Góc khuất chiến dịch Mạng nhện của Ukraine đánh vào 4 sân bay Nga

Ngày 1-6, Ukraine đã tiến hành các cuộc tấn công táo bạo và đồng loạt bằng máy bay không người lái (UAV) nhắm vào 4 sân bay quân sự Nga (Belaya, Ivanovo, Dyagilevo và Olenya), những nơi có máy bay quân sự của Nga. Nga đã xác nhận rằng các sân bay quân sự này bị tấn công.

Cục An ninh Ukraine (SBU) đã nhận trách nhiệm về chiến dịch này. SBU cho biết chiến dịch này có tên là Mạng nhện và mất một năm rưỡi để chuẩn bị đưa những “đoàn” UAV đến lãnh thổ Nga. SBU khẳng định ít nhất 41 máy bay của Nga đã bị phá hủy hoặc hư hại trên 4 sân bay này, bao gồm cả máy bay cảnh báo sớm A -50 cực kỳ hiếm và đắt tiền, máy bay ném bom chiến lược Tu-22 M3 và Tu-9.

Theo tạp chí The Economist, chiến dịch Mạng nhện là một trong những đòn nặng nề nhất mà Ukraine giáng vào Nga kể từ khi chiến dịch quân sự đặc biệt nổ ra.

Nga có số lượng máy bay ném bom chiến lược tương đối ít, ước tính tổng cộng số Tu-22, Tu-95 và Tu-160 mà Nga có ít hơn 90 chiếc. Nhiều máy bay ném bom đã cũ và không còn được sản xuất nữa, trong đó những chiếc Tu-22 M3 và Tu-95 cuối cùng đã được sản xuất cách đây hơn 30 năm và loại mới hơn Tu-160 đang được sản xuất với tốc độ chậm.

Chiến dịch Mạng nhện tinh vi của Ukraine

Theo The Economist, việc Ukraine có khả năng gây hư hại hoặc phá hủy một số lượng lớn máy bay tiên tiến nhất của Nga sâu bên trong đất nước này phản ánh sự phát triển của chương trình tấn công vào sâu lãnh thổ Nga của Ukraine. Chiến dịch này cũng thể hiện mức độ hiệu quả hoạt động của các điệp viên bí mật của Ukraine được cài cắm bên trong nước Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đăng đàn trên X rằng điều thú vị nhất trong chiến dịch Mạng nhện là "văn phòng" chiến dịch của Ukraine trên lãnh thổ Nga nằm ngay cạnh trụ sở FSB (Tổng cục An ninh Liên bang Nga) tại một trong những khu vực của Nga. Theo ông, tổng cộng có 117 UAV được sử dụng trong chiến dịch với số lượng người điều khiển tương ứng tham gia.

UAV Ukraine dùng để tấn công các sân bay quân sự Nga. Ảnh: CƠ QUAN MẬT VỤ UKRAINE

Các quan chức tình báo Ukraine cho biết trong quá trình chuẩn bị các thùng gỗ được dùng để giấu UAV. Đến lúc tấn công, những thùng này được đặt trên xe tải và nắp thùng được mở bằng điều khiển từ xa. Từ đây, “đoàn quân” UAV bay ra ngoài để tìm mục tiêu. Các UAV này còn dùng mạng điện thoại di động của Nga để truyền video cảnh tấn công về Ukraine.

Một nguồn tin tình báo Ukraine cho biết những người lái xe tải trong chiến dịch này không biết họ đang chở gì bởi phải giữ bí mật tuyệt đối. Nguồn tin này so sánh việc vận chuyển này với vụ tấn công năm 2022 vào cầu Kerch (cầu Crimea), khi một quả bom được giấu khéo léo trong xe tải đã phá hủy một phần của cây cầu nối bán đảo Crimea với đất liền.

Nguồn tin cho biết chiến dịch Mạng nhện gồm nhiều giai đoạn, với việc đầu tiên là hành động để Nga di chuyển nhiều máy bay chiến đấu hơn đến các căn cứ cụ thể để tránh các cuộc không kích của Ukraine. Nghĩa là Ukraine trước đây đã chủ động nhắm vào một số căn cứ, buộc Nga chuyển các máy bay của mình đến các căn cứ khác để an toàn nhưng điều này nằm trong tính toán của Ukraine.

Chiến dịch Mạng nhện có thể được xếp hạng là một trong những hành động đột kích quan trọng nhất trong chiến tranh hiện đại. Nga dường như mặc định rằng các cuộc tấn công bằng UAV cỡ lớn sẽ vào ban đêm và gần biên giới với Ukraine hơn. Tuy nhiên, Ukraine đã đảo ngược cả ba biến số, phóng UAV cỡ nhỏ vào ban ngày và thực hiện ở xa tiền tuyến.

Mặc dù Ukraine trước đây đã tấn công UAV sâu vào lãnh thổ Nga nhưng sự khác biệt với chiến dịch lần này là về quy mô và bản chất kết hợp của các hoạt động. Chuyên gia John E. Herbst của viện nghiên cứu Atlantic Council ví sự phức tạp và táo bạo của chiến dịch Mạng nhện với "chiến dịch tình báo huyền thoại của Israel cho phát nổ các máy nhắn tin của các chiến binh Hezbollah vào năm ngoái”.

"Con dao hai lưỡi" với Ukraine

Một số nhà quan sát cho rằng chiến dịch Mạng nhện sẽ có tác động đáng chú ý trên bàn đàm phán và các đối tác phương Tây. Chiến dịch chứng minh rằng quan điểm Ukraine đang “bó tay” trước Nga và cuộc chiến đang diễn ra theo hướng có lợi cho Moscow là điều cần phải xem xét lại.

Một điều nữa, Moscow sẽ thận trọng hơn về việc bố trí các máy bay ném bom còn lại. Điều này sẽ có thể làm giảm vai trò của máy bay ném bom Nga trong việc tấn công tiền tuyến, cơ sở hạ tầng và thành phố của Ukraine, giúp Ukraine giảm áp lực phòng không.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky họp với các quan chức Ukraine sau chiến dịch "Mạng nhện". Ảnh: VOLODYMYR ZELENSKY/X

Tuy nhiên theo The Economist, câu hỏi đặt ra là liệu chiến dịch này có thực sự làm thay đổi cục diện hay chỉ đơn giản là làm tăng mức độ nguy hiểm cho Ukraine.

Đài RT đăng tải bài viết của nhà phân tích người Nga Sergey Poletaev rằng các pha hành động chiến thuật như chiến dịch Mạng nhện có thể thu hút sự chú ý của giới truyền thông, nhưng không đảo ngược được xu hướng trên chiến trường, bao gồm việc Ukraine thiếu nhân lực, cạn kiệt vũ khí, thất thế trên các mặt trận.

“Cuộc tấn công hôm 1-6 có thể chỉ là một lần duy nhất mà Ukraine có thể làm được, không chỉ vì Nga sẽ thắt chặt an ninh các căn cứ quân sự và gây nhiễu tín hiệu di động, mà còn vì các hoạt động như vậy đòi hỏi nhiều năm để lên kế hoạch và một mạng lưới nhân lực sâu rộng như vậy khó có thể tồn tại sau khi bị phát hiện” - ông Poletaev phân tích.

Thêm nữa là dù số lượng máy bay bị phá hủy là bao nhiêu, Moscow vẫn còn rất nhiều tên lửa và máy bay không người lái để tiếp tục chiến dịch tấn công vào Ukraine.

Đã có những bình luận trên các mạng xã hội của Nga ví chiến dịch Mạng nhện giống như sự kiện Trân Châu Cảng - cuộc tấn công của Nhật vào Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ năm 1941, dẫn đến việc Mỹ quyết định tham gia vào hoạt động quân sự trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Các bình luận kêu gọi Nga có phản ứng nghiêm khắc với Ukraine, thậm chí cả dùng vũ khí hạt nhân chiến thuật.

Một quan chức cấp cao của Ukraine cũng thừa nhận rằng chiến dịch này có nguy cơ khiến các đối tác phương Tây xa lánh Ukraine. Lý do, những chiến dịch như thế này là sự leo thang nguy hiểm, có thể dẫn đến đối đầu trực diện với Nga.

Dễ nhìn thấy nhất, chiến dịch Mạng nhện phủ bóng lên vòng đàm phán hòa bình lần hai giữa Nga và Ukraine diễn ra tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào ngày 2-6.

THU PHƯƠNG