Giữ gìn bản sắc trong du lịch

Kitti và chồng cùng điều hành trang trại Reinina Reindeer Farm gần Inari, Bắc Phần Lan, nơi gia đình đã chăn thả tuần lộc trong hơn 400 năm qua. Đây là quê hương của người Sámi, dân tộc bản địa duy nhất của châu Âu. Trong nhiều thế kỷ, họ chăn nuôi tuần lộc và chế biến thịt chúng; còn gạc, xương, da tuần lộc được dùng để sản xuất quần áo, công cụ.

Tuần lộc cũng thu hút khách du lịch. Kitti đưa các nhóm du khách đến trang trại để tham quan và tìm hiểu về văn hóa Sámi. Ngoài ra, cô điều hành các lớp học nấu ăn và hội thảo, hướng dẫn du khách cách chế tác đồ trang sức và đồ lưu niệm từ da tuần lộc.

Ngôi làng Inari, với số dân 650 người, chỉ có vài siêu thị và vài chục ngôi nhà dọc theo bờ một hồ nước lớn. Tuy nhiên, nơi đây được coi là thủ phủ văn hóa của cộng đồng người Sámi ở Phần Lan, là nơi đặt trụ sở Cộng đồng Sámi và bảo tàng bản địa toàn diện nhất của đất nước. Bảo tàng Siida Sámi, được tái cấu trúc vào năm 2022 và được trao giải Bảo tàng châu Âu của năm 2024, là điểm dừng chân cần thiết để tìm hiểu văn hóa Sámi.

Thông qua những bức ảnh tuyệt đẹp, đồ gia dụng, quần áo và các tấm bảng tương tác, bảo tàng đưa du khách đi qua hàng ngàn năm lịch sử và nghệ thuật của người Sámi. Bảo tàng giới thiệu cho du khách về lối sống và văn hóa của con người ngày nay, từ chăn tuần lộc đến âm nhạc và nghệ thuật.

Bảo tàng văn hóa Sámi - Bảo tàng châu Âu của năm 2024. Ảnh: Euronews

Các doanh nghiệp gia đình như Reinina Reindeer Farm là một phần của làn sóng trải nghiệm tích cực mới tại Phần Lan. Trong nhiều thập niên, những công ty du lịch - với nhân viên không phải là người Sámi - thường “rao bán tour” với hình ảnh méo mó về cuộc sống của người bản địa.

Những túp lều tuyết và xe trượt tuyết husky chiếm ưu thế trên các tờ rơi, nhưng chúng không phải là truyền thống của văn hóa Sámi mà được du nhập từ Bắc Mỹ. Hoạt động du lịch này chẳng những không mang lại lợi ích về mặt tài chính cho cộng đồng người bản địa, mà còn gây hại cho họ khi du khách xâm phạm vào các khu vực chăn thả gia súc và lan truyền những quan niệm sai lầm.

Cô Kirsi Suomi, điều phối viên dự án tại Cộng đồng Sámi, người đóng vai trò quan trọng trong một số sáng kiến du lịch bền vững, cho biết, người Sámi đã đấu tranh chống lại sự bóc lột văn hóa trong nhiều thập niên qua. Năm 2008, các nhà hoạt động đã phản đối những người mặc trang phục giả Sámi để giải trí cho du khách.

Thực tế, trong số hàng trăm doanh nghiệp du lịch, có chưa đến nửa tá là do người Sámi điều hành. Cô Suomi đã thực hiện một dự án vào năm 2018 nhằm xác định các nguyên tắc đạo đức cho du lịch Sámi. Những quy tắc này giúp du khách hiểu cách tương tác với văn hóa Sámi một cách tôn trọng. Cô hiện cũng phát triển một chương trình chứng nhận để giúp khách du lịch xác định các doanh nghiệp có đạo đức do người Sámi lãnh đạo.

Chương trình được NextGenerationEU tài trợ, sẽ được công bố tại Hội nghị Du lịch bản địa châu Âu, do Quốc hội Sámi của Inari tổ chức vào tháng 5 tới. Chứng nhận này sẽ giúp du khách đưa ra lựa chọn sáng suốt và giúp doanh nghiệp như Reinina Reindeer Farm, vốn hoạt động ở quy mô nhỏ, bền vững và chia sẻ những hiểu biết thực tế về cuộc sống của người Sámi, được biết đến rộng rãi hơn.

VIỆT LÊ