Giao thông thời… phạt nặng

Một ngày sau Tết dương lịch, tức ngày 1 tháng 1 năm 2025, báo chí cấp tập đưa tin giao thông ngày hôm trước, trong đó 2 tin đậm là trong ngày đầu tiên xử phạt theo quy định mới, cảnh sát giao thông trên cả nước đã phạt gần 28 tỉ. Một con số cực lớn, tới mức ngạc nhiên đối với nhiều người. Và tin thứ 2, trước các vạch trắng của các đèn tín hiệu giao thông, xe xếp hàng tăm tắp, chứ không như lâu nay, nhất là ở 2 thành phố lớn Hà Nội và Hồ Chí Minh, đèn đỏ mặc kệ, nếu không vù qua được thì cũng cố chen lên nửa bánh xe.

Đa phần các báo đều có ảnh chụp những ngã tư ngăn nắp, một việc lẽ ra phải là bình thường lâu nay, mãi tới ngày đầu năm mới này nó mới trở thành... bất thường. Và tất nhiên chúng ta hy vọng, và tin, việc bất thường này sẽ trở thành bình thường. Nó chính là một trong những đặc điểm của giao thông văn minh, của cái mà lâu nay ta hay hô hào: văn hóa giao thông.

Người dân tham gia giao thông tại nút giao Dương Đình Nghệ - Trung Kính (Cầu Giấy, Hà Nội).

Quả là lâu nay tham gia giao thông trên đường luôn làm ta... hồi hộp. Nên từng có thống kê là mỗi ngày ra đường trung bình có một trung đội không trở về nhà, hoặc chính xác là về nhà trong tư thế khác, trên cáng, băng ca hoặc cả... quan tài.

Theo đánh giá của cục cảnh sát giao thông thì số người hay vi phạm thuộc nhóm xe ôm công nghệ, người giao hàng và xe ba bánh. Giờ với mức phạt cao chót vót này, nhóm người này (thuộc nhóm thu nhập thấp) chắc chắn sẽ phải điều chỉnh hành vi.

Tất nhiên không phải dễ dàng ngay lập tức điều chỉnh, bởi nghề họ thường phải tập trung vào... điện thoại. Vừa điện thoại vừa chạy xe chắc chắn sẽ lơ đãng đèn tín hiệu, chưa kể họ cố tình để quay vòng nhanh, và lâu nay cũng nghĩ, chắc chỉ túm người có tóc. Và giờ, không chỉ chuyện lơ đãng đèn đỏ, mà còn cả hành vi vừa đi vừa sử dụng điện thoại cũng sẽ bị phạt.

Nhưng quả là dân ta lâu nay có thói quen chen nhau từng vòng, thậm chí nửa vòng, bánh xe. Vượt đèn đỏ, leo lên hè, chui vào hẻm, nhích từng tí, tạt đầu nhau... để đi trước một gang tay, nhưng các quán cà phê, quán nhậu lại rất đông người có thể "tâm tư" rất lâu trong ấy.

Chưa kể còn nạn... bóp còi.

Cứ chờ đèn đỏ là biết tay nhau. Đèn chưa chuyển, đồng hồ báo giây báo còn cả chục giây, các xe đã đồng loạt bóp còi giục người phía trước. Đây cũng là nguyên nhân mà mấy anh nhiếp ảnh muốn chụp một bức ảnh xe đều tăm tắp trước vạch sơn trắng trước ngày 1/1/2025 cho là rất khó. Anh bóp, tôi bóp, chị bóp, nó bóp, chúng ta bóp..., có gan trời cũng chả dám không... bóp, hoặc rồ ga nhúc nhích.

Cái nạn bóp còi xe nó trở thành... đặc sản Việt. Đường tắc, xe đằng trước đứng im, nhưng xe đằng sau cứ bóp, anh trước cáu, bóp, anh trước nữa cũng... cáu, lại bóp. Nhiều lần tôi kể, cái trường mẫu giáo trước cửa nhà tôi giờ đưa và đón con thì thôi rồi, còi bóp liên hồi kỳ trận, chả có lý do gì cũng bóp. Chen nhau bóp, mà chỉ một mình mình, cũng bóp.

Anh bạn tôi cứ lên xe là bóp còi, tôi nhắc, anh ấy bảo một là người ta đã sinh ra còi thì tức là nó có vai trò quan trọng trong việc... bóp. Và hai, bóp cho yên tâm, để người ta biết mà tránh. Tôi bảo, quan trọng khi lái xe là quan sát và phán đoán rồi làm chủ tình thế, xử lý tình huống từ xa chứ để nước tới chân thì có bóp giời vẫn thế. Đường vắng thì bóp làm gì? Anh ấy bảo, để khỏi... buồn ngủ. Còn dẫn chứng, bác có thấy tài xế xe tải xe khách còn bóp còi có giai điệu trên đường vắng nữa kìa.

Mới hai ngày, nên việc vượt đèn đỏ đang là trung tâm, chứ có rất nhiều loại lỗi nếu dính sẽ phải ăn phạt rất nặng.

Và ngay đèn đỏ, cũng đang có nhiều ý kiến. Ví dụ có nơi có đèn báo thời gian, có nơi không. Việc không đồng bộ này khiến người lái xe rất khó xử lý nếu không quen đường. Với kinh nghiệm lái xe hơn mười năm, tôi thấy tín hiệu đèn có đồng hồ báo thời gian rất hợp lý và thuận tiện cho người tham gia giao thông. Vừa rồi có một số "chuyên gia" đề xuất, và đã thí điểm, bỏ đồng hồ báo thời gian, bị phản ứng, cục CSGT giải thích đấy mới là... thí điểm.

Và hai là, một số trụ đèn tự nhiên nhảy... bất tử. Cũng cục cảnh sát giao thông giải thích được một tờ báo dẫn lại: "Nguyên nhân của tình trạng này là ở một số nút giao, hệ thống đèn tín hiệu giao thông là thế hệ cũ, phải điều khiển thủ công. Do vậy dẫn đến có độ trễ khi điều chỉnh chu kỳ đèn trong ngày".

Và "Để khắc phục tình trạng này, Cục Cảnh sát giao thông đã đề nghị các đơn vị vận hành, quản lý đèn tín hiệu giao thông sớm nâng cấp các đèn đã cũ".

"Người tham gia giao thông sẽ không bị phạt oan, phạt sai trong các trường hợp này do đối với phạt nguội, lực lượng chức năng sẽ cho người vi phạm xem lại clip diễn biến toàn trình của vi phạm vượt đèn đỏ trước khi lập biên bản.

Đối với phạt trực tiếp, lực lượng phụ trách đèn sẽ phối hợp với cảnh sát giao thông tại chốt, thông báo vi phạm vượt đèn đỏ để dừng, xử lý, đồng thời gửi clip từ trung tâm cho cảnh sát tại chốt thông báo cho người vi phạm".

Nhưng mà té ra, sang ngày mùng 2/1, ngày làm việc đầu tiên của năm 2025 sau nghỉ tết dương lịch, dẫu đa số đã chấp hành, nhưng vẫn có người vi phạm.

Đây là một số tít báo ngày 2/1: "Vượt đèn đỏ, cô gái ở Hà Nội bật khóc khi nghe cảnh sát thông báo lỗi và mức phạt", "Đi ngược chiều bị CSGT TP.HCM thổi phạt 5 triệu: Nhiều người bất chấp nguy hiểm bỏ chạy"...

Rất lạ là, một số người vẫn có thói quen... bỏ chạy khi cảnh sát yêu cầu dừng xe kiểm tra, không chỉ xe máy, mà cả xe khách, xe tải. Bản thân tôi chứng kiến nhiều vụ như thế. Ngày xưa thì còn có thể, chứ bây giờ còn vậy, chứng tỏ tư duy ấy hết sức có vấn đề, bởi camera giăng mắc khắp nơi, và cả trên... mũ của CSGT. Cứ nhìn các vụ va quệt rồi hành hung người trên đường thời gian vừa qua thì thấy, bị phát hiện và xử lý ngay, một số vụ bị khởi tố, bị bắt ngay sau vài tiếng đồng hồ...

Tất nhiên, viết thì viết vậy, nhưng tôi cũng hơi lo, bởi vi phạm luật giao thông, ngoài số cố tình thì còn lỗi vô tình nữa. Đã có lần tôi dừng chờ đèn đỏ ở phía... bên kia rồi. Tức đèn đỏ phía mình không thấy, điềm nhiên chạy thấy đèn đỏ trước mặt, dừng lại, té ra là đèn phía bên kia...

Hoặc ở những đoạn đường hẹp nhưng vạch liền, hoặc biển cấm vượt, mà một ông xe cứ bò 30 - 40 km/h trước mình. Nhiều người bảo đấy là xe... mồi nhưng tôi không tin, làm người ai làm thế, nhưng quả là gặp những trường hợp như thế, hết sức ức chế...

* Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả

Văn Công Hùng