Giáo viên Nhật khốn khổ vì phụ huynh

Với việc giáo viên Nhật Bản thường xuyên giám sát nhiều lớp học với khoảng 30 học sinh cho mỗi năm học, nhu cầu của phụ huynh nhanh chóng trở nên quá sức. Ảnh: Shutterstock.

Khi hoa anh đào không nở đúng thời điểm hay thực đơn bữa trưa không như mong đợi, giáo viên ở Nhật Bản biết điều gì sẽ xảy ra: hàng loạt email lúc nửa đêm, những cuộc gọi giận dữ và một cảm giác tuyệt vọng ngày càng lớn.

Vấn đề đã nghiêm trọng đến mức chính quyền Tokyo đang chuẩn bị ban hành bộ hướng dẫn chính thức nhằm bảo vệ giáo viên trước tình trạng quấy rối từ phụ huynh và xác định rõ giới hạn những gì trường học có thể được yêu cầu phải làm, theo SCMP.

Theo bản dự thảo công bố tháng này của Sở Giáo dục Tokyo, bộ hướng dẫn nhằm giúp “giáo viên và nhân viên trường học có thể làm việc với tâm thế yên tâm”.

Hiện tượng này, lần đầu được nhà giáo dục Yoichi Mukoyama gọi là “cha mẹ quái vật” vào năm 2007 - ám chỉ những “yêu cầu phi lý, khó hiểu” từ phụ huynh mắng chửi giáo viên ngày đêm - nay đã biến tướng thành một thứ còn độc hại hơn.

Những yêu sách phi lý

Giáo viên cho biết phụ huynh hiện nay hung hăng và đòi hỏi hơn bao giờ hết, góp phần gây khủng hoảng sức khỏe tinh thần trong ngành giáo dục và làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu giáo viên kéo dài của Nhật Bản.

Tuy nhiên, nhiều giáo viên ngại chia sẻ công khai vì lo sợ lời phàn nàn sẽ bị phụ huynh giận dữ đẩy lên ban giám hiệu hoặc phòng giáo dục địa phương.

Các công đoàn giáo viên cũng thận trọng tương tự. Một quan chức công đoàn thừa nhận tình trạng gia tăng các tương tác “có vấn đề”, nhưng tránh dùng cụm từ “cha mẹ quái vật”.

Với một tiếng thở dài, vị này chia sẻ với This Week in Asia rằng những sự cố gần đây tập trung vào các chuyến dã ngoại mùa thu, khi “phụ huynh gọi điện hoặc nhắn tin cho giáo viên vào nửa đêm hoặc muộn hơn để hỏi con mình cần mang gì, điểm tập trung ở đâu, đến lúc nào, sẽ xem gì, và vô số thứ khác”.

Điều khiến họ bức bối hơn là mọi thông tin đó đều đã được gửi từ rất sớm.

Một yêu cầu đơn lẻ thì có vẻ không đáng kể, nhưng với giáo viên phải quản lý nhiều lớp, mỗi lớp khoảng 30 học sinh, những yêu cầu này có thể nhanh chóng trở thành áp lực khổng lồ.

Phụ huynh dồn hết sự chú ý và kỳ vọng vào đứa trẻ khiến giáo viên càng thêm áp lực. Ảnh: Reuters.

Một số lời phàn nàn của phụ huynh vô lý đến mức khó tin: trách giáo viên vì hoa anh đào không nở trong lễ nhập học, vì bữa trưa “nhạt nhẽo”, vì học sinh không biết dùng đũa, thậm chí cả… vết côn trùng cắn.

Trong một trường hợp, sau khi con họ bị thương nhẹ, phụ huynh được cho là đã yêu cầu trường trả tiền viện phí và cả tiền… bữa tối của họ, theo phóng sự của Fuji TV mới được chia sẻ lại trên mạng.

“Mọi chuyện đôi khi rất khó chịu,” một giáo viên trung tâm luyện thi ở Kawasaki nói, cho biết sự kỳ vọng của phụ huynh thường xuất phát từ khoản tiền họ chi cho các lớp học thêm.

“Theo tôi, có hai kiểu phụ huynh: những người đòi hỏi nhưng vẫn dễ thương, đôi khi còn tặng quà khi con họ học tốt và những người dường như không vui về bất cứ điều gì”, một giáo viên toán - khoa học từ chối nêu tên cho biết.

“Tại trường tôi, hầu như lễ tân là người phải nói chuyện với họ, nhưng đôi khi tình hình rất căng thẳng. Một số phụ huynh tin rằng con họ đương nhiên phải đỗ vào trường top, nhưng chúng tôi không thể đảm bảo điều đó. Tôi thấy rất tội cho những đứa trẻ”, người này chia sẻ thêm.

Gốc rễ xã hội và sự thay đổi nhân khẩu học

Giáo sư Izumi Tsuji, chuyên ngành xã hội học văn hóa tại Đại học Chuo (Tokyo), cho rằng sự gia tăng này liên quan chặt chẽ đến những thay đổi xã hội và nhân khẩu học.

“Nếu vấn đề không tệ đi, chính quyền Tokyo đã không phải hành động”, ông nói.

Trong bối cảnh Nhật Bản có quá ít trẻ em, Tsuji cho rằng phụ huynh dồn toàn bộ sự chú ý và kỳ vọng vào đứa con duy nhất hoặc số ít con mà họ có, khiến áp lực đổ dồn lên giáo viên.

Sự tan rã của các gia đình nhiều thế hệ và cộng đồng địa phương từng mang tính hỗ trợ cũng khiến phụ huynh thiếu nơi chia sẻ, và họ trút bực dọc lên trường học.

“Khi có câu hỏi, lo lắng hay bực bội, cha mẹ không biết tìm ai. Vậy nên họ tìm đến nơi duy nhất còn lại là trường học”, Tsuji giải thích.

Một báo cáo của Hiệp hội Tương trợ Giáo viên Trường Công Nhật Bản công bố tháng 11 năm ngoái xác định tương tác với phụ huynh là một nguồn gây căng thẳng lớn đối với giáo viên. Nghiên cứu của Sở Giáo dục Tokyo cho thấy khoảng 20% giáo viên từng đối mặt hành vi “có vấn đề” từ phụ huynh.

Tokyo chuẩn bị bộ quy tắc

Theo đề xuất, các buổi gặp phụ huynh - giáo viên chỉ nên kéo dài 30 phút sau giờ học, có thể tăng lên 60 phút trong trường hợp đặc biệt. Mọi cuộc trò chuyện phải được ghi âm và thông báo rõ cho phụ huynh.

Buổi gặp đầu tiên phải có ít nhất hai giáo viên tham dự. Nếu vấn đề tiếp diễn, buổi gặp thứ ba phải có lãnh đạo nhà trường; buổi thứ tư phải có mặt chuyên gia tâm lý và những buổi sau đó sẽ có luật sư của cơ quan giáo dục để bảo vệ nhà trường.

Nếu phụ huynh sử dụng ngôn từ xúc phạm, có hành vi bạo lực hoặc không chịu rời trường sau buổi gặp, phải gọi cảnh sát, hướng dẫn nêu rõ. Phụ huynh cũng phải được yêu cầu gỡ bỏ mọi bài đăng phỉ báng trường hoặc giáo viên trên mạng xã hội.

Song song đó, chính quyền giáo dục Tokyo dự định tăng cường hỗ trợ sức khỏe tinh thần cho giáo viên bị sang chấn sau những cuộc đối đầu căng thẳng với phụ huynh.

Các chuyên gia cho rằng hiện tượng "cha mẹ quái vật" đang lan rộng đến các trường đại học Nhật Bản. Ảnh: SCMP.

Mặc dù có những biện pháp mới, Tsuji lo ngại hiện tượng “cha mẹ quái vật” sẽ tiếp tục tồn tại, thậm chí lan sang bậc đại học.

“Những đứa trẻ này giờ đã vào đại học, và phụ huynh của chúng vẫn muốn chỉ đạo cả giáo sư. Trường đại học nhận khiếu nại về chất lượng đồ ăn, và một bà mẹ còn gọi đến hỏi vì sao con trai bà không kết bạn được”, ông nói.

Một bà mẹ khác gần đây tiếp cận Tsuji để hỏi vì sao con trai bà không tìm được bạn gái. “Tôi không có câu trả lời cho bà ấy”, ông kể.

“Nhưng tôi là người tốt, nên tôi trả lời nhẹ nhàng rằng cậu ấy nên cải thiện kỹ năng giao tiếp và rồi sẽ sớm tìm được bạn gái. Nhưng trong đầu tôi nghĩ: đó không phải việc của tôi”, ông cho biết.

Lâm Phương