'Giấc mơ Mỹ' gần hay xa hơn?

Tuần rồi, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh yêu cầu các công ty nộp mức phí mới hằng năm 100.000 USD khi đề nghị bảo lãnh thị thực H-1B, cùng với một số thay đổi khác đối với chương trình dành cho lao động nước ngoài có tay nghề cao.

H-1B là thị thực làm việc có giá trị 3 năm và có thể gia hạn thêm 3 năm, được thiết kế để thu hút những lao động nước ngoài xuất sắc nhất cho các công việc đòi hỏi kỹ năng cao, mà các công ty công nghệ khó có thể tuyển được từ công dân Mỹ hoặc thường trú nhân, theo tờ The Hill.

Cùng ngày, chính quyền Tổng thống Trump cũng công bố các cá nhân có thể mua “thẻ vàng Trump” – chương trình thị thực hoàn toàn mới tại Mỹ.

Hai chính sách liên quan thị thực mới trong cùng một ngày phản ánh một hiện trạng trái ngược. Cánh cửa mở giấc mơ được cư trú tại Mỹ của nhiều người lao động có tay nghề cao trở nên hẹp hơn với mức phí cao. Trong khi đó một cánh cửa mới lại được mở ra thêm cho giới nhà giàu trên hành trình đi đến "giấc mơ Mỹ".

Tổng thống Mỹ cầm "thẻ vàng Trump" vào tháng 4. Ảnh: AFP

Khó khăn hơn cho lao động xuất sắc

Theo số liệu chính phủ Mỹ, khoảng 2/3 lượng công việc được bảo đảm thông qua chương trình H-1B liên quan ngành công nghệ máy tính. Thị thực này cũng được các nhà tuyển dụng cũng sử dụng để đưa kỹ sư, nhà giáo dục và nhân viên y tế vào Mỹ.

Theo Cơ quan Di trú và Nhập tịch Mỹ, các ông lớn công nghệ như Amazon, Google, Meta, Microsoft và Apple nằm trong số những công ty tuyển dụng nhiều người sở hữu thị thực H-1B nhất vào năm 2024.

Ngoài ra, một số nhà lãnh đạo nổi tiếng trong ngành công nghệ, bao gồm tỉ phú Elon Musk, Giám đốc điều hành Alphabet – ông Sundar Pichai và Giám đốc điều hành Microsoft – ông Satya Nadella từng sở hữu thị thực H-1B.

Theo hãng tin Reuters, việc phải trả hàng năm 100.000 USD khi đề nghị bảo lãnh thị thực H-1B sẽ là điều thách thức với các công ty quy mô nhỏ và các công ty khởi nghiệp.

Các nhà kinh tế cũng cảnh báo rằng động thái này có thể khiến tăng trưởng kinh tế yếu hơn, vì các nhà tuyển dụng phải chịu chi phí cao hơn và khiến việc thu hút nhân tài nước ngoài trở nên khó khăn hơn. Họ cũng chỉ ra nguy cơ "chảy máu chất xám" khi sinh viên quốc tế có tay nghề cao buộc phải rời khỏi Mỹ.

Về phía Ấn Độ – quốc gia hưởng lợi lớn nhất từ thị thực H-1B vào năm 2024, các quan chức cho biết mức phí này sẽ gây ra hậu quả nhân đạo "thông qua sự gián đoạn gây ra cho các gia đình".

Chính phủ Ấn Độ cho biết họ "hy vọng rằng những gián đoạn này có thể được chính quyền Mỹ giải quyết một cách thỏa đáng" và nhấn mạnh rằng việc trao đổi lao động có tay nghề đã "đóng góp rất lớn" cho cả hai quốc gia.

Tuy nhiên, nhiều nhà lãnh đạo doanh nghiệp ủng hộ động thái của chính quyền Trump, bao gồm đồng sáng lập dịch vụ xem phim trực tuyến Netflix – ông Reed Hastings. Ông cho biết động thái này sẽ loại bỏ sự may rủi và mang lại cho người sử dụng lao động sự chắc chắn hơn.

Ông Trump ngày 19-9 khẳng định ngành công nghệ sẽ không phản đối động thái này.

Các quan chức Mỹ giải thích rằng biện pháp này sẽ khuyến khích các công ty tuyển dụng lao động Mỹ, đồng thời vẫn mở ra con đường để thuê lao động nước ngoài có tay nghề cao trong các lĩnh vực chuyên môn.

Dòng người xếp hàng làm thủ tục nhập cảnh tại bang Texas (Mỹ). Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Rộng cửa hơn cho giới nhà giàu

Theo trang web của chương trình "thẻ vàng Trump", các cá nhân có thể trả 1 triệu USD, phí xử lý và trải qua quá trình thẩm định để được cấp loại thẻ này và được cấp quyền cư trú tại Mỹ “với thời gian kỷ lục”. Ngoài ra, chương trình cũng cung cấp “thẻ vàng Trump cho doanh nghiệp” với giá 2 triệu USD, cho phép chuyển quyền sử dụng từ một nhân viên này sang một nhân viên khác trong doanh nghiệp.

“Thẻ vàng Trump” được đánh giá là rất khác so với thẻ thường trú nhân (thẻ xanh).

Thẻ xanh không yêu cầu đóng góp tài chính. Thẻ này cho phép người không phải công dân Mỹ sinh sống và làm việc tại Mỹ sau khi đáp ứng đủ điều kiện thông qua việc làm, quan hệ gia đình hoặc các chương trình nhân đạo. Hầu hết người nộp đơn có thể phải chờ đợi nhiều năm, tùy thuộc vào loại thị thực và quốc gia họ mang quốc tịch.

Sáng kiến “thẻ vàng Trump” này được cho là sẽ mang đến một lựa chọn để cư trú tại Mỹ theo cách chưa từng có tiền lệ. Trang tin Newsweek đánh giá đây là “một bước chuyển lớn trong chính sách thị thực của Mỹ”.

Nói về lợi ích của “thẻ vàng Trump”, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cho biết: "Chúng tôi sẽ chỉ tiếp nhận những người xuất sắc ở vị trí cao nhất thay vì những người cố gắng cướp việc làm của người Mỹ. Họ sẽ tạo ra doanh nghiệp và việc làm cho người Mỹ và chương trình này sẽ huy động hơn 100 tỉ USD cho Bộ Tài chính Mỹ”.

Tuy nhiên, theo hãng tin Bloomberg, chương trình “thẻ vàng Trump” không phải là mới vì trước đây một số nước đã triển khai chương trình tương tự với tên gọi “thị thực vàng”. Theo đó, “thị thực vàng” cho phép cá nhân có được quyền cư trú tạm thời hoặc vĩnh viễn tại một quốc gia bằng cách đầu tư như mua nhà, thành lập công ty hoặc quyên góp.

Cụ thể, Canada đã khởi động Chương trình Nhà đầu tư Nhập cư Liên bang vào những năm 1980. Bên kia Đại Tây Dương, thị thực vàng phổ biến trong thời kỳ cuộc khủng hoảng nợ châu Âu, khi một số quốc gia châu Âu triển khai “thị thực vàng” để cố gắng thu hút nguồn tiền nước ngoài và bù đắp thâm hụt ngân sách. Bồ Đào Nha, Ireland, Hy Lạp và Hungary nằm trong số những quốc gia này.

KHOA ĐIỀM