Giữ gìn di sản Huế trước thử thách của thiên tai và biến đổi khí hậu

Đợt lũ lớn vừa qua gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khu vực Hoàng thành Huế. Một đoạn tường thành dài khoảng 15m đã bị sập hoàn toàn, 7 vị trí khác xuất hiện dấu hiệu nghiêng, lún và đang được gia cố khẩn cấp nhằm ngăn nguy cơ sụp đổ lan rộng. Hầu hết các di tích thuộc quần thể di tích cố đô Huế đều bị ngập nước, trong đó Đại Nội ngập khoảng 0,3m, lăng Minh Mạng ngập sâu 1,4m, lăng Gia Long và Thiệu Trị ngập đến 1,5m.

Đại Nội Huế bị ngập trong đợt lũ lớn vừa rồi

Tình trạng ngâm nước kéo dài không chỉ khiến cảnh quan bị ảnh hưởng mà còn đe dọa nghiêm trọng đến kết cấu vật chất của di sản. Hệ thống gỗ cổ trong Đại Nội cùng nhiều công trình kiến trúc truyền thống đang đối mặt với nguy cơ mục hư, xuống cấp nhanh chóng nếu không được xử lý kịp thời. Những thiệt hại này cho thấy tính dễ tổn thương của các di tích Huế trước tác động của thiên tai và biến đổi khí hậu, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp bách về các giải pháp bảo tồn bền vững, thích ứng lâu dài.

Gia cố đoạn tường thành bị đổ sụp

Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã tiến hành khảo sát hiện trường, xác định mức độ hư hại, đồng thời phối hợp với các sở, ngành liên quan đánh giá nguyên nhân và đề xuất phương án xử lý, tu bổ.

Gia cố chống nghiêng lún tường thành Huế

Ông Lê Công Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết, Trung tâm cũng đã rà soát tổng thể bốn mặt của tường thành và tiến hành gia cố tạm thời những điểm bị lún, nghiêng:

Dùng sắt chống đỡ những đoạn thành nghiêng lún

“Trung tâm đã chủ động triển khai ngay các giải pháp cấp thời như bố trí biển cảnh báo nguy hiểm, tổ chức các rào chắn, che chắn. Hiện nay, trung tâm đang xin ý kiến UBND Thành phố và các bộ chủ quản để sớm xây dựng các phương án tu bổ khẩn cấp cho các điểm này, nhằm tránh bị sụp đổ ở những điểm tiếp theo, cũng như đảm bảo tính an toàn cho các khu di sản khỏi tác động từ bên ngoài”.

Tháp Chăm Phú Diên bị ngập trong đợt mưa lũ vừa rồi

Không chỉ Hoàng thành, Di tích Tháp Chăm Phú Diên ở xã Phú Vinh, một trong những tháp Chăm cổ nhất Việt Nam có niên đại thế kỷ VIII cũng bị ngập sâu trong nước do mưa lũ kết hợp với triều cường và nước biển dâng. Tháp được phát hiện vào năm 2001 khi bị vùi sâu trong lòng cát từ 5-7m, thấp hơn mực nước biển, và sau đó được đặt trong nhà kính để bảo vệ. Tuy nhiên, do nằm ở vị trí thấp, di tích này bị ngập úng, lần này nước dâng tới 70cm. Đây là công trình được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam và Liên minh Kỷ lục Thế giới ghi nhận là “tháp Chăm cổ chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên trên thế giới”.

Tháp Chăm được phát hiện vào tháng 4/2001, bị vùi sâu trong lòng cát từ 5-7 mét

Ông Nguyễn Đức Lộc, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử thành phố Huế cho biết, sau lũ, đơn vị đã sử dụng nhiều máy bơm chuyên dụng để hút nước ra khỏi tháp, tránh ảnh hưởng đến chân công trình.“Bảo tàng Lịch sử đã huy động nhiều máy bơm chuyên dụng để hút nước ra khỏi tháp, tránh việc nước có thể làm ảnh hưởng đến chân tháp. Di tích Tháp Chăm Phú Diên có đặc điểm nằm sâu dưới lòng đất và thấp hơn mực nước biển. Giải pháp lâu dài, chúng tôi phải mời các cơ quan, ban ngành có chuyên môn để cùng họp và đưa ra các phương án, các giải pháp phù hợp nhất cho việc thoát nước lâu dài cho tháp Phú Diên”.

Tháp chăm Phú Diên

Khắc phục thiệt hại nặng nề do mưa lũ và bão số 13 gây ra, các cơ quan chức năng của thành phố Huế đã khẩn trương triển khai các biện pháp bảo vệ di sản. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch yêu cầu UBND thành phố Huế kiểm tra, đánh giá hiện trạng, rà soát toàn bộ hệ thống tường thành và các di tích liên quan, đồng thời triển khai biện pháp bảo đảm an toàn cho di tích và người dân.

Ông Hoàng Hải Minh, Phó Chủ tịch UBND thành phố Huế cho biết: “Thành phố đã chỉ đạo Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cùng Sở Văn hóa đánh giá lại tổng thể hệ thống tường thành, vùng có dấu hiệu nứt, tường yếu để có giải pháp tu bổ lâu dài, tránh tình trạng khi cứng hóa một điểm thì những điểm chưa được xử lý tiếp tục sụp đổ...”.

Đoạn tường thành ở Hoàng Thành Huế bị sụp đổ

Huế là vùng đất giàu di sản đang phải đối mặt với thách thức nghiêm trọng từ thiên tai. Việc bảo tồn di tích không chỉ dừng lại ở khôi phục sau mưa lũ mà còn cần một chiến lược dài hạn để thích ứng với điều kiện thời tiết cực đoan, kết hợp giải pháp kỹ thuật, quy hoạch và quản lý di sản bền vững.

Lê Hiếu/VOV-Miền Trung