Giao tranh UAV ở Ukraine sẽ mang đến sự khởi đầu cho robot 'sát thủ'?

Lằn ranh các bên chưa vượt qua

Cuộc xung đột ở Ukraine càng kéo dài thì càng có khả năng các UAV sẽ được sử dụng để xác định, lựa chọn và tấn công các mục tiêu mà không cần sự hỗ trợ từ con người, các nhà phân tích quân sự và các nhà nghiên cứu trí tuệ nhân tạo cho hay.

Điều đó sẽ đánh dấu một cuộc cách mạng trong công nghệ quân sự tương tự như khi súng máy lần đầu ra mắt. Ukraine đã sở hữu các UAV tấn công bán tự động và các vũ khí đối phó với máy bay không người lái tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI). Nga cũng khẳng định nước này đã có các vũ khí AI. Dù vậy, hiện chưa có nước nào xác nhận triển khai robot chiến đấu có thể gây thương vong cho đối phương hoàn toàn tự động.

Binh lính Ukraine phóng UAV ở Bakhmut, khu vực Donetsk, Ukraine ngày 15/12/2022. Ảnh: AP

Các chuyên gia nhận định, việc Nga hoặc Ukraine hay cả hai nước này triển khai chúng sẽ chỉ là vấn đề thời gian.

"Nhiều quốc gia đang phát triển công nghệ này. Rõ ràng điều đó không hề khó", Zachary Kallenborn - nhà phân tích vũ khí thuộc Đại học George Mason cho hay.

Bộ trưởng Chuyển đổi số Ukraine Mykhailo Fedorov cũng nhất trí rằng các UAV sát thủ hoàn toàn tự động là "bước đi logic và không thể tránh khỏi tiếp theo" trong việc phát triển vũ khí.

"Tôi nghĩ rằng tiềm năng cho điều này sẽ rất lớn trong 6 tháng tiếp theo", ông Fedorov nhận định với AP trong cuộc trả lời phỏng vấn gần đây.

Trung tá Ukraine Yaroslav Honchar cũng nhận định, các binh lính không thể xử lý thông tin và đưa ra quyết định nhanh chóng như máy móc.

Các lãnh đạo quân sự Ukraine hiện vẫn cấm sử dụng vũ khí sát thương hoàn toàn độc lập mặc dù điều đó có thể thay đổi, ông Yaroslav Honchar cho hay.

"Chúng tôi vẫn chưa vượt qua lằn ranh này. Tôi nói là "chưa" bởi tôi không biết điều gì sẽ xảy ra trong tương lai", Trung tá Ukraine nói.

Một số nhà quan sát cho rằng Nga có thể sở hữu công nghệ AI tự động từ Iran hoặc các nơi khác. UAV cảm tử tầm xa Shahed-136 mà phương Tây cáo buộc Tehran cung cấp cho Moscow đã làm tê liệt các nhà máy điện của Ukraine nhưng chúng không phải loại vũ khí đặc biệt thông minh. Iran được cho là sở hữu các UAV khác tích hợp công nghệ AI.

Với những thách thức lớn trên chiến trường, Ukraine có thể sẽ biến các UAV bán tự động thành vũ khí hoàn toàn độc lập để sống sót hiệu quả hơn trước các hệ thống gây nhiễu trên chiến trường, các nhà sản xuất vũ khí phương Tây đánh giá.

Những UAV này có thể là Switchblade 600 do Mỹ sản xuất hoặc Warmate của Ba Lan - cả hai loại UAV hiện đều cần con người lựa chọn mục tiêu qua một đường dẫn video trực tiếp. Trong tương lai, AI có thể sẽ hoàn thành công việc đó.

Các UAV có thể nhận diện mục tiêu là xe bọc thép bằng cách sử dụng các hình ảnh được liệt kê. Tuy nhiên, đã có sự bất đồng về việc liệu công nghệ này có đủ đáng tin để đảm bảo các máy móc sẽ không phạm sai lầm và không tấn công những người không phải binh lính hay không.

AP đã đặt câu hỏi với Bộ Quốc phòng Nga và Ukraine về việc liệu họ có sử dụng vũ khí tấn công tự động hay không, song chưa bên nào phản hồi.

Một báo cáo chưa kết luận của Liên Hợp Quốc cho biết robot sát thủ từng xuất hiện trong cuộc xung đột ở Libya năm 2020 khi các UAV Kargu-2 của Thổ Nhĩ Kỳ được đặt trong chế độ hoàn toàn tự động. Tuy nhiên, một người phát ngôn của nhà sản xuất STM nói rằng, báo cáo trên bao gồm những thông tin "suy đoán và chưa được xác minh", cũng như "không nên được xem xét một cách nghiêm túc". Ông cho biết Kargu-2 không thể tấn công mục tiêu cho tới khi người điều khiển ra lệnh.

Vũ khí hiệu quả nhất của tương lai?

Công nghệ AI hoàn toàn tự động được cho là đang hỗ trợ cho quân đội Ukraine. Công ty Fortem Technologies có trụ sở tại Utah, Mỹ đã cung cấp cho quân đội Ukraine các hệ thống săn UAV kết hợp giữa các radar nhỏ và UAV, cả hai đều tích hợp AI. Các radar được thiết kế để xác định UAV của đối phương mà không cần sự hỗ trợ của con người.

Số lượng UAV tích hợp AI đang ngày càng tăng lên. Phát triển công nghệ AI cũng là một ưu tiên với Nga. Tổng thống Vladimir Putin cho biết năm 2017 rằng bất kỳ ai chiếm ưu thế về công nghệ này, người đó sẽ kiểm soát thế giới. Trong bài phát biểu ngày 21/12, ông đã bày tỏ sự tự tin vào khả năng của ngành công nghiệp Nga nhằm tích hợp AI trong các vũ khí chiến đấu, nhấn mạnh rằng, "vũ khí hiệu quả nhất là vũ khí có thể vận hành nhanh chóng và gần như trong chế độ tự động".

Các quan chức Nga cũng xác nhận, UAV Lancet của nước này có thể vận hành hoàn toàn tự động.

"Thật không dễ để biết liệu Nga có vượt lằn ranh trên không và điều đó diễn ra khi nào", Gregory C. Allen, cựu giám đốc chiến lược và chính sách tại Trung tâm Trí tuệ Nhân tạo của Lầu Năm Góc nói.

Nỗ lực đặt ra các quy tắc quốc tế cơ bản cho các UAV quân sự tới nay vẫn chưa có kết quả. Các cuộc thảo luận không chính thức của Liên Hợp Quốc tại Geneva suốt 9 năm qua hầu như không có nhiều tiến triển khi các nước lớn như Nga và Mỹ đều phản đối lệnh cấm. Các nhà hoạch định chính sách cho biết họ không tán thành với lệnh cấm bởi các đối thủ cũng đang phát triển công nghệ này.

Toby Walsh, một học giả Australia phản đối việc triển khai robot sát thủ, hy vọng sẽ đạt được sự nhất trí về một số giới hạn nào đó, trong đó có lệnh cấm sử dụng các hệ thống nhận diện khuôn mặt hoặc các dữ liệu có thể xác định và tấn công con người.

"Nếu chúng ta không cẩn thận, chúng sẽ phổ biến dễ dàng hơn nhiều so với vũ khí hạt nhân. Nếu một robot có thể sát thương 1 người thì nó cũng có thể sát thương hàng nghìn người", ông Walsh đánh giá. Các nhà khoa học cũng lo ngại về các vũ khí AI rơi vào tay những kẻ khủng bố.

Liệu các cuộc xung đột trong tương lai có trở thành một cuộc xung đột cho tới UAV cuối cùng? Đó là điều mà Tổng thống Putin dự đoán trong một bài phát biểu trên truyền hình năm 2017 rằng: "Khi các UAV của một bên bị phá hủy bởi các UAV của một bên khác, sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài đầu hàng"./.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: AP