Giữ bản sắc từ những mái nhà sàn

Làng du lịch cộng đồng Pác Ngòi.

Những bản làng nhà sàn truyền thống của người Tày nép mình giữa những dãy núi đá vôi hiền hòa lâu nay vốn được xem như biểu tượng văn hóa và là thương hiệu du lịch cộng đồng ở Khu du lịch Ba Bể.

Tuy nhiên, cùng với tốc độ phát triển du lịch và nhu cầu nâng cấp đời sống, ngày càng nhiều hộ dân xây dựng nhà cao tầng, lợp mái tôn xanh trong những ngôi làng từng có bao nếp nhà sàn truyền thống.

Tại bản Pác Ngòi, bắt đầu từ năm 2019, hàng chục công trình mọc lên san sát với gạch, ngói sắt thép và bê tông khiến diện mạo làng du lịch cộng đồng mất dần bản sắc.

Anh Nguyễn Đăng Đoàn, một hướng dẫn viên du lịch thường xuyên đưa khách đến bản Pác Ngòi, cho biết: Tôi đã đưa du khách đến đây nhiều năm qua, mỗi năm tôi lại thấy diện mạo của bản thay đổi vì nhiều ngôi nhà xây mọc lên. Khách của tôi là người nước ngoài nên luôn muốn trải nghiệm homestay nhà sàn. Càng nhiều nhà xây mọc lên thì những lựa chọn của họ càng ít đi.

Nguyên nhân của tình trạng trên xuất phát từ việc người dân làm dịch vụ du lịch xây dựng theo nhu cầu riêng, không có kiến trúc phù hợp với truyền thống văn hóa và cảnh quan môi trường sinh thái. Ý thức bảo vệ tài nguyên, gìn giữ cảnh quan của một bộ phận người dân còn hạn chế, trong khi công tác quản lý, định hướng phát triển du lịch cộng đồng còn bất cập.

Hệ quả là hàng loạt công trình cao tầng mọc lên, phá vỡ không gian kiến trúc truyền thống của các bản làng người Tày ven hồ Ba Bể. Thực tế cho thấy, những ngôi nhà sàn của người Tày không những mang giá trị kinh tế mà còn chứa đựng chiều sâu văn hóa và những truyền thống tốt đẹp của đồng bào Tày.

Ông Phạm Hải Quỳnh, Viện trưởng Viện Phát triển du lịch châu Á, Chủ tịch Hội Du lịch cộng đồng Việt Nam, cho rằng: Hiện nay, du lịch cộng đồng phát triển ở nhiều nơi, nếu xã Ba Bể không tạo ra những giá trị riêng biệt thì sẽ rơi vào trùng lặp, đại trà. Chính quyền địa phương nên thực hiện tốt vai trò đồng hành, tư vấn, định hướng cho người dân làm du lịch bài bản hơn, từ bảo tồn cảnh quan, không gian kiến trúc đến bảo tồn bản sắc văn hóa.

Du khách check-in tại một quán cà phê được thiết kế theo phong cách nhà sàn truyền thống của người Tày.

Ông Phạm Ngọc Thịnh, Chủ tịch UBND xã Ba Bể, chia sẻ: Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1407/QĐ-TTg về phê duyệt Quy hoạch bảo quản, tu tổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt danh lam thắng cảnh hồ Ba Bể, trong đó có nội dung cải tạo, chỉnh trang kiến trúc, hạ tầng khu dân cư, khôi phục kiến trúc nhà ở truyền thống để phát triển du lịch cộng đồng. Chúng tôi mong rằng sau khi Quy hoạch được công bố, tỉnh sẽ triển khai hỗ trợ xã thực hiện đúng nội dung, kế hoạch được phê duyệt.

Thực hiện mục tiêu phát triển du lịch bền vững cần có những giải pháp kịp thời để tiếp tục quản lý, hướng dẫn người dân trong Khu du lịch hồ Ba Bể làm du lịch bài bản, chuyên nghiệp và đúng bản sắc trong thời gian tới.

Đây sẽ là hoạt động quan trọng để mỗi ngôi nhà sàn, mỗi bản làng ven hồ không chỉ là nơi lưu giữ ký ức văn hóa, mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn, khác biệt, góp phần đưa du lịch cộng đồng ở hồ Ba Bể phát triển bền vững, gắn kết chặt chẽ giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế.

Vi Diễn