Giữ nét đẹp trang phục người Dao Quần chẹt

Về xã Nga Hoàng, huyện Yên Lâp, chúng tôi dễ dàng nhìn thấy bên hiên nhà những người phụ nữ Dao Quần chẹt chăm chỉ, miệt mài với từng đường kim, mũi chỉ trên tấm vải chàm để làm nên bộ trang phục truyền thống dân tộc. Chị Dương Thị Oanh, khu Sơn Nga vừa thêu trang phục vừa cho biết: Từ nhỏ, tôi đã được bà, được mẹ chỉ bảo, truyền dạy cho cách thêu thùa, làm trang phục truyền thống. Người phụ nữ giao ở Nga Hoàng luôn cảm thấy tự hào vì mình tự tay tạo nên bộ trang phục dân tộc.

Trang phục truyền thống của người Dao Quần chẹt đa dạng từ quần, áo, yếm, khăn, mũ... Lấy tông màu chàm đen làm chủ đạo, kết hợp với những nét hoa văn thêu chỉ, các phụ kiện, trang sức khá cầu kỳ, hòa quyện vào nhau thành một khối thống nhất không thể tách rời.

Trang phục ở đàn ông đơn giản hơn phụ nữ, trang phục truyền thống đàn ông gồm: Áo cánh ngắn, cài cúc, cổ đứng để mặc ngoài và một chiếc quần dài, khăn vấn đầu; trang phục của phụ nữ bao gồm: Áo dài, yếm, quần, dây lưng, xà cạp, khăn đội đầu và các đồ trang sức khác đi kèm.

Để hoàn thành một bộ trang phục, người phụ nữ Dao Quần chẹt phải trải qua những công đoạn công phu và tỉ mỉ, có khi mất cả tháng trời. Chiếc áo được thêu đặc biệt với rất nhiều họa tiết, hoa văn bằng những đường chỉ màu rực rỡ tượng trưng cho mặt trời, cây cỏ, hoa lá, guồng nước với mong muốn mưa thuận gió hòa, vạn vật tốt tươi.

Chiếc quần dài thân thường rộng, độ giãn lớn, ống quần hẹp là nét đặc trưng riêng biệt của người Dao Quần chẹt. Khăn đội đầu có hai loại là khăn thêu và không thêu. Bộ xà tích gồm: Dây bạc, nhiều đồng bạc, xương trâu vuốt thành đoạn nhỏ như chiếc đũa, chạm trổ cầu kỳ cùng những chiếc vòng bạc đeo cổ thể hiện tính kiên trì, đồng thời thể hiện vai trò, địa vị của người mặc trong cộng đồng.

Đồng chí Trịnh Tiến Xuân – Bí thư Đảng ủy xã Nga Hoàng cho biết: Người Dao sinh sống tại địa phương đều thuộc nhóm Dao Quần chẹt. Hiện nay, đồng bào chủ yếu chỉ diện trang phục truyền thống vào các dịp lễ Tết, đám cưới hoặc các dịp lễ trọng. Số lượng những người phụ nữ Dao thành thạo dệt, thêu trang phục hiện cũng đã lớn tuổi.

Thời gian qua, việc giữ gìn trang phục truyền thống đã được xã Nga Hoàng, huyện Yêm Lập quan tâm, chú trọng. Trong đó, xã đã đưa việc bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc trở thành một trong hai khâu đột phá trong nhiệm kỳ tới, nhằm tuyên truyền, vận động nhân dân bảo tồn những nét đẹp văn hóa truyền thống, khuyến khích người phụ nữ Dao tích cực truyền dạy lại cách may, thêu thùa trang phục truyền thống cho con, cháu trong gia đình.

Dù cuộc sống còn gặp nhiều khó khăn, song các giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt là trang phục là một thành tố quan trọng, thể hiện sự kết tinh sáng tạo, góp phần vào việc duy trì, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của người Dao Quần chẹt, lưu giữ trong từng nếp nhà, từ thế hệ này qua thế hệ khác.

Tú Anh