Gỡ khó cho thuốc bảo vệ thực vật sinh học

Cơ quan chức năng tỉnh Đắk Lắk hướng dẫn người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

Xu thế tất yếu

Thuốc bảo vệ thực vật sinh học được đánh giá cao nhờ những ưu điểm thiết thực như ít độc hại, an toàn cho sức khỏe con người và hạn chế tối đa ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường. Các sản phẩm sinh học thường có thời gian cách ly ngắn, khả năng phân hủy nhanh trong tự nhiên, thường không để lại dư lượng trên nông sản.

Đồng thời, đây cũng là loại vật tư quan trọng, đóng vai trò then chốt trong các quy trình canh tác tiên tiến như quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) và quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM).

Mặt khác, chính nhận thức và đòi hỏi ngày càng cao từ phía người tiêu dùng về các tiêu chuẩn thực phẩm sạch, thực phẩm hữu cơ đang là động lực thúc đẩy người sản xuất chuyển đổi và ưu tiên lựa chọn các giải pháp sinh học.

Bên cạnh đó, yêu cầu về mã số vùng trồng để truy xuất nguồn gốc cũng khiến việc kiểm soát sinh vật gây hại bằng giải pháp an toàn trở nên cấp thiết, nhất là tại các vùng sản xuất hàng hóa quy mô lớn.

Có thể nói, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học là xu thế tất yếu, phù hợp định hướng phát triển nông nghiệp xanh và sinh thái bền vững của Việt Nam cũng như thế giới.

Hội Doanh nghiệp Sản xuất và Kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật Việt Nam cho biết, thời gian qua, thuốc bảo vệ thực vật sinh học đã được sử dụng phòng, chống sinh vật hại trên nhiều loại cây trồng tại các vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm. Bước đầu cho thấy những hiệu quả tích cực trong công tác phòng, trừ dịch hại.

Thông qua các chương trình khuyến nông và truyền thông, nhận thức, hiểu biết của nông dân về vai trò và ưu điểm của thuốc bảo vệ thực vật sinh học trong bảo vệ sức khỏe người sản xuất, người tiêu dùng, cộng đồng và môi trường sinh thái ngày càng được nâng cao.

Nhiều nhà nông đã hình thành thói quen sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học thay thế một phần thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Nhờ vậy, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học được ứng dụng rộng rãi hơn, góp phần phát triển nền nông nghiệp xanh, bền vững, giảm phát thải.

Gỡ khó cho thuốc bảo vệ thực vật sinh học

Hiện nay, cả nước có hơn 90 cơ sở sản xuất thuốc bảo vệ thực vật đủ điều kiện theo quy định, trong đó, phần lớn là các cơ sở sản xuất thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã sản xuất được gần 30 dạng thuốc bảo vệ thực vật thành phẩm khác nhau. Trong đó, chủ yếu là thuốc bảo vệ thực vật vi sinh vật, thảo mộc và các thuốc nhóm hóa sinh.

Mục tiêu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đến năm 2030, nâng tỷ lệ sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật sinh học trong danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam lên 30% so với tổng số thuốc bảo vệ thực vật.

Cùng với đó, tăng lượng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học lên 30%, nâng tỷ lệ các cơ sở sản xuất thuốc bảo vệ thực vật sinh học lên 90% so tổng số cơ sở sản xuất thuốc bảo vệ thực vật đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất thuốc bảo vệ thực vật.

Ngành nông nghiệp phấn đấu ít nhất 80% các địa phương tập huấn về sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học an toàn và hiệu quả cho người sử dụng. Đồng thời, xây dựng được mô hình sử dụng thuốc hiệu quả trên chín nhóm sản phẩm chủ lực quốc gia (lúa, cà-phê, cao-su, điều, hồ tiêu, chè, cây ăn quả, rau, sắn).

Chủ trương và mục tiêu đã rõ ràng, tiềm năng thị trường thuốc bảo vệ thực vật sinh học cũng rất lớn. Tuy nhiên, hiện nay tỷ lệ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học tại Việt Nam vẫn còn rất khiêm tốn so với thuốc hóa học.

Sự phát triển của lĩnh vực này đang bị kìm hãm bởi nhiều nguyên nhân, trong đó vướng mắc về cơ chế chính sách và thủ tục đăng ký được xem là những "nút thắt" lớn nhất.

Theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp, mặc dù ngành chức năng đã có nhiều cải cách, nhưng các thủ tục đăng ký, khảo nghiệm và cấp phép cho một sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật sinh học mới vẫn còn phức tạp, gây tốn kém thời gian và chi phí. Trong khi đó, cơ chế phát triển còn dàn trải, chung chung, chưa đủ mạnh để khích lệ doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực này.

Các doanh nghiệp cũng cho rằng, thuế nhập khẩu đối với thuốc bảo vệ thực vật sinh học và các dây chuyền công nghệ sản xuất loại thuốc này còn cao. Ngoài ra, việc chưa có cơ chế đặc thù hỗ trợ nhà nông sử dụng thuốc bảo vệ sinh học ở quy mô nông hộ khiến người dân thiếu động lực chuyển đổi, chưa tạo được hiệu ứng mạnh mẽ cho hàng triệu hộ sản xuất nhỏ lẻ.

Trước thực trạng trên, để thuốc bảo vệ thực vật sinh học thực sự có sự chuyển mình phát triển mạnh mẽ, cơ quan chức năng cần một giải pháp tổng thể và đồng bộ. Hội Doanh nghiệp Sản xuất và Kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật Việt Nam (VIPA) cho rằng, trước hết, cần tháo gỡ các rào cản về chính sách, đơn giản hóa thủ tục đăng ký thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Có thể cấp đăng ký đặc cách với một số loại thuốc mà một số quốc gia đã sử dụng phổ biến.

Cần đơn giản hơn các quy định trong đăng ký như rút ngắn quy trình cấp giấy phép khảo nghiệm, giảm chi phí đối với các việc xin cấp giấy phép khảo nghiệm, giấy chứng nhận đăng ký thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Đồng thời, xem xét nên bỏ quy định hợp quy đối với thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

Có quy định giảm thuế nhập khẩu đối với thuốc bảo vệ thực vật sinh học và các dây chuyền công nghệ sản xuất thuốc bảo vệ thực vật sinh học với mức 0%. Cùng với đó, xây dựng cơ chế hỗ trợ, khuyến khích sản xuất, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học, đặc biệt khuyến khích sử dụng thuốc bảo vệ thực vật ở quy mô nông hộ trên địa bàn toàn quốc.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần sớm sửa Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật và Thông tư 21. Có phương án bổ sung, ưu tiên kinh phí cho các chương trình khuyến nông để ứng dụng có hiệu quả các kết quả của các đề tài, dự án trong bảo vệ thực vật; kinh phí cho xây dựng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, tiêu chuẩn Việt Nam liên quan đến các thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

HOÀI ANH