lá và hạn chế nghỉ ốm do bệnh của nhân viên vận tải.

Xây dựng giao thông công cộng không khói thuốc cũng tạo điều kiện cho cán bộ, nhân viên và hành khách tiếp cận các thông tin về tác hại thuốc lá và biện pháp phòng tránh hút thuốc thụ động, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do thuốc lá.

Môi trường không khói thuốc còn giúp người hút thuốc tăng quyết tâm bỏ hoặc giảm số điếu hút, tạo nền tảng xây dựng nếp sống văn minh tại nơi làm việc và trong cộng đồng.

Các chuyên gia y tế cho rằng, người không hút thuốc chiếm đa số trong xã hội và có quyền được hít thở không khí trong lành, không bị ô nhiễm bởi khói thuốc. Quyền này được ghi nhận trong Hiệp ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa và Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá của WHO.

Để đảm bảo tiêu chí phương tiện giao thông công cộng không khói thuốc, các xe buýt, tàu hỏa, xe khách cần treo biển “Cấm hút thuốc” rõ ràng, không để xảy ra tình trạng hút thuốc trên phương tiện dù đang chạy hay dừng nghỉ. Mọi hoạt động mua bán, quảng cáo, tiếp thị thuốc lá trên phương tiện cũng bị cấm.

Cần tăng cường kiểm tra, giám sát, nhắc nhở thường xuyên. Nếu phương tiện có khu vực riêng cho người hút thuốc thì khu vực đó phải khép kín, có hệ thống thông gió riêng, thiết bị phòng cháy chữa cháy, dụng cụ chứa tàn thuốc hợp vệ sinh và biển báo rõ ràng. Nếu không đáp ứng yêu cầu này, phải cấm hút thuốc hoàn toàn.

Việc thực hiện giao thông công cộng không khói thuốc không chỉ xây dựng môi trường lành mạnh, bảo vệ quyền người không hút thuốc mà còn giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá và giảm gánh nặng bệnh tật, tử vong do thuốc lá gây ra cho xã hội.

Cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm minh, tổ chức kiểm tra đột xuất và công khai để răn đe.

Đồng thời xây dựng mô hình bệnh viện không khói thuốc kiểu mẫu, có khu vực riêng biệt cho người hút, tuyệt đối không để khói thuốc lan vào hành lang khám chữa bệnh. Cán bộ, y bác sỹ cần làm gương, không hút thuốc nơi làm việc. Việc thiết lập đường dây nóng hoặc ứng dụng di động để người dân báo vi phạm cũng rất cần thiết.

Khói thuốc lá đang cản trở nỗ lực xây dựng môi trường sống và làm việc trong lành, an toàn. Luật đã có, kế hoạch đã ban hành, vấn đề cốt lõi là thực thi nghiêm túc, đồng bộ và quyết liệt.

Đối với cán bộ, nhân viên ngành giao thông vận tải được làm việc trong môi trường không khói thuốc sẽ có sức khỏe tốt hơn, giảm được chi tiêu cho điều trị các căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá cho bản thân và gia đình họ.

Môi trường không khói thuốc tạo điều kiện thuận lợi cho người hút thuốc tăng quyết tâm bỏ thuốc, bỏ được thuốc lá hay giảm số lượng điếu hút. Môi trường không khói thuốc còn góp phần tạo ra nếp sống văn minh tại nơi làm việc của cán bộ ngành giao thông vận tải.

Hút thuốc lá không chỉ gây hại cho người hút mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến những người xung quanh thông qua khói thuốc thụ động.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 600.000 ca tử vong trên toàn cầu do hút thuốc thụ động, trong đó 64% là phụ nữ. Ước tính, cứ 10 người tử vong do thuốc lá thì có 1 người là nạn nhân của khói thuốc từ người khác.

D.Ngân