Giữa tháng 5 trời vẫn mát như mùa thu có phải là bất thường?

Miền Bắc mưa đến hết tháng 5

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, hôm nay và ngày mai (23-24/5) tiếp tục là hai ngày đỉnh điểm của đợt mưa lớn nhiều ngày đang diễn ra ở miền Bắc và Bắc Trung Bộ, nguy cơ rất cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất ở vùng núi. Nam Bộ, Tây Nguyên cũng có mưa lớn vào chiều tối và tối.

Tiếp tục chịu ảnh hưởng của rãnh áp thấp và vùng hội tụ gió hoạt động mạnh nên khu vực Đông Bắc Bộ trời nhiều mây, có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to và rải rác có dông. Gió đông nam cấp 2-3. Nhiệt độ thấp nhất 21-24 độ, vùng núi có nơi dưới 22 độ. Nhiệt độ cao nhất 25-28 độ, có nơi trên 28 độ.

Hà Nội hôm nay nhiều mây, có mưa vừa, mưa to và rải rác có dông. Gió đông nam cấp 2-3. Nhiệt độ thấp nhất 22-24 độ. Nhiệt độ cao nhất 25-27 độ.

Mưa sẽ kéo dài ở miền Bắc hết tháng 5.

Dự báo mưa còn kéo dài ở các tỉnh miền Bắc đến đầu tháng 6, trong đó ngày 25/5 có mưa rào và dông, cục bộ có mưa vừa, mưa to. Từ ngày 26/5-1/6 có mưa rào và dông rải rác, mưa tập trung ở vùng núi và trung du, thời gian mưa tập trung vào chiều tối và đêm. Cơ quan khí tượng cảnh báo nguy cơ cao xảy ra lốc sét, mưa đá và gió giật mạnh. Riêng vùng núi Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, nguy cơ rất cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất, khu vực trũng thấp có khả năng ngập úng do mưa lớn kéo dài.

Chưa khi nào mà sự bất thường của thời tiết lại xảy ra phổ biến như năm nay. Giữa tháng 5, phía bắc vẫn đón đợt rét cường độ mạnh. Thường vào thời điểm này, Hà Nội nói riêng và phía bắc nói chung đã nắng nóng, thậm chí có những ngày thời tiết oi bức, ngột ngạt. Thế nhưng năm nay mùa hè đến khá trễ.

TS. Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia cảnh báo thiên tai và thời tiết cực đoan cho biết, năm nay, mùa đông kéo dài, thậm chí gối qua mùa xuân. Đến giữa tháng 4, miền Bắc vẫn xuất hiện không khí lạnh và mưa phùn. Nếu so sánh với trung bình nhiệt độ hàng năm thì nhiệt độ của tháng 4 và thậm chí tháng 5 năm 2022 sẽ thấp hơn trung bình chung của nhiều năm.

"Năm 2019, đợt nắng nóng đầu tiên bắt đầu từ ngày 20/4 với nhiệt độ hơn 40 độ C ở khu vực Bắc Trung Bộ. Cùng thời điểm đó trong năm 2022, chúng ta lại thấy có những đợt không khí lạnh, nhiệt độ giảm sâu, trời mưa dài ngày. Đây là một trong những hiện tượng khác biệt so với trung bình chung nhiều năm trước", TS. Nguyễn Ngọc Huy phân tích và cho biết hiện tượng này không phải lần đầu xuất hiện, trước đây cũng có những năm nhiệt độ thấp vào cuối mùa xuân, đầu mùa hè.

Theo các nhà khoa học, nhiệt độ trung bình chung của tháng 4 năm nay thấp hơn so với trung bình chung của nhiều năm trước trong thời kỳ so sánh (từ năm 1984 tới năm 2009) khoảng 0,75 độ C; tháng 5 năm 2022 cũng thấp hơn khoảng 0,25 độ C khi thời tiết tương đối mát mẻ so với mọi năm.

Nguyên nhân khiến thời tiết tháng 5 mát mẻ

"Có hai nguyên nhân tạo nên hình thái thời tiết như hiện tại. Thứ nhất là hiện tượng La-Nina yếu vẫn đang kéo dài nên tạo ra hình thái ẩm nhiều ở khu vực đất liền của Việt Nam, nhiệt độ thấp, lượng mưa cao hơn trung bình chung. Nguyên nhân khác nữa là khái niệm "dòng sông khí quyển" đã được 2 nhóm nhà khoa học ở Nhật Bản và Pháp xác nhận và công bố trên Nature Communications Earth & Environment", TS. Nguyễn Ngọc Huy chỉ rõ.

Theo chia sẻ của TS. Huy, "dòng sông khí quyển" là các rãnh khí quyển ở phạm vi hẹp, ở giữa các rãnh khí quyển sẽ có sự chênh lệch về nhiệt độ và áp suất khí quyển, tạo ra các hình thái khí hậu cực đoan một cách bất thường.

Chính điều này gây ra việc chia nhỏ các vùng khí hậu vốn dĩ trước đây là lớn. Các vùng nhỏ này khiến thời tiết 2 điểm gần nhau về mặt địa lý lại có sự khác biệt khá lớn về mặt khí hậu. Các dòng sông khí quyển cũng sẽ tạo ra những đợt mưa cực đoan với lượng mưa lớn và dồn dập.

TS. Huy dẫn chứng đợt mưa lũ bất thường ở miền Trung đợt tháng 3/2022. Thông thường, lũ lụt xảy ra nhiều ở miền Trung vào khoảng các tháng 9, 10, 11. Người dân có kinh nghiệm tốt để chuẩn bị ứng phó lụt bão vào thời điểm này, tuy nhiên lại chủ quan với các loại hình thời tiết cực đoan trái mùa.

Dựa vào phân tích 12 mô hình dự báo khác nhau thì tháng 6, tháng 7 sẽ có đợt nắng nóng đột ngột, tạo sự gay gắt. Theo mô hình, nhiệt độ trung bình chung lớn hơn 0,25 đến 0,5 độ C so với trung bình chung giai đoạn từ năm 1984 đến 2009.

ThS. Lê Thị Xuân Lan, chuyên gia khí tượng, cho biết, thông thường thì tháng 5, miền Bắc vẫn có thể xảy ra các đợt không khí lạnh tràn về nhưng cường độ rất yếu. Từ đầu năm đến nay, các kiểu thời tiết bất thường xảy ra rất nhiều ở nước ta và đây có thể xem là một bằng chứng bổ sung vào chuỗi những hiện tượng đó. Có 2 nguyên nhân chính gây nên thời tiết mát mẻ. Thứ nhất là khối không khí lạnh từ phía bắc (Siberia, Nga) tràn xuống, thứ hai là áp thấp nóng Ấn - Miến hoạt động yếu và trễ. Thông thường tháng 4 là thời điểm tranh chấp giữa áp thấp nóng Ấn - Miến và không khí lạnh. Mọi năm tháng 4 miền Bắc rất nóng nhưng năm nay không nóng nhiều, nên tạo điều kiện cho không khí lạnh về.

Bà Lan lưu ý người dân, vì đang là mùa nóng nên khi không khí lạnh về sẽ dễ dàng tạo ra các hiện tượng thời tiết cực đoan cục bộ ở một số nơi như: sấm sét, dông lốc, lốc xoáy, mưa đá… Không khí lạnh chủ yếu ảnh hưởng các tỉnh phía bắc đến khu vực phía bắc đèo Hải Vân. Các tỉnh miền Trung bắt đầu bước vào mùa nắng nóng từ tháng 5 và đạt cao điểm vào tháng 6 - 8.

Tô Hội