Giữ hồn cốt quê hương từ đặt tên xã, phường

Nhân dân phường Đồng Tâm, thành phố Yên Bái đồng lòng ủng hộ chủ trương sáp nhập các xã, phường thông qua những lá phiếu.

Tên xã - hồn cốt quê hương

Từ sau Kỳ họp thứ 23, khi HĐND tỉnh khóa XIX chính thức thông qua Nghị quyết về chủ trương sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã, một làn gió đổi mới đã lan khắp các vùng quê trong tỉnh. Đó không chỉ là sự dịch chuyển về mặt hành chính, mà là sự chuyển mình sâu sắc của tư duy quản trị, là bước đi bản lĩnh trong hành trình kiến tạo bộ máy chính quyền tinh gọn, hiện đại và hiệu quả.

Theo Đề án, từ 168 đơn vị hành chính cấp xã hiện có, tỉnh sẽ tinh giản còn 51 đơn vị - giảm 117 đơn vị, tức tương đương 69,64%. Một con số không nhỏ, phản ánh sự quyết liệt nhưng cũng đầy cân nhắc trong công cuộc sắp xếp. Tinh giản bộ máy không đơn thuần là bài toán tổ chức mà là lời giải mang tầm chiến lược trước đòi hỏi cấp thiết của thực tiễn.

Trong bối cảnh toàn quốc đang nỗ lực tái cơ cấu hệ thống chính quyền các cấp, việc Yên Bái thúc đẩy nhanh việc thực hiện Đề án này thể hiện rõ tư duy đổi mới, đặt lợi ích dài lâu của nhân dân và Nhà nước lên trên những ngại ngần nhất thời. Nhưng điều làm nên chiều sâu nhân văn và bản sắc riêng biệt của Yên Bái lại không nằm hoàn toàn ở những sơ đồ hành chính khô cứng hay các báo cáo tổng hợp tỉ mỉ. Nó nằm ở chi tiết tưởng chừng nhỏ bé: cách lựa chọn tên gọi cho các xã, phường sau khi sáp nhập.

Tên xã - nghe qua có vẻ chỉ là một ký hiệu hành chính. Nhưng ở Yên Bái, tên xã là ký ức, là hồn cốt của một vùng đất. Chính vì vậy, tỉnh đã cẩn trọng, tỉ mỉ trong việc đặt tên cho các đơn vị mới. Thay vì áp đặt hay tạo ra những cái tên hoàn toàn mới, Yên Bái đã ưu tiên giữ lại một trong các tên gọi cũ - những địa danh đã thân quen với bao thế hệ, đã trở thành biểu tượng tinh thần gắn bó giữa người với đất, giữa quá khứ với hiện tại.

Đây không chỉ là giải pháp kỹ thuật để hạn chế xáo trộn mà là một lựa chọn mang chiều sâu văn hóa và cảm xúc. Mỗi địa danh ở Yên Bái đều như một lớp trầm tích văn hóa, tích tụ từ đời sống, lịch sử và truyền thống của người dân bản địa. Tên gọi ấy gợi lại hình ảnh những dòng suối mát trong, những nếp nhà sàn thấp thoáng sau rặng núi, tiếng khèn vọng lại giữa phiên chợ vùng cao… Đó là những ký hiệu không lời của ký ức tập thể, là chiếc cầu nối giữa quá khứ và tương lai.

Một triết lý phát triển

Việc bảo lưu tên gọi chính là bảo vệ một phần căn tính của địa phương - một thứ tài sản phi vật thể quý giá, không thể đong đếm bằng con số. Luận điểm này càng được củng cố khi đặt trong mạch tư duy phát triển bền vững. Một bộ máy tinh giản sẽ chỉ thực sự hiệu quả khi nó không làm tổn thương cấu trúc văn hóa và tinh thần của cộng đồng. Yên Bái, bằng việc lắng nghe dân, tôn trọng lịch sử, đã khéo léo gạn lọc từ trong tâm thức cộng đồng những gì quý giá nhất để giữ lại.

Đó không phải là hành động hình thức mà là cách chính quyền đồng hành với dân bằng sự thấu hiểu và sẻ chia. Từ trong câu chuyện tên gọi, ta thấy thấp thoáng một triết lý phát triển: cải cách để hiện đại hơn nhưng không được đánh mất hồn cốt của quê hương. Những cái tên mới - thực chất là những tên cũ được lựa chọn cẩn trọng - đã và đang giúp người dân không bị lạc lõng trong chính mảnh đất mình sinh ra, lớn lên.

Doanh nghiệp không phải loay hoay vì những thay đổi hành chính gây nhiễu thông tin. Các mối quan hệ xã hội, hành chính, tín ngưỡng, truyền thống vẫn được bảo lưu một cách tự nhiên. Đó là minh chứng rõ ràng cho việc sáp nhập nhưng không hủy bỏ, cải cách nhưng không phủ định, đổi mới mà vẫn giữ gìn.

Một lần nữa, Yên Bái cho thấy, cải cách không chỉ là việc của bàn giấy mà là một hành trình dung hòa giữa lý trí tổ chức và cảm xúc cộng đồng. Trong dòng chảy mạnh mẽ của thời đại, nơi đâu giữ được gốc rễ tinh thần, nơi đó sẽ đủ sức vươn lên. Và Yên Bái bằng một chi tiết nhỏ như tên gọi đơn vị hành chính đã khẳng định một điều lớn lao: đổi thay là tất yếu nhưng sự tử tế và trân trọng trong cách thực hiện mới là điều khiến nhân dân cảm động, tin tưởng và đồng hành.

Những ngày đầu hè, dưới tán cây bằng lăng nở tím rực một góc trụ sở phường Hợp Minh, thành phố Yên Bái, bà Ngô Thị Huyền - người dân gắn bó hàng chục năm với mảnh đất này say sưa kể về bến Âu Lâu, như thể chuyện mới hôm qua.

"Cả tuổi thơ tôi gắn với con đò ấy. Bến Âu Lâu không chỉ là nơi chở người, chở hàng hóa qua sông Hồng mà còn chở cả những chiến sĩ, những chuyến vũ khí lên Tây Bắc trong những năm kháng chiến. Nay nghe tin lấy tên phường mới là Âu Lâu, tôi thực sự xúc động. Không chỉ vì cái tên quen, mà vì nó giúp ta nhớ lại một vùng ký ức oai hùng, một chứng tích lịch sử mà Yên Bái không thể lãng quên” - bà Huyền chia sẻ.

Phường Âu Lâu mới sẽ được thành lập trên cơ sở sáp nhập xã Giới Phiên, xã Minh Quân, phường Âu Lâu và phường Hợp Minh. Cái tên Âu Lâu gắn liền với Di tích lịch sử quốc gia, từng là cửa ngõ huyết mạch kết nối Tây Bắc nay được lựa chọn không chỉ như một sự sắp xếp hành chính mà là hồi sinh một biểu tượng. Cũng trong quá trình sắp xếp, phường Yên Bái mới ra đời trên cơ sở hợp nhất 5 phường nội thị: Đồng Tâm, Yên Ninh, Minh Tân, Hồng Hà và Nguyễn Thái Học.

Dẫu phải thay đổi tên gọi, nhưng theo bà Phạm Thị Lan - một cư dân lâu năm tại phường Hồng Hà, điều ấy không làm giảm đi sự thân quen mà ngược lại còn thổi thêm niềm kiêu hãnh. "Chúng tôi đồng thuận cao lắm. Tên phường Yên Bái không chỉ là tên tỉnh. Nó là bản sắc, là lịch sử, là tinh thần. Cái tên này giúp mỗi người dân đều có thể thấy mình trong đó, từ quá khứ đến hiện tại. Dù chuyển đổi giấy tờ, cập nhật lại địa chỉ, chúng tôi vẫn vui, vì nó mang ý nghĩa lâu dài”.

Chung nhịp đập của lòng dân

Tên gọi "Yên Bái” không chỉ là dấu ấn địa lý mà còn là biểu tượng của một trung tâm hành chính - chính trị - kinh tế - văn hóa của tỉnh. Giữ lại tên ấy cho một phường trung tâm là cách để tỉnh tôn vinh truyền thống, khẳng định vị thế và gắn kết lòng người. Trong quá trình thực hiện sắp xếp, tỉnh Yên Bái không đơn thuần áp dụng cơ học mà đã rà soát kỹ lưỡng, đánh giá từng trường hợp.

Có những xã dù nhỏ vẫn được giữ nguyên vì mang tính đặc thù hoặc đáp ứng đầy đủ các tiêu chí theo quy định. Những cái tên như: Chế Tạo, Lao Chải, Nậm Có (huyện Mù Cang Chải); Cát Thịnh (huyện Văn Chấn); Phong Dụ Thượng (huyện Văn Yên) hay Tà Xi Láng (huyện Trạm Tấu) vẫn tồn tại như những "cột mốc văn hóa” trên bản đồ hành chính mới.

Ở vùng Mường Lò - Nghĩa Lộ, ông Lã Như Huy - Bí thư Đảng ủy phường Trung Tâm cho rằng: "Chủ trương sắp xếp không phải là để xóa bỏ mà là để làm mới, để làm mạnh. Và muốn mạnh thì không thể bỏ quên cội rễ. Việc giữ tên cũ, chọn tên mới mang tính văn hóa - lịch sử là cách làm có tâm, có tầm. Nó khiến nhân dân yên lòng, mà bộ máy cũng thuận đường phát triển”.

Sau khi sắp xếp, bộ máy chính quyền cấp xã được tổ chức lại theo hướng khoa học, hiệu quả, từ các ban chuyên môn giúp việc như: Ban Kinh tế - Xã hội, Ban Pháp chế đến các phòng chức năng như: Văn phòng HĐND & UBND, Phòng Văn hóa - Xã hội, Trung tâm phục vụ hành chính công… Hệ thống giáo dục, y tế được giữ nguyên đảm bảo chất lượng phục vụ người dân không bị gián đoạn.

Tổng biên chế sau sắp xếp toàn tỉnh là 4.716 người, trong đó chuyển 1.270 biên chế cấp huyện về xã và kết thúc hoạt động không chuyên trách cấp xã đối với 1.223 người. Con số này không chỉ phản ánh quyết tâm tinh gọn mà còn là sự chuyển dịch để tập trung nguồn lực cho những người có năng lực thực thi công vụ hiệu quả.

Không phải nơi nào cũng dễ dàng trong việc thay đổi tên gọi hành chính. Bởi, đó là sự đụng chạm đến ký ức cộng đồng, đến tình cảm sâu xa. Nhưng ở Yên Bái, chủ trương này được đồng thuận cao từ cách làm thấu đáo, công khai, dân chủ. Người dân không chỉ là đối tượng được phục vụ mà còn là chủ thể góp ý, phản biện và quyết định. Những cuộc họp dân, hội nghị cử tri, thăm dò ý kiến được tổ chức rộng rãi. Và kết quả là sự đồng lòng - thứ tài sản vô giá để mỗi bước cải cách đi vào cuộc sống một cách bền vững.

Tên gọi một xã, một phường không chỉ là con chữ trên bản đồ. Nó là tiếng vọng của lịch sử, là hồn cốt của văn hóa, là nhịp đập của lòng dân. Yên Bái đã chọn đi một con đường không dễ - con đường giữ gìn và tôn vinh cái cũ trong bước chuyển mình của cái mới. Những tên gọi: Âu Lâu, Yên Bái, Cát Thịnh… sẽ mãi còn đó để nhắc nhớ về những giá trị bền lâu, để mỗi người dân khi nghe tới đều thấy mình gắn bó, tự hào và trách nhiệm. Khi quá khứ được trân trọng, tương lai mới có nền móng để vững vàng.

Trần Ngọc