Giữa 'Khu Cháy' năm xưa, Hòa Chanh sáng mãi ngọn lửa Đại hội Đảng

Vùng “Khu Cháy” và sự lựa chọn mang tầm chiến lược

Làng Hòa Chanh xưa thuộc tổng Trầm Lộng, phủ Ứng Thiên, tỉnh Hà Đông cũ – vùng chiêm trũng, quanh năm ngập nước, bao quanh là những rặng tre và đồng lau sậy. Trải qua nhiều lần sáp nhập, đổi tên, nay Hòa Chanh thuộc xã Ứng Hòa, TP Hà Nội. Làng có hơn 180 hộ, gần 700 nhân khẩu, người dân hiền hậu, cần cù, gắn bó và giàu truyền thống cách mạng.

Ngôi đình Hòa Chanh nằm trên khu đất rộng hơn 3.000m², kiến trúc chữ Đinh, năm gian cổ kính, bao quanh là ao hồ, ruộng nước, lũy tre xanh ngát. Trong kháng chiến chống Pháp, nơi đây trở thành điểm hội họp, trú ẩn, nuôi giấu cán bộ – “căn cứ lòng dân” giữa vùng “Khu Cháy” khốc liệt.

Quang cảnh đình Hòa Chanh. Ảnh: Lại Tấn

Ông Lê Ngọc Điểm - nguyên Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Hòa Lâm chia sẻ: Tháng 7/1947, cuộc kháng chiến toàn quốc bước sang tháng thứ bảy. Thực dân Pháp thiết lập phòng tuyến bao vây Hà Nội, mở các cuộc càn quét, lập tề, dựng bốt khắp nơi. Địa bàn tỉnh Hà Đông bị uy hiếp nghiêm trọng. Trong bối cảnh ấy, Tỉnh ủy Hà Đông quyết định triệu tập Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ nhất để củng cố tổ chức, thống nhất lãnh đạo phong trào kháng chiến toàn diện.

Sau khi khảo sát, Tỉnh ủy chọn đình Hòa Chanh làm địa điểm họp Đại hội – một quyết định thể hiện bản lĩnh và niềm tin tuyệt đối vào Nhân dân. Đình nằm ở vị trí kín đáo, gần các trục giao thông lớn, thuận tiện cho liên lạc, tiếp tế và bảo vệ. Hơn hết, đây là vùng quê trung kiên, nơi người dân sẵn sàng nhường cơm, sẻ áo, che chở cán bộ, coi việc bảo vệ Đảng là trách nhiệm thiêng liêng.

Ba ngày lịch sử giữa khói lửa kháng chiến

Đại hội được tổ chức hai bước để bảo đảm an toàn. Bước một, các huyện họp riêng, thảo luận, đề cử, bầu nhân sự. Bước hai, tập trung đại biểu tại đình Hòa Chanh để thống nhất nghị quyết và công bố kết quả.

Từ ngày 5 đến 7/7/1947, ngôi đình cổ trở thành trung tâm của một sự kiện trọng đại. Không cờ hoa, không khẩu hiệu, chỉ có sự cảnh giác, cẩn mật và lòng trung thành. Người dân Hòa Chanh âm thầm tham gia phục vụ: nấu cơm, lo nước uống, nhường chỗ nghỉ, gác đêm canh gác. Theo lời kể của các bậc cao niên, “cả làng như nín thở”, không ai hỏi, không ai tò mò. Ai cũng hiểu, im lặng chính là cách bảo vệ Đảng, bảo vệ quê hương. Trong gian chính ngôi đình năm gian, dưới ánh đèn dầu leo lét, các đại biểu bàn thảo về công tác xây dựng tổ chức, dân vận, huấn luyện cán bộ, về kinh tế kháng chiến và lực lượng dân quân tự vệ.

Công trình chào mừng Đại hội Đảng bộ Huyện Ứng Hòa (cũ) lần thứ XXIV, nhiệm kỳ 2020 - 2025. Ảnh: Lại Tấn

Đại hội đã bầu ra Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Hà Đông khóa I, gồm 7 ủy viên chính thức, 2 ủy viên dự khuyết, đồng chí Võ Hồng Cương được tín nhiệm giữ chức Bí thư Tỉnh ủy. Ba ngày Đại hội diễn ra an toàn tuyệt đối – một chiến thắng thầm lặng, khẳng định bản lĩnh tổ chức của Đảng bộ và tinh thần đoàn kết, trung kiên của nhân dân Hòa Chanh.

Khi Đại hội kết thúc, làng vẫn bình yên. Không trống giong, không cờ mở, chỉ có niềm tin lặng lẽ lan tỏa trong lòng người dân. Họ hiểu, trên mảnh đất quê mình, một trang sử lớn vừa được mở ra.

Từ tro tàn đến địa chỉ đỏ của Thủ đô

Sau Đại hội, Pháp mở các cuộc càn quét dữ dội, tàn phá làng mạc, đốt sạch đình, chùa. Đình Hòa Chanh bị thiêu rụi, chỉ còn nền đất và vài cột cháy dở. Nhưng người dân không chịu khuất phục. Họ cùng nhau dựng lại mái đình bằng tre nứa, ngói vỡ – như một lời thề không lãng quên. Cụ Lê Văn Chức, 86 tuổi, đảng viên lão thành, kể lại: “Đình là linh hồn của làng. Dù đổ nát đến đâu, dân chúng tôi vẫn dựng lại, vì ở đó, cán bộ từng về họp, từng nói chuyện cách mạng. Còn đình là còn ký ức, còn niềm tin.”

Năm 2018, UBND TP Hà Nội ban hành Quyết định số 3222/QĐ-UBND công nhận Đình Hòa Chanh là địa điểm lưu niệm sự kiện cách mạng kháng chiến, đồng thời xây dựng nhà bia tưởng niệm ngay trong khuôn viên đình. Từ đó, nơi đây trở thành địa chỉ đỏ của Thủ đô, điểm đến về nguồn của các thế hệ học sinh, đoàn viên, thanh niên.

Đồng chí Nguyễn Xuân Trường - Bí thư Tỉnh ủy, đồng chí Bạch Thành Phong - Chủ tịch UBND tỉnh, đồng chí Trịnh Tiến Hòa - Bí thư Tỉnh đoàn cùng toàn thể thanh niên trong tỉnh tiến quân vào chiến dịch làm thủy lợi cải tạo đồng chũng Khu Cháy (1/6/1996). Ảnh tư liệu.

Theo Bí thư Đảng ủy xã Ứng Hòa Nguyễn Tiến Thiết đây là niềm tự hào to lớn của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân toàn xã - những người từng góp công, góp sức bảo vệ an toàn tuyệt đối cho Đại hội trong những ngày cam go. Ngôi đình Hòa Chanh không chỉ là nơi chứng kiến một dấu mốc lịch sử, mà còn là biểu tượng của tinh thần tự lực, tự cường, của ý chí cách mạng kiên trung.

Hơn bảy mươi năm qua, đình Hòa Chanh vẫn được gìn giữ như báu vật. Mỗi dịp tháng Bảy, con cháu khắp nơi lại trở về dâng hương tưởng niệm, kể cho nhau nghe chuyện về lịch sử để quá khứ không chỉ được nhớ, mà còn được tiếp nối.

Ngày nay, Hòa Chanh vẫn giữ dáng vẻ hiền hòa của làng quê Bắc Bộ: mái ngói rêu phong, hàng tre rì rào trong gió, hồ nước soi bóng lộc vừng trăm tuổi. Nhưng phía sau sự yên bình ấy là nhịp sống mới của một vùng quê đang đổi thay từng ngày.

Xã Ứng Hòa đã và đang phát huy giá trị của di tích đình Hòa Chanh, gắn bảo tồn di sản với phát triển kinh tế – văn hóa – du lịch. Chủ tịch UBND xã Nguyễn Đức Bình cho biết: “Chính quyền xã xác định đình Hòa Chanh là một trong những địa chỉ lịch sử quan trọng cần được bảo tồn và phát huy giá trị. Chúng tôi đang đề xuất thành phố hỗ trợ trùng tu, tôn tạo khuôn viên di tích, kết hợp xây dựng tuyến đường làng văn hóa gắn với du lịch trải nghiệm, giáo dục truyền thống. Đình không chỉ là nơi tưởng niệm, mà còn là điểm hẹn để thế hệ trẻ hiểu hơn về lịch sử quê hương”.

Đoàn Thanh niên xã Ứng Hòa thực hiện bản tra cứu thông tin số về đình Hòa Chanh. Ảnh: Lại Tấn

Trên nền truyền thống cách mạng, Ứng Hòa định hướng phát triển theo mô hình “nông thôn bản sắc – xanh – thông minh”, lấy con người làm trung tâm, khoa học – công nghệ làm động lực, truyền thống làm nền tảng. Mục tiêu đến năm 2030, địa phương phấn đấu trở thành trung tâm nông sản sạch và sản xuất giống thủy cầm hàng đầu của Hà Nội, góp phần vào chuỗi phát triển bền vững của vùng vành đai xanh Thủ đô. Tinh thần “Toàn dân – Toàn diện – Trường kỳ – Dựa vào sức mình” của năm 1947 hôm nào, nay được tiếp nối bằng khát vọng “Đổi mới – Sáng tạo – Hội nhập – Phát triển bền vững”. Dưới bóng đình cổ, ngọn lửa cách mạng năm xưa vẫn âm thầm soi sáng hành trình dựng xây quê hương hôm nay.

Chiều buông trên mái đình, tiếng chuông ngân hòa cùng tiếng gió. Đình Hòa Chanh – nơi từng diễn ra Đại hội Đảng giữa khói lửa – vẫn đứng đó, bình yên và thiêng liêng. Mỗi viên gạch, mỗi hàng ngói là ký ức, là niềm tự hào của người dân vùng “Khu Cháy”. Từ mái đình Hòa Chanh năm xưa, ánh sáng cách mạng đã lan tỏa khắp Hà Đông – Hà Nội. Gần tám mươi năm trôi qua, ngọn lửa ấy vẫn cháy trong lòng người dân Ứng Hòa – ngọn lửa của niềm tin, của khát vọng, của tinh thần đồng hành cùng Thủ đô tiến bước vào Đại hội XVIII với khí thế mới, tầm cao mới.

Lại Tấn