Giữ bản chất đặc thù của ngành y: Kiến nghị thống nhất quản lý văn bằng sau đại học

Trong bối cảnh hệ thống y tế Việt Nam đang đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ về đào tạo nhân lực, nhiều chuyên gia cho rằng việc xác định rõ mô hình quản lý văn bằng sau đại học trong lĩnh vực sức khỏe là điều cấp thiết. Những quan điểm từ lãnh đạo các trường đại học y khoa lớn tại Hà Nội tiếp tục làm rõ tính đặc thù, tính gắn kết và yêu cầu không thể tách rời giữa đào tạo - thực hành - giám sát và cấp phép hành nghề trong các chương trình đào tạo chuyên sâu.

Hiệu trưởng Trường Đại học Y Hà Nội GS.TS.BS Nguyễn Hữu Tú cho rằng, đào tạo y khoa là lĩnh vực mang tính đặc thù rất cao. Theo ông, chỉ khi giảng đường và bệnh viện được xem là một chỉnh thể thống nhất về nội dung, triết lý và trách nhiệm đào tạo thì việc đào tạo bác sĩ, đặc biệt là đào tạo chuyên sâu sau đại học, mới có thể vận hành đúng bản chất.

Từ cơ sở đó, GS.TS.BS Nguyễn Hữu Tú dẫn Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị, trong đó xác định rõ văn bằng đào tạo chuyên khoa thuộc ngành y là loại hình đào tạo chuyên sâu và đặc thù, thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế. Ông cho rằng, việc luật hóa để làm rõ trách nhiệm và thẩm quyền là rất cần thiết.

Hình ảnh minh họa/ITN

Nghị quyết số 72, tại Mục III - Nhiệm vụ, giải pháp, khoản 3 về nâng cao y đức và phát triển nhân lực, nêu rõ: "Thực hiện đào tạo chuyên sâu đặc thù trình độ sau đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân trong lĩnh vực sức khỏe do Bộ Y tế quản lý". Quan điểm này, theo GS.TS.BS Nguyễn Hữu Tú, chính là cơ sở chính trị và pháp lý để tiếp tục duy trì mô hình quản lý các văn bằng chuyên khoa I, chuyên khoa II thuộc thẩm quyền Bộ Y tế.

GS.TS.BS Nguyễn Hữu Tú phân tích, chương trình đào tạo bác sĩ chuyên khoa I hiện có khoảng 67 tín chỉ, trong đó khoảng 80% nội dung tương đồng với chương trình thạc sĩ ứng dụng. Điểm khác biệt chủ yếu nằm ở học phần nghiên cứu khoa học: chương trình thạc sĩ yêu cầu thực hiện luận văn, trong khi chuyên khoa I tập trung gần như toàn bộ vào thực hành lâm sàng. Từ thực tế này, Hiệu trưởng Trường Đại học Y Hà Nội cho rằng văn bằng chuyên khoa I nên tiếp tục được Bộ Y tế quản lý nhằm bảo đảm tính đặc thù của loại hình đào tạo này.

Người học, nếu có nhu cầu, có thể bổ sung học phần nghiên cứu và thực hiện luận văn theo chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo để được công nhận tương đương trình độ thạc sĩ. Cách tiếp cận này, theo GS.TS.BS Nguyễn Hữu Tú, vừa giữ được đặc thù của hệ đào tạo chuyên sâu sau đại học, vừa tránh xung đột với Khung trình độ quốc gia. Ông đồng thời kiến nghị Bộ Y tế và Bộ Giáo dục và Đào tạo sớm thống nhất ban hành quy định chung để tạo thuận lợi cho người học, nâng cao hiệu quả quản lý và bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực bác sĩ chuyên khoa cho hệ thống y tế.

Chung nhận định này, Hiệu trưởng Trường Đại học Y tế công cộng GS.TS Hoàng Văn Minh cho rằng, đào tạo nhân lực y tế, đặc biệt là sau đại học, là lĩnh vực có tính đặc thù cao vì gắn kết trực tiếp với hệ thống chăm sóc sức khỏe, từ Bộ Y tế, Sở Y tế, bệnh viện, trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC), trung tâm y tế, trạm y tế đến đội ngũ nhân viên y tế và người dân trong cộng đồng.

Theo GS.TS Hoàng Văn Minh, người học ngành sức khỏe không chỉ tiếp thu kiến thức hàn lâm mà phải được rèn luyện liên tục các kỹ năng lâm sàng, cận lâm sàng, cũng như năng lực chăm sóc và nâng cao sức khỏe cộng đồng trong môi trường thực hành thực tế. Ông nhấn mạnh, năng lực nghề nghiệp của cán bộ y tế chỉ được hình thành đầy đủ khi trải qua chu trình khép kín: đào tạo - thực hành - giám sát và cấp phép hành nghề.

Chu trình này, ông phân tích, chỉ vận hành hiệu quả khi đào tạo gắn chặt với bệnh viện, CDC, trạm y tế và các cơ sở chăm sóc sức khỏe, nơi người học hằng ngày tiếp cận bệnh nhân thật, ca bệnh thật và tình huống y tế thật. Các chương trình sau đại học như bác sĩ nội trú, chuyên khoa I, chuyên khoa II chính là giai đoạn then chốt hình thành năng lực chuyên môn sâu, những năng lực không thể đạt được qua học tập thuần túy trên lớp mà chỉ được phát triển khi chương trình triển khai ngay trong hệ thống chăm sóc sức khỏe.

GS.TS Hoàng Văn Minh khẳng định: Bộ Y tế giữ vai trò cơ quan quản lý hệ thống đào tạo chuyên sâu sau đại học khối ngành sức khỏe là điều kiện tiên quyết để bảo đảm sự thống nhất giữa đào tạo - thực hành - giám sát và cấp phép hành nghề; tránh phân mảnh; bảo đảm an toàn người bệnh; và duy trì chất lượng nguồn nhân lực y tế ở mức cao nhất. Đây là nền tảng để xây dựng một hệ thống y tế quốc gia vững mạnh, hiện đại và bền vững.

Thái Yến