Gỡ vướng chính sách, tăng tốc điện gió ngoài khơi

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên thảo luận. Ảnh: Đoàn ĐBQH thành phố

“Kinh tế muốn tăng 10% thì năng lượng phải đủ mạnh”

Tham gia thảo luận ở hội trường, đại biểu Nguyễn Hải Nam nhấn mạnh: Mục tiêu tăng trưởng kinh tế theo định hướng của Đảng và Nhà nước với tốc độ trên 8% GDP giai đoạn tới và trên 10% các năm sau đòi hỏi Việt Nam phải chuẩn bị nguồn năng lượng đủ mạnh, đủ bền vững để đáp ứng nhu cầu phát triển.

Theo đại biểu Nguyễn Hải Nam, trong bối cảnh các nguồn điện truyền thống ngày càng hạn chế, nhiệt điện chịu áp lực môi trường, thủy điện thiếu quỹ đất phù hợp, khí tự nhiên suy giảm, LNG phụ thuộc nhập khẩu thì điện gió ngoài khơi trở thành nhu cầu cấp bách, là trụ cột chiến lược trong bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Ông Nguyễn Hải Nam đưa ra 5 nhóm lý do chứng minh sự cần thiết phải đẩy nhanh phát triển điện gió ngoài khơi: Tiềm năng gió lớn, Việt Nam có bờ biển dài, tốc độ gió ổn định, đặc biệt tại Bình Thuận - Ninh Thuận. WB đánh giá Việt Nam thuộc nhóm có tiềm năng tốt nhất khu vực; đáp ứng nhu cầu điện cho tăng trưởng; thực hiện cam kết COP26, hướng đến phát thải ròng bằng 0; thúc đẩy kinh tế biển xanh, thu hút vốn, công nghệ, đồng thời góp phần tăng cường quốc phòng - an ninh trên biển; hình thành ngành công nghiệp mới, kéo theo chuỗi cung ứng, công nghiệp phụ trợ, tạo việc làm và có thể tham gia xuất khẩu.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Hải Nam cũng chỉ ra 5 nhóm vướng mắc đang cản trở sự phát triển đúng tốc độ của điện gió ngoài khơi. Đó là quy hoạch chưa đồng bộ giữa không gian biển và quy hoạch ngành; cơ chế giá điện chưa rõ ràng, chưa đủ hấp dẫn và dài hạn để thu hút nhà đầu tư; quy định giao - thuê khu vực biển phục vụ khảo sát, xây dựng còn thiếu thống nhất; tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chưa rõ, nhất là với các dự án lớn có chi phí khảo sát ban đầu lên tới 20 - 30 triệu USD; chưa xác định rõ thẩm quyền phê duyệt giữa trung ương và địa phương.

Từ đó, đại biểu Nguyễn Hải Nam kiến nghị 6 nhóm giải pháp: Hoàn thiện hành lang pháp lý toàn diện, bao trùm từ khảo sát đến vận hành; khẩn trương phê duyệt quy hoạch đồng bộ, xác định khu vực ưu tiên phát triển điện gió ngoài khơi; tạo cơ chế thúc đẩy khảo sát nhanh, tương thích với tốc độ của khu vực; ban hành cơ chế giá và hợp đồng mẫu, đủ cạnh tranh để huy động vốn quốc tế; lựa chọn nhà đầu tư theo quy trình minh bạch, có tiêu chí đánh giá năng lực rõ ràng; phát triển chuỗi cung ứng và nhân lực kỹ thuật cao, hướng tới nội địa hóa ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi.

Đại biểu Nguyễn Hải Nam tham gia thảo luận ở hội trường. Ảnh: Đoàn ĐBQH thành phố

Cần giảm rủi ro pháp lý, tăng tính minh bạch

Tham gia thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Sửu, Phó Trưởng đoàn ĐBQH TP. Huế bày tỏ sự đồng tình với mục tiêu và nội dung cơ bản của dự thảo nghị quyết, một văn bản quan trọng định hướng chiến lược phát triển ngành năng lượng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu chuyển đổi xanh.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Sửu lưu ý dự thảo vẫn còn một số điểm chưa hoàn thiện, tiềm ẩn rủi ro pháp lý và chưa bảo đảm hài hòa quyền lợi các bên.

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu cho rằng nghị quyết có đề cập phát triển điện hạt nhân mô-đun nhỏ (SMR) và điện gió ngoài khơi, nhưng chưa quy định rõ yêu cầu đánh giá tác động biến đổi khí hậu, an toàn kỹ thuật và môi trường đối với các dự án trọng điểm.

Để bảo đảm an toàn, phát triển bền vững, phù hợp Hiến pháp và Luật Bảo vệ môi trường, đại biểu kiến nghị bổ sung điều khoản riêng về đánh giá tác động biến đổi khí hậu và an toàn vận hành đối với các loại hình năng lượng mới.

Nghị quyết khuyến khích phát triển điện gió ngoài khơi, SMR và dầu khí, song chưa xác lập cơ chế ràng buộc sản lượng tối thiểu trong hợp đồng mua bán điện. Điều này làm tăng rủi ro cho nhà đầu tư. Đại biểu Nguyễn Thị Sửu đề nghị quy định nghĩa vụ mua điện tối thiểu đối với bên mua; cho phép điều chỉnh giá điện khi có biến động khách quan về chi phí; có cơ chế bồi thường nếu bên mua không thực hiện nghĩa vụ, gây thiệt hại cho nhà đầu tư.

Đối với cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA), đại biểu Nguyễn Thị Sửu cho biết dự thảo còn thiếu quy định về quyền, nghĩa vụ và cơ chế giải quyết tranh chấp, dễ gây rủi ro cho doanh nghiệp nhỏ và các khu công nghiệp.

Bà đề xuất ban hành hợp đồng mẫu bảo vệ cả nhà đầu tư lẫn người mua điện. Xây dựng cơ chế hòa giải, trọng tài chuyên trách cho các tranh chấp năng lượng. Bảo đảm quyền được cung ứng điện tối thiểu của doanh nghiệp sản xuất.

Lê Thọ