Gỡ vướng cho doanh nghiệp không chỉ cần nhanh

Khu sản xuất của Nhà máy Foster tại VSIP Bắc Ninh. Ảnh: Đức Thanh

Rốt ráo rà soát

Tuần tới, ngày 17/6 là hạn cuối của các ý kiến, kiến nghị xây dựng Báo cáo kiến nghị bãi bỏ, sửa đổi các quy định liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh đang gây vướng mắc, khó khăn cho doanh nghiệp của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký, Trưởng ban Ban Pháp chế VCCI cho biết, kế hoạch lấy ý kiến doanh nghiệp này được VCCI thực hiện rốt ráo ngay sau khi Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân được ban hành vào ngày 4/5/2025. Trước đó, khi Chính phủ ban hành Nghị quyết 66/NQ-CP về Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025 và 2026 vào tháng 3/2025, việc rà soát các quy định về kinh doanh cũng đã được khởi động.

Không chỉ VCCI đang gấp rút tổng hợp và hoàn thiện báo cáo phản ánh góc nhìn của doanh nghiệp đối với các quy định kinh doanh để gửi tới các cơ quan Đảng, Chính phủ, Quốc hội. Vài ngày qua, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) liên tiếp có các văn bản gửi hội viên về đề nghị sớm sửa đổi Điều 50, Điều 51, Nghị định 103/2024/NĐ-CP quy định về “khoản tiền người sử dụng đất phải nộp bổ sung đối với thời gian chưa tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất”, góp ý Dự thảo Nghị định quy định chi tiết về dự án áp dụng loại hợp đồng BT...

“Các bộ, ngành đang gấp rút tiến hành rà soát để sửa đổi các văn bản pháp luật hiện thực hóa các chính sách trong các nghị quyết. Đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp phản ánh các vướng mắc, bất cập của các quy định liên quan đến kinh doanh. Chúng tôi đã nhận được khá nhiều ý kiến, gọi rõ tên các vướng mắc, xác định nằm ở đâu, trong điều khoản nào, văn bản nào”, ông Tuấn cho biết.

Chờ đợi các quyết định sớm

Rà soát các vướng mắc và kiến nghị xử lý là việc làm thường xuyên của các hiệp hội, tuy nhiên, mục tiêu mà các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp kỳ vọng lần này là các vấn đề sẽ được giải quyết sớm, dứt điểm.

Ngay trong Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội tháng 5 và 5 tháng gửi Chính phủ trong cuộc họp thường kỳ, Bộ Tài chính cũng xác định báo cáo Chính phủ trong tháng 6 các đề xuất về nhiệm vụ, giải pháp cụ thể cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, việc hoàn thiện thể chế, pháp luật đã được quan tâm, chỉ đạo, nhưng vẫn còn vướng mắc; tình trạng thủ tục hành chính còn rườm rà, phức tạp, trong đó có những quy định, điều kiện thiếu rõ ràng, không hợp lý, đã được các hiệp hội, doanh nghiệp và cơ quan quản lý kiến nghị nhiều năm.

Hàng loạt ví dụ cụ thể đã được nhắc đến, như quy định về sử dụng nguyên liệu hải sản khai thác nhập khẩu, xét nghiệm kháng sinh cấm trong thủy sản (Nghị định 37/2024/NĐ-CP). Một số tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy định kiểm tra chuyên ngành về an toàn thực phẩm, kiểm dịch còn chồng chéo, phức tạp, chưa hài hòa với thông lệ quốc tế và chưa được điện tử hóa, thực hiện hoàn toàn trên cổng một cửa quốc gia...

Đặc biệt, việc quản lý nhập khẩu máy móc theo tuổi thiết bị (10 năm) mà không căn cứ vào tiêu chí, tiêu chuẩn công nghệ (Quyết định số 28/2022/QĐ-TTg sửa đổi Quyết định số 18/2019/QĐ-TTg ngày 19/4/2019) cũng tiếp tục được nhắc đến, khi Bộ Tài chính đã có văn bản kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ từ năm 2021, đề nghị rà soát, xem xét bãi bỏ quy định về quản lý theo độ tuổi thiết bị, thay vào đó là áp dụng quy định về tiêu chí, tiêu chuẩn nhập khẩu theo hướng nâng cao chất lượng của máy móc nhập khẩu…

Báo cáo Chính phủ, Bộ Tài chính cho rằng, những vướng mắc trên cần sớm được rà soát, triệt để tháo gỡ nhằm thúc đẩy xuất khẩu các ngành mũi nhọn của nước ta như thủy sản, máy móc, thiết bị công nghệ cao… và phát triển chuỗi cung ứng trong nước của doanh nghiệp.

Nền hành chính chuyển từ cấp phép sang đăng ký

Điều mà các doanh nghiệp, cũng như giới chuyên gia kỳ vọng vào các phương án giải quyết vướng mắc của doanh nghiệp không chỉ là tốc độ, mà còn là cách thức thực hiện. Ông Đậu Anh Tuấn đã nhắc đến sự chuyển dịch từ nền hành chính cấp phép sang đăng ký mà Thủ tướng Chính phủ đang thúc giục các bộ, ngành ứng dụng trong các phương án cắt giảm thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh.

Tuy nhiên, mọi việc sẽ không thể thay đổi trong ngày một ngày hai. “Những chuyển đổi này sẽ cần thời gian, vì chuyển từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm sẽ không chỉ chuyển trọng tâm quản lý, mà còn là chuyển đổi vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước. Thêm nữa, vai trò giám sát của cộng đồng, của hiệp hội, doanh nghiệp cũng phải thay đổi, đòi hỏi trách nhiệm hơn”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Trước mắt, đang có những kiến nghị làm rõ thủ tục, quy trình và đặc biệt là thực hiện đúng quy định về thời hạn xử lý của các cơ quan quản lý nhà nước. Ông Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho rằng, đây là điều doanh nghiệp rất cần để có thể chủ động lên kế hoạch kinh doanh.

“Với doanh nghiệp, điều quan trọng là môi trường kinh doanh phải ổn định và mang tính dự báo, để họ có thể lên kế hoạch vận hành. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp cho rằng, chi phí cao cũng được, vì khi doanh nghiệp vận hành tốt, họ có thể ứng phó được với chi phí, chỉ cần xác định được là khi xin phép, làm thủ tục hành chính... thì cần chờ đợi bao lâu”, ông Hùng phân tích.

Đó là lý do ông Hùng đề xuất, bên cạnh nguyên tắc mọi thủ tục hành chính phải có thời hạn giải quyết rõ ràng, cần bổ sung yêu cầu nếu hết thời hạn đó mà không có phản hồi, thì mặc định phương án của doanh nghiệp được chấp thuận. Khi đó, doanh nghiệp sẽ thực hiện theo các quy định của pháp luật và cơ quan quản lý nhà nước sẽ hậu kiểm. Đây là cơ sở để cơ chế hậu kiểm sẽ được vận hành một cách công khai, minh bạch.

Khánh An