Gỡ 'điểm nghẽn' chính sách thuế, tạo lực đẩy cho hàng Việt tăng sức cạnh tranh năm 2026

Mặc dù Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT 2025 (luật số 149/2025/QH15) vừa được Quốc hội thông qua trong tháng 12/2025, tuy nhiên, ông Sự - đại diện cho một doanh nghiệp (DN) chế xuất ở Tp.HCM, cho biết bản thân công ty vẫn đang đối diện với việc phát sinh nhiều khoản chi phí liên quan đến chính sách thuế GTGT, từ đó ảnh hưởng đến sức cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu (XK).

Hy vọng giảm gánh nặng chi phí

Ông Sự có nhắc lại từ khi áp dụng Nghị định 181/2025/NĐ-CP (ban hành hồi tháng 7/2025) quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Thuế GTGT, làm cho công ty gặp phát sinh về mặt chi phí đối với dịch vụ vận chuyển quốc tế.

Việc tháo gỡ các “điểm nghẽn” về thuế giá trị gia tăng, hoàn thuế và giải quyết những bất cập về hưởng ưu đãi miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, được kỳ vọng giúp hàng Việt tăng sức cạnh tranh tốt hơn khi bước vào năm 2026.

Đơn cử như việc công ty chế xuất có ký hợp đồng với một số hãng vận chuyển đa quốc gia như Fedex, DHL, UPS. Và nếu chiếu theo Nghị định 181, ông Sự cho rằng dịch vụ vận chuyển quốc tế được quy định thuộc vào hàng đăng ký ngành nghề bưu chính viễn thông. Do vậy, dịch vụ này hiện tại đang được áp dụng thuế suất 8%.

“Đối với bản thân công ty là một DN chế xuất nên chi phí dịch vụ XK và nhập khẩu rất lớn. Và khi tăng lên 8% chi phí dịch vụ như vậy là một gánh nặng rất nhiều cho công ty”, ông Sự than phiền.

Và theo vị đại diện này, điều mong muốn là cơ quan quản lý thuế nên có hướng dẫn cụ thể để DN chế xuất (mà không có hoạt động nào khác tại thị trường nội địa) có thể được áp dụng thuế suất 0% với khoản dịch vụ vận chuyển quốc tế như trước khi có Nghị định 181.

Ngoài bất cập kể trên, trong tháng 12/2025, Bộ Tài chính đang có dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 181/2025/NĐ-CP. Đáng chú ý, bộ này đề xuất làm rõ các trường hợp không phải kê khai, tính nộp thuế GTGT đối với nông, lâm, thủy sản chưa chế biến; đồng thời tháo gỡ vướng mắc về hoàn thuế.

Có thể thấy đó là tín hiệu cầu thị tích cực từ Bộ Tài chính khi mà trước đó đã có những phản ánh từ các DN về những bất cập liên quan đến chính sách thuế GTGT đối với nông, lâm, thủy sản. Nhất là cần làm sao đảm bảo rõ ràng, minh bạch chính sách, tránh vướng mắc, cần thiết phải quy định chi tiết trường hợp nào thuộc đối tượng không chịu thuế, đối tượng chịu thuế với mức thuế suất 5%.

Như trong tờ trình về dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 181/2025/NĐ-CP, Bộ Tài chính có nêu rõ: “Hoàn thiện quy định về chính sách thuế GTGT đối với nông sản để tháo gỡ “điểm nghẽn”, giải quyết ngay vấn đề cấp bách, vướng mắc, bất cập phát sinh từ thực tiễn, từ đó khuyến khích, tạo động lực phát triển cho DN đặc biệt là các DN trong lĩnh vực nông nghiệp, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế”.

Mặt khác, như lưu ý của Bộ Tài chính, Nghị định số 181/2025/NĐ-CP đang hướng dẫn chi tiết điều kiện người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai, nộp thuế tại thời điểm người mua nộp hồ sơ hoàn thuế.

Theo đó, cần phải bãi bỏ quy định này để đảm bảo thống nhất với Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT, tháo gỡ “điểm nghẽn”, giải quyết vướng mắc, bất cập trong hoàn thuế GTGT. Chính vì vậy, tại dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất bãi bỏ khoản 3 Điều 37 Nghị định số 181/2025/NĐ-CP.

Giải quyết những bất cập từ lâu

Bên cạnh việc cần thiết ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 181, nên nhắc lại, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT được Quốc hội thông qua vào ngày 11/12/2025 được giới chuyên gia đánh giá là là giúp nông, thủy sản sơ chế hoặc chưa chế biến không chịu thuế đầu ra và DN không phải ứng trước thuế ở khâu nhập khẩu, qua đó giảm thủ tục và khơi thông vốn lưu động.

Bởi lẽ, khi không còn tính thuế GTGT cho nhóm hàng này, giá bán sản phẩm giảm, DN tiêu thụ được nhiều hơn, nâng cao được khả năng cạnh tranh. Điển hình như ở ngành chăn nuôi, bất cập trong chính sách thuế GTGT liên quan đến thức ăn chăn nuôi đã tác động trực tiếp đến hàng triệu hộ chăn nuôi và DN sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước.

Và việc điều chỉnh chính sách thuế trong luật số 149/2025/QH15 sẽ góp phần giúp DN giảm giá bán, qua đó hỗ trợ người chăn nuôi trong bối cảnh chi phí đầu vào liên tục tăng cao. Điều này cũng góp phần hạ chi phí đầu vào, tăng tính cạnh tranh cho DN sản xuất thức ăn chăn nuôi và giảm áp lực lên ngành chăn nuôi trong giai đoạn tới.

Ngoài vướng mắc về chính sách thuế GTGT đang được tháo gỡ thì việc tháo “điểm nghẽn” để cho DN, hợp tác xã hưởng được chính sách thuế ưu đãi là rất cần thiết.

Đơn cử như ở ngành thủy sản. Hiệp hội Chế biến và XK thủy sản (Vasep) hôm 24/12 cho biết các hoạt động chế biến thủy sản đã chính thức được công nhận và hưởng ưu đãi miễn thuế TNDN theo Nghị định 320/2025/NĐ-CP (ban hành ngày 15/12/2025). Đây là tin vui lớn sau gần 5 năm kiên trì đấu tranh và kiến nghị.

Đặc biệt, theo Vasep, nghị định này làm rõ việc mở rộng phạm vi miễn thuế. Theo đó, thu nhập từ chế biến thủy sản (kể cả trường hợp mua về chế biến, thuê gia công, nhận gia công) tại địa bàn đặc biệt khó khăn hoặc của hợp tác xã sẽ được miễn thuế TNDN.

Bên cạnh đó, Nghị định 320 còn định nghĩa rõ ràng về “sản phẩm chế biến”. Cụ thể, sản phẩm đông lạnh từ -18 độ C trở xuống, sản phẩm chín, và hàng GTGT có pha trộn gia vị phụ liệu chính thức được coi là sản phẩm thủy sản đã qua chế biến, được miễn thuế TNDN.

Về điều kiện hưởng ưu đãi, trong nghị định này nêu rõ tỷ lệ giá trị nguyên liệu thủy sản trên giá thành sản phẩm từ 30% trở lên và sản phẩm không thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Vasep cho rằng đây là nội dung “chưa từng có” trước đây, giúp giải quyết bất cập “sơ chế” mà ngành gặp phải từ lâu. Việc đưa được các quy định này vào Nghị định 320 không chỉ là kết quả của một hành trình 5 năm bền bỉ của cộng đồng DN, mà còn thể hiện sự lắng nghe và thấu hiểu của Chính phủ, Bộ Tài chính đối với những đặc thù của ngành thủy sản, giúp tăng sức cạnh tranh xuất khẩu và thúc đẩy phát triển bền vững ngành thủy sản.

Có được sự điều chỉnh về chính sách thuế như vậy, theo Vasep là cả hành trình 5 năm kiên trì tháo gỡ nút thắt “sơ chế - chế biến”. Bởi vì nhìn lại từ năm 2021, ngành chế biến thủy sản gặp bất cập lớn khi các hoạt động như đông lạnh sản phẩm tươi sống đến -18 độ C, chế biến thành sản phẩm chín, hoặc pha trộn gia vị phụ liệu để tạo giá trị gia tăng thường bị xếp vào “sơ chế”, dẫn đến không được hưởng ưu đãi thuế TNDN.

Thế Vinh