Gỡ điểm nghẽn pháp lý để hiện thực hóa chiến lược công nghiệp bán dẫn

Việt Nam trước 'thời cơ vàng' hiện thực hóa giấc mơ công nghiệp bán dẫn.

Ngày 17/12, tại TP Hồ Chí Minh, Hội thảo “Xây dựng chính sách và giải pháp thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam” đã chính thức diễn ra. Sự kiện đánh dấu bước chuyển mình quan trọng từ các chiến lược tầm nhìn sang hành động thực tiễn, đặc biệt trong bối cảnh Luật Công nghiệp Công nghệ số vừa được Quốc hội thông qua và có hiệu lực, mở ra hành lang pháp lý chưa từng có cho lĩnh vực "hạt nhân" của nền kinh tế số.

Hội thảo do Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phối hợp UBND TP Hồ Chí Minh tổ chức, thu hút hơn 150 đại biểu là lãnh đạo bộ, ngành, chuyên gia và đại diện các tập đoàn công nghệ lớn như Dell, Synopsys, AMD. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh Quốc hội khóa XV đã ban hành Luật Công nghiệp Công nghệ số, được xem là cú hích pháp lý quan trọng, với các cơ chế ưu đãi cao cho lĩnh vực bán dẫn, trong đó dự án từ 6.000 tỷ đồng được hưởng chính sách tương đương các siêu dự án trước đây.

Phát biểu tại hội thảo, ông Bùi Hoàng Phương, Thứ trưởng Bộ KH&CN đã có những nhận định rất thẳng thắn về bức tranh thực tế của ngành. Ông chỉ rõ, dù Việt Nam có lợi thế về thiết kế với khoảng 7.000 kỹ sư và sự hiện diện của hơn 50 công ty nước ngoài, nhưng chúng ta vẫn đang thiếu vắng những mắt xích quan trọng nhất trong chuỗi giá trị.

"Việt Nam hiện chưa có nhà máy sản xuất bán dẫn quy mô công nghiệp. Các phòng thí nghiệm tại ĐHQG Hà Nội hay Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh dù đã nỗ lực nhưng công nghệ vẫn ở mức vừa phải, chưa tiếp cận được công nghệ cao của thế giới. Điều này dẫn đến thực trạng là chúng ta thiết kế được chip, nhưng việc chế tạo hoàn toàn phụ thuộc vào nhà máy nước ngoài", Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương nhìn nhận.

Ông Bùi Hoàng Phương, Thứ trưởng Bộ KH&CN phát biểu tại hội thảo.

Trước thực trạng này, Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương đề xuất giải pháp cấp thiết là thành lập Trung tâm quốc gia hỗ trợ sản xuất thử chip bán dẫn theo mô hình Multi Project Wafer (MPW). Theo Thứ trưởng, đây là lời giải cho “điểm nghẽn” về chi phí và thời gian sản xuất thử nghiệm của các đơn vị thiết kế trong nước, đồng thời là bước đệm để Việt Nam từng bước hướng tới sở hữu nhà máy chế tạo chip (Fab) trong dài hạn.

Ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh khẳng định, việc sáp nhập và quy hoạch lại không gian phát triển của ba khu vực đã mở ra một không gian phát triển rộng lớn, hội tụ đầy đủ các điều kiện để hình thành hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn mang tính đặc thù, hiếm có, với ba yếu tố then chốt mà không nhiều địa phương sở hữu.

Theo ông Mạnh Cường, TP Hồ Chí Minh đóng vai trò “bộ não” R&D, là trung tâm nghiên cứu, thiết kế vi mạch (IC Design), đào tạo nhân lực và cung cấp các dịch vụ đô thị thông minh. Bình Dương giữ vai trò trung tâm sản xuất, với lợi thế về quỹ đất và hạ tầng công nghiệp, là địa bàn bố trí các nhà máy sản xuất chip và đóng gói, kiểm thử quy mô lớn. Trong khi đó, Bà Rịa - Vũng Tàu được xác định là “huyết mạch” logistics, kết nối trực tiếp ra thị trường quốc tế thông qua cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải và sân bay Long Thành, bảo đảm chuỗi cung ứng vật liệu và xuất khẩu.

Ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh phát biểu tại hội thảo.

Ông Mạnh Cường cho biết: “Bên cạnh các lợi thế tự nhiên, thành phố còn được Quốc hội trao cơ chế đặc thù theo Nghị quyết số 98/2023/QH15, tạo hành lang pháp lý quan trọng để triển khai cơ chế thử nghiệm (Sandbox) và hình thành các khu thương mại tự do gắn với công nghiệp số, qua đó thúc đẩy dòng chảy công nghệ được lưu thông thông suốt và hiệu quả”.

Chỉ đạo tại hội thảo, ông Huỳnh Thành Đạt, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương nhấn mạnh quan điểm xem công nghiệp bán dẫn là "Hạ tầng chiến lược" của quốc gia, liên quan trực tiếp đến an ninh và năng lực tự chủ.

Tuy nhiên, ông Đạt cũng chỉ ra điểm nghẽn lớn nhất hiện nay chính là nhân lực. "Vốn và hạ tầng có thể đầu tư trong thời gian ngắn, nhưng năng lực tư duy và làm chủ công nghệ lõi cần quá trình đào tạo bài bản. Tỷ lệ sinh viên kỹ thuật làm trong ngành bán dẫn của ta mới chỉ đạt 0,4%, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 3% của thế giới", ông Đạt dẫn chứng.

Ông Huỳnh Thành Đạt, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phát biểu chỉ đạo tại hội thảo.

Đồng tình với quan điểm này, đại diện Công ty SUN Edu trong bài tham luận của mình đã đề xuất mô hình "Đào tạo theo đơn đặt hàng". Thay vì đào tạo đại trà, doanh nghiệp sẽ tham gia đồng thiết kế chương trình, tăng cường thời lượng thực hành để xóa bỏ khoảng cách giữa giảng đường và nhà máy.

Hội thảo không chỉ dừng lại ở các tham luận mà còn mở ra không gian triển lãm công nghệ, nơi doanh nghiệp giới thiệu các giải pháp mới nhất, qua đó khẳng định sự đồng lòng giữa Chính phủ, địa phương và doanh nghiệp, hướng tới những chuyển dịch thực chất cho ngành công nghiệp bán dẫn có giá trị hàng tỷ USD tại Việt Nam.

Tin và ảnh: Lưu Niệm/Báo Tin tức và Dân tộc