Gìn giữ rừng cọ quê hương

Theo các cụ caoniên trong làng, rừng cọ tại thôn Quảng Hạ có diện tích rộng hơn 4 nghìn m2,mọc hoàn toàn tự nhiên nguyên thủy, ước tính đã có hàng trăm năm tuổi, bởi nhìnvào nhiều thân cây cọ xù xì, rêu phủ xanh ngắt, có cây bám đầy dương xỉ thànhbụi lớn cho thấy cây đã tồn tại hàng thế kỷ. Bên cạnh những cây cọ già, nhữngcây non tán lá xanh, búp nhỏ vẫn đang tiếp nối mọc bên cạnh những cây cọ già,nhân tiếp cho rừng cọ quê hương phát triển mãi.

Ông Phạm Văn Tý,thôn Quảng Hạ, xã Yên Thắng cho biết: Ký ức tuổi thơ của ông cùng các bạn đồngniên là những tháng ngày đi chăn trâu, chơi các trò chơi trẻ thơ dưới những táncọ xanh mát. Các trò chơi dân gian như bịt mắt bắt dê, thả đỉa ba ba, nhảydây... được bao thế hệ trẻ em trong làng yêu thích và tham gia với sự vô tư,vui tươi nhất của lứa tuổi “nhất quỷ, nhì ma, thứ ba học trò”. “Không chỉ lànơi vui chơi của trẻ em, rừng cọ còn là nguồn thu nhập thêm cho nhiều hộ giađình trong làng. Nhiều gia đình dùng lá cọ lợp mái nhà để mùa đông thêm ấm, mùahè bớt oi bức. Những gia đình có sức người và khéo tay đã cắt lá cọ về làm chôỉbán, thêm thắt cho việc mua sách, học hành của con cái... ” – ông Tý cho biếtthêm. Hiện trong thôn Quảng Hạ, ngoài gia đình ông Tý còn khoảng 5 hộ khác cũnggắn bó với nghề làm chổi cọ hàng chục năm nay.

Được biết, cây cọnơi đây giống với cọ Thanh Hóa hơn là cọ ở vùng Phú Thọ, bởi thân cây cao,cứng, kẽ lá sâu, tay cọ bám chắc vào thân, khi đạt tới năm bảy chục năm tuôỉtay cọ mới tróc hết, để lộ thân cây nhẵn như thân dừa, đồng thời tạo bầu ởngọn. Qua hàng trăm năm, bất chấp mưa gió, bão giông, hạn hán, rét mướt, rừngcọ luôn xanh ngát, tốt tươi, sừng sững giữa đồng làng. Điều lý thú là khoảngchục năm gần đây, nhiều người dân thôn Quảng Hạ lại trồng cọ trong vườn nhà,xung quanh đường, ngõ nhà mình, thậm chí có những doanh nhân còn chọn cây cọlàm cây biểu tượng trồng nhiều tại tư gia của mình, bởi cọ sống lâu năm thànhcổ thụ, thân mọc thẳng, rễ bám vững chắc vào lòng đất, lá xanh tốt bốn mùa, mưalụt không làm úng gốc, bão gió không làm gãy đổ, có sức chịu đựng cho nhiêùloài dây leo, chim chóc cư trú... Với những đặc tính ấy, cây cọ gắn bó và làbiểu tượng cho sức sống mãnh liệt, được người dân nơi đây vun trồng, chăm sóc,khằng định tình yêu cây cọ và muốn giữ lại hồn quê qua những cây cọ này.

Ông Bùi Đức Khá,Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Yên Thắng (huyện Yên Mô) cho biết, trước đây,khi chưa có người quản lý, rừng cọ từng bị người dân khai thác, chặt phá bưàbãi dẫn đến nhiều cây bị chết, nhiều khu vực trống cây. Trước những giá trị vềtinh thần và kinh tế như vậy, hiện nay, rừng cọ đang được chính quyền địaphương giao cho Hội Cựu chiến binh xã chăm sóc, bảo vệ. Hàng năm, các cựu chiếnbinh, cũng là những người con quê hương từng có tuổi thơ gắn bó với cây cọ lạichung sức trồng mới hàng trăm gốc cọ, cắt, tỉa những cành lá già, khô, chặt bỏnhững cây cọ đã già, chết... Đồng thời giao cho Chi hội cựu chiến binh thônQuảng Hạ trực tiếp kiểm tra, chăm sóc, theo dõi sự phát triển của cây. Bên cạnhđó, các cấp Hội Cựu chiến binh trong xã cũng thường xuyên tuyên truyền đến mọingười dân nâng cao ý thức, không chặt phá, khai thác cọ bừa bãi, giữ gìn rừngcọ độc đáo của quê hương.

Theo những ngươìdân thôn Quảng Hạ, trước đây, nhất là thời kỳ bao cấp, cây cọ có giá trị kinhtế khá lớn, với lá để lợp mái nhà, làm chổi, làm quạt mát, thân cọ được xẻ làmcầu, làm chuồng trâu, bò... Ngày nay, do sự phát triển của xã hội, không còncảnh nhà lợp mái cọ, nhưng cây cọ vẫn được người dân nơi đây trân trọng, giữgìn. Về thôn Quảng Hạ, xã Yên Thắng hôm nay, đi trên những con đường làng thấpthoáng cây cọ xanh mướt, tươi tốt trong các vườn nhà, đường làng ngõ xóm, nhìnrừng cọ xòe tán rộng giữa cánh đồng bao la, nhận thấy cây cọ đã được người dânnơi đây gìn giữ, phát triển, trở thành người bạn thân thiết, nghĩa tình, tạocho làng quê một nét đẹp, đặc trưng rất riêng, giúp cuộc sống nông thôn mơíthêm dân dã, yên bình, tươi đẹp.

Hạnh Chi