Giới chức EU và Mỹ lên kế hoạch lập 'lá chắn' quốc tế cho Ukraine thời hậu chiến

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu trong buổi họp báo sau Hội nghị thượng đỉnh Liên minh sẵn sàng, tại Điện Elysee, Paris, Pháp vào ngày 4/9. Ảnh: Reuters.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết có 26 quốc gia đã cam kết cung cấp các bảo đảm an ninh hậu chiến cho Ukraine, bao gồm lực lượng quốc tế trên bộ, trên biển và trên không. Thông báo được đưa ra sau hội nghị thượng đỉnh các đồng minh của Kiev hôm 4/9.

Ông Macron cho hay ông, nhiều lãnh đạo châu Âu cùng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã điện đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump sau hội nghị, và các đóng góp của Mỹ cho thỏa thuận bảo đảm an ninh sẽ được chốt trong vài ngày tới.

Khi được hỏi liệu có dự định sớm trao đổi với Tổng thống Nga Vladimir Putin hay không, ông Trump trả lời: “Có, tôi sẽ. Chúng tôi sẽ có một cuộc đối thoại rất tốt đẹp”.

Hội nghị thượng đỉnh với sự tham gia của 35 nhà lãnh đạo từ cái gọi là “liên minh sẵn sàng hành động” – chủ yếu là các nước châu Âu – được tổ chức nhằm hoàn tất cơ chế bảo đảm an ninh và kêu gọi sự hậu thuẫn của Mỹ, điều mà giới châu Âu khẳng định là tối quan trọng để bảo đảm tính khả thi.

Theo ông Macron, các bảo đảm này nhằm trấn an Ukraine và răn đe Nga không tấn công nước láng giềng một lần nữa. “Ngày nào xung đột chấm dứt, các bảo đảm an ninh sẽ được triển khai”, ông nói tại buổi họp báo ở Điện Elysee, đứng cạnh ông Zelensky.

Dù giới chức châu Âu thừa nhận viễn cảnh hòa bình còn xa, họ vẫn muốn chuẩn bị sẵn cho thời điểm chiến tranh kết thúc. Việc xây dựng các bảo đảm an ninh cũng được xem là cách để khẳng định cam kết với Kiev, đồng thời hy vọng ông Trump sẽ tham gia.

Ban đầu ông Macron nói 26 nước này sẽ triển khai trực tiếp tại Ukraine. Nhưng sau đó ông làm rõ rằng một số quốc gia sẽ hỗ trợ từ bên ngoài, chẳng hạn huấn luyện và trang bị cho quân đội Ukraine. Ông không nêu con số cụ thể về binh sĩ tham gia.

Đức và một số nước tuyên bố sẽ tham gia nỗ lực này, song Berlin nhấn mạnh chỉ quyết định cam kết quân sự khi có các điều kiện rõ ràng, bao gồm mức độ tham gia của Mỹ. Thủ tướng Italy Giorgia Meloni khẳng định sẽ không gửi quân tới Ukraine, nhưng sẵn sàng giám sát lệnh ngừng bắn và huấn luyện binh sĩ Ukraine ở ngoài lãnh thổ nước này.

Pháp và Anh – hai đồng chủ trì liên minh – cho biết sẵn sàng triển khai lực lượng tới Ukraine sau khi chiến tranh chấm dứt. “Chúng tôi đang xác định quốc gia nào tham gia vào lĩnh vực an ninh nào”, ông Zelensky nói. “26 nước đã đồng ý cung cấp bảo đảm an ninh. Đây là lần đầu tiên sau một thời gian dài, chúng ta có một cam kết nghiêm túc, rất cụ thể”.

Ông Macron cho biết liên minh và Mỹ đã đồng ý phối hợp chặt chẽ hơn về các biện pháp trừng phạt trong tương lai, đặc biệt nhắm vào lĩnh vực dầu khí Nga và Trung Quốc.

Tại Sofia, Thủ tướng Bulgaria Rosen Zhelyazkov nói nước ông không có kế hoạch đưa quân tới Ukraine nhưng sẵn sàng đóng góp vào các nỗ lực hải quân ở Biển Đen như rà phá thủy lôi. Bulgaria cũng muốn hình thành một liên minh an ninh khu vực với Romania và Thổ Nhĩ Kỳ.

Các chính phủ châu Âu nhấn mạnh lực lượng của họ ở Ukraine sẽ cần có bảo đảm an ninh từ Mỹ như một “lá chắn dự phòng”. Ông Trump đến nay chưa đưa ra cam kết rõ ràng. Đặc phái viên của ông, Steve Witkoff, đã gặp các quan chức cấp cao Pháp, Anh, Đức, Italy và Ukraine trước hội nghị, rồi dự ngắn gọn phiên khai mạc.

Giới chức châu Âu cũng muốn nhấn mạnh sự đình trệ trong tiến trình đàm phán trực tiếp giữa ông Putin và ông Zelensky kể từ khi ông Trump tiếp ông Putin hồi tháng 8, đồng thời thúc giục ông gây thêm sức ép với Moscow.

Trong khi đó, ông Putin tuyên bố rằng vẫn có cơ hội kết thúc chiến tranh bằng đàm phán “nếu lý trí chiếm ưu thế”. Ông cũng bác bỏ khả năng NATO triển khai quân tới Ukraine trong một thỏa thuận hòa bình. Tuy nhiên, Tổng thư ký NATO Mark Rutte bác bỏ lập trường này.

Huyền Chi