Giữ nhịp M&A tài chính: Giữa thách thức và kỳ vọng

Với nhà đầu tư quốc tế, M&A không chỉ là cách nắm giữ thị phần hiện tại, mà còn là bước đi đón đầu xu hướng phát triển dài hạn của thị trường vốn

“Miếng bánh” hấp dẫn của giới tài chính quốc tế

Hàng loạt thương vụ M&A trong lĩnh vực tài chính những năm gần đây đang tạo ra hai luồng quan điểm trái ngược. Một mặt, nhiều chuyên gia lo ngại dư địa tăng trưởng của tài chính tiêu dùng tại Việt Nam đang dần thu hẹp trước sức ép nợ xấu và tốc độ già hóa dân số nhanh. Mặt khác, các thương vụ “tỷ USD” cho thấy những tập đoàn quốc tế vẫn nhìn thấy tiềm năng dài hạn, sẵn sàng rót vốn mạnh vào Việt Nam.

Đầu năm 2024, thị trường chứng kiến thương vụ lớn khi Home Credit chuyển nhượng 100% vốn góp tại Công ty tài chính TNHH MTV Home Credit Việt Nam cho Tập đoàn SCBX (Thái Lan) với giá trị 866 triệu USD. Đây là thương vụ M&A công ty tài chính lớn thứ hai tại Việt Nam, chỉ sau vụ Ngân hàng SMBC (Nhật Bản) mua 49% vốn FE Credit vào năm 2021.

Cùng thời điểm, Ngân hàng Ayudhya (Krungsri) - ngân hàng lớn thứ 5 tại Thái Lan cũng hoàn tất mua lại 50% vốn còn lại tại SHB Finance, chính thức sở hữu toàn bộ công ty tài chính này. Những bước đi dứt khoát từ các tập đoàn tài chính khu vực khẳng định niềm tin vào thị trường Việt Nam, bất chấp biến động ngắn hạn.

Không chỉ mảng tài chính tiêu dùng, thị trường vốn Việt Nam cũng đang trở thành điểm đến của các “ông lớn” toàn cầu. Tháng 2/2024, S&P Global - tập đoàn có vốn hóa hơn 167 tỷ USD trên sàn NYSE chính thức trở thành cổ đông chiến lược, nắm giữ 43,4% cổ phần tại FiinRatings. Sự kết hợp giữa kinh nghiệm quốc tế của S&P và sự am hiểu thị trường nội địa của FiinRatings mở ra cơ hội kết nối nguồn lực toàn cầu, góp phần nâng tầm thị trường vốn Việt Nam.

Sự hiện diện của Quỹ Bảo lãnh và Đầu tư Tín dụng (CGIF - quỹ tín thác thuộc ADB) và Công ty chứng khoán Maybank trong các thương vụ trái phiếu cũng tạo cú hích mới. Năm 2024, CGIF bảo lãnh thành công lô trái phiếu 700 tỷ đồng kỳ hạn 10 năm của Biwase - Long An, trở thành trái phiếu đầu tiên tại Việt Nam được xếp hạng tín nhiệm AAA nhờ bảo lãnh toàn phần. Đây được coi là bước tiến quan trọng trong việc xây dựng niềm tin và mở rộng thị trường nợ doanh nghiệp.

Động lực từ chính sách và nền kinh tế

Ông Michael Paul Piro, Tổng giám đốc Indochina Capital nhận định, mục tiêu tăng trưởng GDP 8,3-8,5% năm 2025 của Việt Nam sẽ tạo động lực mạnh cho kinh tế xanh, kinh tế số và chuyển đổi số. Trong bức tranh đó, hoạt động M&A nổi lên như một kênh quan trọng thúc đẩy tái cấu trúc và mở rộng quy mô doanh nghiệp. Tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh thường kéo theo nhu cầu đầu tư, đa dạng hóa và gia nhập thị trường, khiến M&A trở thành lựa chọn tự nhiên để đạt được tăng trưởng.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang thúc đẩy nhiều giải pháp: minh bạch thông tin, đa dạng hóa sản phẩm, khuyến khích phát hành xanh - bền vững và áp dụng xếp hạng tín nhiệm. Theo ông Dominic Scriven, Chủ tịch Dragon Capital Group, nhu cầu vốn khổng lồ của khu vực tư nhân đến năm 2030 có thể lên tới 320 tỷ USD/năm, vượt xa khả năng cung ứng của hệ thống tín dụng. Để khai thông, thị trường vốn nợ và trái phiếu doanh nghiệp phải trở thành kênh huy động trung tâm.

Tuy nhiên, thị trường nợ Việt Nam hiện vẫn hạn chế về quy mô, chất lượng hàng hóa và thiếu cơ chế bảo lãnh tín dụng hiệu quả. Thêm vào đó, xếp hạng tín nhiệm quốc gia ở mức BB+ khiến nhiều quỹ quốc tế chưa thể phân bổ vốn vào trái phiếu Việt Nam.

FiinGroup bổ sung rằng, Hệ số An toàn vốn (CAR) của ngân hàng Việt Nam chỉ khoảng 12,5%, thấp hơn đáng kể so với khu vực, làm hạn chế khả năng cấp tín dụng trung - dài hạn. Trong khi đó, quy mô ngành quản lý quỹ mới đạt 28 tỷ USD (dưới 6% GDP) là quá nhỏ so với tiềm năng. Nếu nâng lên mức 15% GDP vào năm 2030, quy mô có thể đạt 120 tỷ USD - gấp 4,3 lần hiện tại.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Phó chủ tịch FiinRatings chia sẻ, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam mới ở mức 1,25 triệu tỷ đồng (tương đương 10,8% GDP), còn rất xa so với mục tiêu 25% GDP vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu này, cần đồng bộ giải quyết các điểm nghẽn: cơ sở nhà đầu tư hạn chế, thiếu sản phẩm chất lượng, cơ chế bảo lãnh và xếp hạng tín nhiệm chưa hoàn thiện, hạ tầng thông tin và giám sát còn yếu.

Trong bối cảnh đó, hoạt động M&A trong lĩnh vực tài chính - từ công ty tài chính tiêu dùng, tổ chức xếp hạng tín nhiệm, đến công ty quản lý quỹ - vẫn đầy hấp dẫn. Việt Nam vừa có lợi thế về quy mô dân số trẻ, tầng lớp trung lưu mở rộng, vừa đang bước vào giai đoạn nâng hạng cả về tín nhiệm quốc gia lẫn thị trường chứng khoán.

Theo Cục Thống kê, 8 tháng đầu năm 2025, tổng vốn FDI đăng ký đạt 26,14 tỷ USD (tăng 27,3% so với cùng kỳ năm 2024). Riêng tháng 8 ghi nhận 18 thương vụ M&A trị giá 2,23 tỷ USD. Các lĩnh vực công nghiệp, công nghệ, bất động sản và dịch vụ tài chính vẫn dẫn đầu. Đáng chú ý, các thương vụ mang tính chiến lược chiếm ưu thế về số lượng, trong khi 78% tổng giá trị lại đến từ các giao dịch tái cấu trúc doanh nghiệp.

Với nhà đầu tư quốc tế, M&A không chỉ là cách nắm giữ thị phần hiện tại, mà còn là bước đi đón đầu xu hướng phát triển dài hạn của thị trường vốn và nhu cầu huy động vốn ngày càng lớn từ khu vực tư nhân.

Đối với Việt Nam, dòng vốn ngoại không chỉ mang lại nguồn lực tài chính, mà còn đem đến chuyên môn quản trị, chuẩn mực quốc tế và tính minh bạch - những yếu tố then chốt để thị trường tài chính nội địa trưởng thành.

Anh Hoa