Giữ 'hộ chiếu xanh' cho nông sản

Toàn tỉnh hiện có gần 2.000 ha được cấp mã số vùng trồng, tập trung vào các cây trồng tiềm năng như: chuối (1.100 ha), chè (476 ha), cây ăn quả có múi (106 ha), rau (89 ha) và lúa (87 ha)...

“Tấm hộ chiếu xanh” không phải là một danh hiệu, mà là sự bảo chứng cho cả quy trình sản xuất an toàn, có trách nhiệm và hoàn toàn minh bạch. Đó là cam kết về chất lượng, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc mà bất kỳ thị trường khó tính nào cũng yêu cầu.

Khảo sát thực tế tại các vùng trồng đã được cấp mã số cho thấy một bức tranh đa chiều, nơi cơ hội và thách thức luôn song hành. Để có được tấm “hộ chiếu” này, người nông dân phải thay đổi hoàn toàn tập quán canh tác truyền thống.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Tiến Dũng - Tổ trưởng Tổ hợp tác trồng lúa xã Tân Hợp, đơn vị được cấp mã số vùng trồng cho 5 ha lúa, không giấu được niềm vui nhưng cũng đầy trăn trở.

Chúng tôi phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình “4 đúng” khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, chỉ dùng các loại thuốc trong danh mục cho phép. Toàn bộ quá trình từ lúc gieo mạ, bón phân, phun thuốc đến lúc thu hoạch đều phải được ghi chép vào nhật ký đồng ruộng.

Ban đầu bà con thấy phiền hà, nhưng giờ đã quen. Nhờ đó, hạt gạo làm ra không chỉ sạch, an toàn mà còn được doanh nghiệp ký hợp đồng bao tiêu với giá ổn định, không còn lo đầu ra bấp bênh như trước.

Nếu tuân thủ quy trình là điều kiện cần, thì duy trì một cách đồng bộ và bền vững lại là điều kiện đủ để giữ vững “hộ chiếu xanh”. Áp lực này càng đè nặng lên vai các hợp tác xã, những đơn vị đứng tên đại diện cho hàng chục hộ nông dân.

Bà Phùng Thị Tuyền - Giám đốc Hợp tác xã Việt Hải Đăng, xã Quy Mông, đơn vị được cấp mã số vùng trồng cho 4,385 ha đao riềng, nhấn mạnh rằng, việc tuân thủ quy định là yếu tố sống còn. Bà hiểu rõ, mã số vùng trồng là cam kết chung của cả một tập thể, đòi hỏi tính kỷ luật cao.

Chính sự tuân thủ này là nền tảng để hợp tác xã tạo ra sản phẩm miến đao OCOP 3 sao chất lượng, được thị trường tin dùng và khẳng định giá trị của việc sản xuất theo tiêu chuẩn.

Trước những thách thức mà người dân và hợp tác xã đang đối mặt, vai trò định hướng, hỗ trợ và giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước là vô cùng quan trọng.

Trao đổi về vấn đề này, bà Cao Thị Hòa Bình - Chi Cục trưởng Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Chăn nuôi, Thú y, Thủy sản tỉnh khẳng định: Công tác cấp mã số vùng trồng mới chỉ là bước khởi đầu, quan trọng là duy trì và nâng cao chất lượng nông sản tại vùng trồng sau đó.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, hằng năm, đơn vị xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ tại 100% vùng trồng, đồng thời sẵn sàng kiểm tra đột xuất khi có cảnh báo từ đối tác nhập khẩu hoặc phản ánh từ doanh nghiệp. Nguyên tắc “giám sát chặt chẽ nhưng đồng hành, hỗ trợ” được quán triệt. Qua đó, kịp thời nhắc nhở, chấn chỉnh sai phạm và tổ chức tập huấn bổ sung cho người dân.

Nhận diện thách thức lớn nhất đến từ thói quen và tính kỷ luật sản xuất của một bộ phận nông dân, Chi cục đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Các lớp tập huấn chuyên sâu về quy định mới của thị trường nhập khẩu được mở liên tục. Mô hình cán bộ kỹ thuật “3 cùng” (cùng ăn, cùng ở, cùng làm) với bà con được phát huy để hỗ trợ sát sao, kết hợp xây dựng các mô hình điểm để nông dân tham quan, học hỏi.

Trong gian tới, Chi cục sẽ đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số vào quản lý. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là tham mưu cho tỉnh xây dựng phần mềm cơ sở dữ liệu để số hóa toàn bộ vùng trồng đã được cấp mã, giúp việc truy xuất nguồn gốc trở nên nhanh chóng, minh bạch.

Việc sở hữu “hộ chiếu xanh” là một lợi thế cạnh tranh lớn, nhưng để biến lợi thế đó thành thành quả kinh tế bền vững thì vẫn còn nhiều việc phải làm. Trong đó quan trọng nhất là cần sự chung tay, đồng lòng và tinh thần trách nhiệm của cả hệ thống, từ người nông dân trên đồng ruộng đến các cấp quản lý.

Hà Hùng Cường